Putin fikrini dəyişdi: Ukrayna silaha çevrilir, bu paytaxtlar vurula bilər

“Avropa liderləri bu həftə bir daha həmrəylik nümayiş etdirdilər. Brüsseldə keçirilən görüşdə qəbul olunan qərarlar – Ukraynaya iki illik maliyyə və hərbi dəstək planı, yeni sanksiyalar paketi və dondurulmuş Rusiya aktivlərinin istifadəsi təşəbbüsü Qərbin hələ də birliyini qoruduğunu göstərir”.

Bu sözləri Globalinfo.az-a politoloq Rüstəm Tağızadə deyib.

Politoloq bildirib ki, sözügedən qərarların arxasında artmaqda olan strateji çaşqınlıq və reallıqdan uzaq optimizm dayanır:

“Son aylar Rusiya ordusunun cəbhədə əldə etdiyi irəliləyişlər Avropanın rəsmi bəyanatlarının əksinə olaraq müharibənin dinamikasının Moskva xeyrinə dəyişdiyini göstərir. Donetsk və Zaporojye istiqamətlərində rus qüvvələrinin səngər sistemlərini keçməsi, Ukrayna ordusunun döyüş resurslarının tükənməsi və Qərbdən gələn silah tədarükündəki fasilələr faktiki olaraq strateji təşəbbüsün Kremlə keçdiyini nümayiş etdirir.

Bütün bunlara baxmayaraq, Avropa diplomatiyası simvolik addımlarla real nəticələr arasındakı boşluğu doldurmağa çalışır. Dondurulmuş Rusiya aktivlərinin kredit təminatı kimi istifadəsi ideyası yaradıcı, lakin hüquqi baxımdan zəif təməlli bir təşəbbüsdür. Bu plan həyata keçsə belə, Ukraynanın təcili hərbi ehtiyaclarını ödəmək üçün kifayət etməyəcək. Hətta Almaniya və Fransa kimi aparıcı ölkələrdə ictimai rəydə Ukrayna ilə bağlı yorğunluq artır, inflyasiya və enerji qiymətləri isə siyasi təzyiqi gücləndirir.

Əslində, Avropa indi soyuq müharibə sonrası dövrün ən mürəkkəb geosiyasi paradoksu ilə üz-üzədir. O, öz təhlükəsizlik arxitekturasını ABŞ-ın strateji kölgəsindən çıxarmağa çalışır, amma bu, hələ də tam reallığa çevrilməyib. Prezident Donald Tramp administrasiyasının yenidən Rusiyaya qarşı sərt sanksiyalar tətbiq etməsi Avropa üçün müsbət siqnal olsa da, Vaşinqtonun motivləri strateji deyil, taktiki xarakter daşıyır. Trampın xarici siyasətinə xas olan dalğavari qərarlar Qərb blokunun koordinasiyasını çətinləşdirir”.

Politoloqun sözlərinə görə, bu mənzərədə Rusiya öz oyununu səbir və psixoloji ustalıqla qurur:

“Kreml bilir ki, Qərb ictimaiyyəti uzunmüddətli müharibələri sevmir. Vaşinqton və Brüsselin “uzun nəfəs çatışmazlığı”nı anlayan Moskva, döyüş meydanındakı hər addımını strateji təzyiq alətinə çevirir. Hər yeni cəbhə uğuru yalnız hərbi deyil, həm də psixoloji mənada Qərbin siyasi iradəsini aşındırır.

Rüstəm Tağızadə

Moskvanın əsas məqsədi artıq tam qələbə deyil, Qərbin daxili parçalanmasını dərinləşdirməkdir. Avropa ölkələri arasında Ukrayna məsələsində konsensus zəifləyərsə, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin üçün bu, hərbi qələbədən daha önəmli olacaq. Belə bir vəziyyət “Balkanlaşmış Avropa”nın başlanğıcı demək olar – yəni siyasi birlik saxlanılır, amma strateji istiqamət itirilir.

Ukrayna isə getdikcə müharibə və diplomatiya arasında sıxılmış vəziyyətdə qalır. Prezident Volodimir Zelenski rəhbərliyi Qərbdən daha çox silah və hava müdafiə sistemləri tələb edir, amma Avropa büdcələri onsuz da gərgin vəziyyətdədir. Əgər dekabrda planlaşdırılan Avropa İttifaqı sammitində 140 milyard avroluq kredit paketi ratifikasiya olunmasa, Ukraynanın maliyyə dayanıqlılığı ciddi risk altına düşəcək.”

Tağızadə deyib ki, Avropa qarşısında üç ssenari dayanır:

“1. Davamlı yardımla müharibəni uzatmaq – bu, Ukraynanın mövcudluğunu qoruyar, amma Avropanı iqtisadi tükənməyə aparar.

2. Donmuş münaqişə ssenarisi – Ukrayna de-fakto bölünür, Avropa “status kvo” ilə barışır.

3. Məcburi diplomatik barışıq – Qərb sanksiyaları yumşaldaraq Moskva ilə “yeni təhlükəsizlik memarlığı” müzakirəsinə girir.

Hansı ssenarinin baş verməsindən asılı olmayaraq Avropa üçün nəticə eynidir: geosiyasi özünütəsdiq dövrü başlayır. Brüsselin Ukrayna siyasəti artıq təkcə Kiyevi müdafiə etmək deyil, həm də Avropanın öz siyasi subyektliyini qorumaq məsələsinə çevrilib. İttifaqın əsas problemi artıq Moskva yox, öz paytaxtlarıdır. Budapeşt və Bratislava kimi mərkəzlərdə artan skeptisizm Avropanın ‘vahid sanksiya cəbhəsini’ zəiflətməkdədir. Bu da Putinə yeni diplomatik imkanlar açır.

Moskva Qərb blokunun Ukraynada ilişib qalmasından istifadə edərək Pekinlə koordinasiyanı dərinləşdirir. Çin isə bu vəziyyəti Qərbin diqqətini Tayvandan yayındırmaq üçün geosiyasi fürsət kimi görür. Bu da münaqişəni regional böhrandan qlobal güc balansı oyununa çevirir.

Avropa bu dəfə yalnız Rusiya ilə deyil, həm də öz rahatlıq mədəniyyəti ilə mübarizə aparır. Putinin əsas üstünlüyü tankların sayında yox, iradənin davamlılığındadır. Əgər Avropa bunu anlayaraq strateji səbr nümayiş etdirə bilməsə, cəbhədəki hər bir kiçik itki gələcəkdə Qərbin bütöv geosiyasi məğlubiyyətinə çevrilə bilər”.

Turan Rzayev
Globalinfo.az