Papuqaylar niyə sözləri təkrar edirlər?

Papuqayların sözləri təkrar etməsi uzun illərdir həm elm adamlarının, həm də heyvansevərlərin maraq dairəsində olan bir mövzudur. Bu qeyri-adi qabiliyyət bir çox insan üçün sadəcə əyləncəli bir bacarıq kimi görünsə də, əslində onun arxasında mürəkkəb nevroloji, davranış və sosial mexanizmlər dayanır.

Lent.az bu prosesi daha geniş və elmi şəkildə izah edir:

1. Papuqayların beyin quruluşu və zəka səviyyəsi

Papuqaylar, qarğalar və bir neçə digər quş növü ilə birlikdə, ən ağıllı quşlar arasında yer alır. Onların beyni kiçik olsa da, son dərəcə inkişaf etmiş bölgələrə malikdir. Xüsusilə "nucleus magnocellularis" adlanan beyin bölgəsi səsin yadda saxlanması və təqlid olunmasında mühüm rol oynayır. Bu bölgə insan beynindəki nitq mərkəzinə (Broka bölgəsinə) bənzər funksiyaya malikdir. Papuqaylar yalnız səsləri təqlid etmirlər, eyni zamanda onları yadda saxlaya və müxtəlif kontekstlərdə istifadə edə bilirlər. Bu isə onların sadəcə "mexaniki" deyil, qismən anlayışlı təkrar etdiyini göstərir. Bəzi tədqiqatlar göstərib ki, müəyyən növlər — xüsusilə Boz Afrika Papuqayı (African Grey Parrot) — 100-dən çox sözü yadda saxlaya və onları situasiyalara uyğun şəkildə istifadə edə bilər.

2. Sürü davranışı və sosial ünsiyyət

Təbiətdə papuqaylar təklikdə yaşamırlar. Onlar geniş sürülər şəklində hərəkət edirlər və bu sürülərdə səs əsas ünsiyyət vasitəsidir. Səslər vasitəsilə bir-birilərini çağırır, təhlükəni xəbər verir, cütlük tapır və sosial əlaqələr qururlar. Ev şəraitində isə papuqay insanları öz sürüsünün bir hissəsi hesab edir. İnsanların danışığını eşidən papuqay, bu səsləri təqlid edərək sosial əlaqə qurmağa çalışır. Bu, onun üçün həm təbii, həm də zəruri bir ehtiyacdır. Beləliklə, o, sizinlə "danışaraq" ünsiyyət qurduğunu düşünür və bu davranışı davam etdirir.

3. Öyrənmə və mükafatlandırma sistemi
Papuqaylar yüksək dərəcədə təlimə uyğun heyvanlardır. Onlara söz öyrətmək mümkündür və bu proses adətən təkrar, motivasiya və mükafatlandırma prinsiplərinə əsaslanır. Məsələn:

Papuqay bir söz deyir.

Sahibindən reaksiya alır (gülür, danışır, yaxınlaşır və ya yemək verir). Bu müsbət reaksiya həmin davranışı gücləndirir. Bu psixoloji mexanizm "operant şərtləndirmə" adlanır. Papuqay başa düşür ki, müəyyən səsləri (yəni sözləri) deməklə diqqət cəlb edir və öz istədiyini əldə edir.

4. Sözlərin seçimi və kontekstə uyğunluq

Papuqaylar ən çox təkrar edilən, tez-tez eşidilən və ton olaraq diqqətçəkən sözləri yadda saxlayırlar. Məsələn, "salam", "gəl bura", "adın nədir?", "aferin", "yemək" kimi sözlər onların lüğətinə daxil ola bilər. Maraqlıdır ki, bəzi papuqaylar bu sözləri situasiyaya uyğun olaraq istifadə edə bilirlər — məsələn, yemək vaxtı "yemək" sözünü demələri kimi. Bu, onların təkcə səsi deyil, bəzən mənanı da assosiasiya etmə qabiliyyətinə malik olduqlarını göstərir. Təbii ki, bu, insan səviyyəsində bir anlam deyil, amma sadə assosiasiyalar qurmaq bacarığıdır.

5. Papuqay növləri və səs təqlidi bacarığı

Bütün papuqaylar eyni dərəcədə yaxşı danışmır. Söz təqlidi qabiliyyəti növdən-növə dəyişir. Ən çox danışmağı bacaran növlərə aşağıdakılar daxildir:

Boz Afrika Papuqayı (African Grey) – Ən ağıllı və geniş lüğətə sahib növdür. Amazon Papuqayları – Yüksək səslə və aydın danışa bilirlər. Qarışıq Danışan Budgerigar (Sevgi quşu) – Kiçik olsa da, sadə sözləri öyrənə bilir.

NəticəHey
Papuqayların sözləri təkrar etməsi onların ağıllı və sosial varlıqlar olmalarının bir göstəricisidir. Bu bacarıq onlara təbiətdə sürü içində uyğunlaşmağa kömək edir, ev şəraitində isə insanla əlaqə qurmaq üçün istifadə olunur. Onların təkrarladıqları sözlər sadəcə səs təqlidi deyil, bəzən sadə anlayışlara da əsaslana bilər. Əgər bir papuqayınız varsa və onun danışmasını istəyirsinizsə, onunla tez-tez və eyni tonda danışmalı, müsbət reaksiya göstərməlisiniz.