Planet sərhədlərinin pozulması bəşəriyyətin gələcəyini riskə atır…

…Potsdam İqlim Tədqiqatları İnstitutunun alimləri xəbərdarlıq edir ki, bəşəriyyət okeanın kritik turşulaşması da daxil olmaqla doqquz planet sərhədindən yeddisini keçib. Bu, milyardlarla insanın həyatının asılı olduğu ekosistemlərin məhv edilməsinin zəncirvari reaksiyasını təhdid edir.

… SİA-nın məlumatına görə, bəşəriyyət görünməmiş ekoloji risklər dövrünə qədəm qoyub: Potsdam İnstitutunun məlumatına görə, bütün Holosen boyu Yerin sabitliyini təmin edən doqquz planet sərhədindən yeddisi artıq pozulub.

Xüsusilə narahatlıq doğuran yeddinci sərhəddir - antropogen CO₂ emissiyalarının 25-30 faizinin udulması ilə birbaşa əlaqəli olan Dünya Okeanının sürətli turşulaşması…

Karbon qazını karbon turşusuna çevirən kimyəvi reaksiyalar suyun pH səviyyəsini aşağı salaraq, onu kalsium strukturlu orqanizmlərə - mərcanlara, mollyuskalara və planktonun əsas növlərinə qarşı aqressiv edir.

Onların yoxa çıxması dəniz qida zəncirlərinin əsaslarını sarsıdır, qida üçün okeandan asılı olan 1 milyard insanın dolanışıq vasitələrini təhdid edir.

Potsdam İqlim Tədqiqatları İnstitutunun tədqiqatının həmmüəllifi Levke Sezar qeyd edir ki, hər iki sərhədi pozmaq “domino effekti” yaradır: okeanın turşulaşması qlobal istiləşməni gücləndirir (suyun CO₂ udmaq qabiliyyəti azaldıqca) və biomüxtəlifliyin itirilməsi torpağın deqradasiyasını sürətləndirir.

Artıq bu gün kənd təsərrüfatında azot və fosforun istifadəsi, mikroplastiklərin konsentrasiyası və növlərin yox olma sürəti ilə bağlı məhdudiyyətlər aşılmışdır.

Məsələn, balıqlar üçün “körpələr evi” kimi xidmət edən tropik mərcan rifləri turşuluq və yüksələn temperaturun birləşməsinə görə hər il örtüyünün 1-2 faizini itirir.

Bunu “planet-today” yazır.

Alimlər 10 min il formalaşan biosferin dayanıqlığının dağılmağa yaxın olduğunu vurğulayırlar.

… Zəncirvari reaksiya dayandırılmazsa, Yer ekstremal hava hadisələri, aclıq və kütləvi miqrasiyaların normaya çevrildiyi planetə çevrilmək riski ilə üzləşir. Həll sənaye və kənd təsərrüfatı təcrübələrinin qlobal şəkildə yenidən qurulmasını tələb edir, əks halda sivilizasiya sağ qalma ərəfəsində qalacaq.

Əli Babayev