Pol Qobl planı, Ermənistan parlamentinin gülləbaran edilməsi və... yaxud Azərbaycana qarşı məkrin bizə “səmərəsi”

İttifaq MİRZƏBƏYLİ
[email protected]

Ermənistan tərəfinin bu məsələnin yenidən gündəmə gətirməsinin hansı məqsədə xidmət etməsi məlum deyil. Çünki Qobl planı keçmiş Qarabağ münaqişəsinin həll edilməsi məqsədilə ortaya atılmışdı. İndi o münaqişə yoxdur. Biz BMT Təhlükəsizlik Şurasının məlum qətnamələrinə əsaslanaraq, münaqişəni özümüz həll etmişik, problemi də aradan qaldırmışıq. İndi xeyir ola, Ermənistanın keçmiş prezidenti Robert Koçaryanın oğlu, hazırda ölkə parlamentinin üzvü olan Levon Koçaryan ağzını açıb gözünü yumur ki, Ermənistan rəhbərliyi doxsanıncı illərdə Pol Qoblın tənzimləmə planına razılaşsaydı, indi Qarabağ Ermənistanda idi. Həm özünün, həm də atası Robertin gözlərinin içinədək yalan danışır.

Əvvəla, onu xatırladaq ki, Azərbaycan rəhbərliyi ABŞ Dövlət Departamentinin sabiq əməkdaşı, məşhur politoloq (həm də keçmiş kəşfiyyatçı) Pol Qoblın məlum planına öz maraqlarımıza uyğun olan dəyişikliklər etmək şərti ilə razılaşa bilərdi. Amma regiona sülh gətirilməsini qətiyyən istəməyən, Azərbaycanın əsas ərazisi ilə Naxçıvanın birləşdirilməsindən açıq-açığına qorxan, Türk dünyasının nəqliyyat vasitələrinin birləşdirilməsinə qətiyyən razı olmayan qüvvələr Qobl planının icrasına imkan vermədilər. 

Onu da əlavə edək ki, Qobl planı Robertin gədəsinin zəvzədiyi kimi, Qarabağın Ermənistana verilməsini nəzərdə tutmurdu. Azərbaycanın əsas ərazisinin Naxçıvanla birləşdirilməsi üçün Meqridən bizə veriləcək dəhliz boyda ərazi Laçın rayonundan Qarabağın Ermənistanla əlaqəsini təmin etmək üçün qarşı tərəfə verilməsini nəzərdə tuturdu. Bunu ABŞ istəyirdi. Rusiya və İran isə buna qətiyyən razı olmadılar və sonrakı proseslər məlumdur. 

Bu zaman Pol Qoblın Cənubi Qafqazdakı vəziyyətə aydın düşüncə ilə yanaşmasını göstərən başqa bir faktı da yada salmaq istərdik. Belə ki, 2023-cü ildə azərbaycanlı ekofəal və könüllülərin Şuşa-Laçın yolundakı aksiyasını qınayan və hətta, təhdidlər söyləyən region siyasətçiləri cənab Qoblın belə bir arqumentini eşitmişdilər: “Laçın yolundakı aksiyaya qarşı çıxanlar Ermənistanın öhdəliklərini yerinə yetirməsini təmin etməlidirlər”. 

O ki qaldı Kremlin Pol Qobl planının icrasına mane olmasına, xatırladaq ki, 1999-cu ilin oktyabrından sonra ABŞ və Türkiyənin xüsusi xidmət orqanları Ermənistanın Zəngəzur bölgəsi ilə Qarabağın dağlıq hissəsindəki müəyyən ərazinin Pol Qobl planı üzrə dəyişmək qərarına gəlmişdilər. Ermənistan rəhbərliyi də bu dəyişikliyə “hələlik” razı olmuşdu. Guya, sonra Qarabağın statusunu müzakirə edəcəkdilər. Bu xəbər ortaya çıxan kimi – konkret desək, oktyabrın 27-də silahlı adamlar Ermənistan parlamentini qan gölünə çevirdilər. Tanınmış siyasətçilər Karen Dəmirçyanla Vazgen Sarqsyan və digərləri terror aktı ilə öldürüldülər. Yəni sülhə mane olanlar Qobl planının bükülüb bir kənara qoyulmasına nail oldular. 

Bu isə o demək idi ki, regionda özlərinkindən başqa heç kəsin maraqlarının qorunmasına imkan vermək istəməyənlər “dəhlizə dəhliz” variantını arxivə göndərdilər. Yəni Robertin gədəsinin zəvzədiklərinin tam əksinə olaraq, Azərbaycan Laçın yolunu ermənilərə, Ermənistan isə Zəngəzur dəhlizini Bakıya verməli idi. 

Ekspertlər yazırlar ki, bu dəyişiklik cəhdinin baş tutmasına mane olanlar nəticədə özləri də bilmədən, hətta istəmədən Azərbaycanın maraqlarına xidmət etmiş oldular. Çünki indi Laçın yolu bütövlükdə öz sahiblərindədir, Zəngəzur dəhlizi də açılmaq üzrədir. İndi artıq Qobl planı deyilən nə isə yoxdur. Həm də indi ABŞ-da belə bir istək mövcud deyil. Çünki bu gün bütün dünya Qarabağı Azərbaycanın suveren ərazisi kimi tanıyır. 

Pol Qoblın həmin planı reallaşmasa da, Prezident İlham Əliyevin planı, məlum qətiyyəti artıq tam reallaşıb: “Biz heç vaxt imkan verə bilmərik ki, torpağımızda ikinci erməni dövləti yaradılsın!” 

Yəni qatar artıq keçib gedib. Artıq koçaryanların, sarkisyanların hansı küçədəsə səs-küy salmasının heç bir mənası yoxdur.