Qazaxıstanlı ekspert:TDT mədəni əməkdaşlıqdan iqtisadi və geosiyasi gücə doğru addımlayır

Bakı, 29 avqust, AZƏRTAC

Türk Dövlətləri Təşkilatı əvvəlcə mədəni əməkdaşlıq platforması kimi fəaliyyətə başlayıb, sonradan isə iqtisadi sahəyə də istiqamətlənərək hazırda həm mədəni, həm də iqtisadi əməkdaşlıq üçün mühüm platformaya çevrilib. Qardaş ölkələrimizin əksəriyyəti gənc dövlətlərdir, yalnız Türkiyə qədim dövlətçilik ənənələrinə malikdir. Digər türk respublikaları isə 1990-cı illərdə müstəqillik qazanıblar. Mədəniyyət sahəsindən başlayaraq mərhələli şəkildə inkişaf edən bu dövlətlər transformasiya prosesindən keçərək Türk Dövlətləri Təşkilatının formalaşmasına zəmin yaradıblar. Hazırda isə təşkilatdaxili əməkdaşlığın əsas istiqamətlərindən biri yalnız mədəniyyət deyil, həm də iqtisadiyyatdır.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a açıqlamasında Qazaxıstanın Dünya İqtisadiyyatı və Siyasəti İnstitutunun eksperti, iqtisad elmləri doktoru Maqbat Spanov bildirib.

O vurğulayıb ki, türk dövlətləri böyük əhali kütləsini birləşdirir və faktiki olaraq Mərkəzi Asiya-Azərbaycan-Türkiyə zəncirini formalaşdırır. Bu isə enerji, sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrində geniş iqtisadi kooperasiya imkanları yaradır.

“Qazaxıstan və Azərbaycan enerji resursları ilə zəngindir, Türkiyə sənaye və kənd təsərrüfatında güclü mövqeyə malikdir, Özbəkistan və Qırğızıstan isə aqrar sahədə fərqlənir. Bu əmək bölgüsü və qarşılıqlı tamamlayıcılıq prinsipi ölkələrimiz arasında əməkdaşlığı daha da möhkəmləndirir”, - deyə Spanov qeyd edib.

Ekspert qeyd edib ki, müasir dünya regional bloklar üzərində qurulub və Türk Dövlətləri Təşkilatının birliyi həm mədəni, həm də iqtisadi baxımdan strateji əhəmiyyətə malikdir. Taleyin hökmü ilə ölkələrimiz Cənub-Şərqi Asiya ilə Avropa arasında körpü rolunu oynayır. Bu baxımdan Orta Dəhlizin inkişafı təsadüfi deyil, Qazaxıstan və Azərbaycan bu dəhlizə ciddi sərmayələr yatırır. Azərbaycanla Ermənistan arasında imzalanmış müqavilə nəticəsində Zəngəzur dəhlizi reallığa çevrilir və artıq icra mərhələsinə daxil olub. Bu isə əməkdaşlığımızı daha da gücləndirəcək.

Maqbat Spanov əlavə edib ki, əməkdaşlıq yalnız nəqliyyat və logistika ilə məhdudlaşmır, ölkələr arasında əmək bölgüsünü və iqtisadi üstünlüklərin paylaşılmasını təmin edir: “Hər bir ölkənin özünəməxsus iqtisadi üstünlükləri mövcuddur və bu, gələcəyə nikbin baxmağa imkan yaradır. İqtisadi və milli güc olmadan regional təhlükəsizliyi təmin etmək çətindir. Baxmayaraq ki, dövlətlərimiz müxtəlif hərbi blokların üzvüdür: Türkiyə NATO-da, Qazaxıstan və Qırğızıstan isə KTMT-dədir. Bununla belə, ortaq mədəni birlik və iqtisadi əməkdaşlıq Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqazda mühüm rol oynamağa imkan verir. Bu da Türk Dövlətləri Təşkilatının artan əhəmiyyətini bir daha təsdiqləyir”.

Dünyada müşahidə olunan gərginliklərin Türk Dövlətləri Təşkilatı üzvlərindən koordinasiyalı cavablar tələb etdiyini vurğulayan ekspert əmin olduğunu bildirib ki, hərbi və təhlükəsizlik sahəsində kadrların hazırlanması, eləcə də birgə təlimlərin keçirilməsi qonşu ölkələri TDT ilə hesablaşmağa vadar edəcək.

Ekspert nəqliyyat dəhlizlərinin əhəmiyyətinə də diqqət çəkib: “Orta Dəhliz türk dövlətlərinin logistikasından istifadə edilmədən mümkün deyil. Hazırda Şimal-Cənub yeni nəqliyyat dəhlizi formalaşır və onun əsas iştirakçıları Azərbaycanla Qazaxıstandır. Bu çərçivədə ölkələrimizin rolu və əhəmiyyəti daha da artacaq. Rusiya ilə Avropa İttifaqı arasındakı uzunmüddətli qarşıdurma fonunda Rusiya bu dəhlizlərin inkişafında maraqlı olacaq və bizim ölkələr də bundan faydalana biləcək. Hazırda həm Çin, həm Qazaxıstan, həm Azərbaycan, həm də Türkiyə bu istiqamətə böyük sərmayələr yatırır. Bu isə gələcək iqtisadi inkişaf üçün nikbin perspektivlər açır”.

Spanov vahid geosiyasi xətt məsələsinə də toxunaraq bildirib ki, hazırda ortaq mövqelərin formalaşdırılması kifayətdir.

İqtisadi, milli və hərbi gücün artması fonunda türk dövlətləri Avrasiya məkanında getdikcə daha təsirli rol oynayacaq.