Qonaq qarşılama MƏDƏNİYYƏTİ

Elimizin adətinə görə əvvəllər evə qonaq gələndə günlərlə hazırlıq görülərdi. İndi isə əksəriyyət qonaq gələndə hazır yeməklərə üz tutur. Yəni, evin yaxınlığındakı daimi müştərisi olduğu restorana, yaxud yarımfabrikat məhsullar satılan kulinariya obyektinə zəng edib müxtəlif təamlar sifariş edirlər.

Hətta son illər evə gələn qonağı birbaşa yemək üçün evin yaxınlığındakı restorana aparanlar da var. Bəs, niyə belədir? Nə dəyişdi? Evdə qonaq qarşılamaq adəti artıq sıradan çıxırmı?

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

"Qonaqlara hörmət etmək, birini qonaq etmək və qarşılamaq" türk adət-ənənəsi və anlayışı olaraq əsrlər boyu davam etdirilən, ilk olaraq Osmanlı dövründə, daha doğrusu Peyğəmbərimiz (s.ə.s) dövründən bəri davam edən mühüm xüsusiyyətlərimizdəndir.

Çoxumuz uşaqlıqdan bəri yaşadığımız evlərdən bilirik ki, “qonaq otağı” evdə ən xüsusi yerdir. Evin daha çox qonaqların üzünə açıq olan həmin xüsusi otağındakı mebellər böyük xərclə düzülüb. Həmişə təmizdir və həmişə qonaqları qəbul etməyə hazırdır və evin ən böyük otağıdır. Qonaq dəsmalları, qonaq başmaqları, qonaq boşqabları, hər şey qonaq üçün xüsusidir. Bunlar türk adət-ənənələrimizdə belə mühüm bir ənənənin rəmzləridir. Bu ənənənin mənşəyi İslama əsaslanır. Üstəlik, Türk-İslam Mədəniyyətində qonaqları qəbul edərkən onları dininə, rənginə, irqinə görə ayırmağa yer yoxdur.

Sosial məsələlər üzrə ekspert Fatimə Hacıbəyli: “Əvvəllər milli adət-ənənələrimizə daha çox bağlı idik. Lakin bir müddətdir ki, bir çox adət-ənənələrimiz kimi qonaq qarşılamaq da artıq sıradan çıxır.

Əvvəl qonaq gələndə ona xüsusi hazırlıq görülərdi, ona yerdən yer açılardı və s. Amma indi qonağa qalmaq üçün oteldə yer danışırıq ki, rahat olsun. Yeməkləri də çöldən sifariş edirik, ya da çox zaman onu səhər, günorta yaxud axşam yeməyinə restorana dəvət edirik.

Pandemiya zamanı isə insanlar sanki yenidən evə qayıtdı. Ailələr yaxınlaşdı, qonaqlıqlar gündəmə gəldi. Unutqan olduğumuz üçün 5-6 aydır yenə hər şey əvvələ döndü. İndi heç kim evdə yemək bişirmək istəmir. Maraqlıdır, əvvəl işləyən xanımlara evdə yemək hazırlamaq çətin olurdu. İndi isə hətta evdar qadınlar da evdə yemək bişirmək istəmir. Bu, mənim üçün böyük bir xaosdur. Məncə, qadının ilki onun mətbəxi olmalıdır. Bir qadın öz mətbəxi, səliqəsi ilə tanınmalıdır. Şəxsən mən çöldən yemək sifariş etmirəm, evdə bacardığım qədər yeməklərimi hazırlayıram. İş qadını olduğum üçün həftə sonları yarımfabrikatlar edirəm ki, həftəiçi çətinliyim olmasın. Bacardığım qədər adət-ənənəni yaşatmağa çalışıram. İnsanlar hər şeyin rahatına qaçmaq istəyirlər. Düşünürəm, bu da mənfi tendensiyadır.

Hətta yadımdadır ki, bizim əvvəl hər zaman soyuducumuzda əlavə çəkilmiş ət və toyuğumuz olurdu ki, birdən evə qəfl qonaq gələrdi. Dolabda bir qab qonaq üçün gizli konfet olardı. İndi heç kim bu adət-ənənəni yerinə yetirmir. Bir tərəfdən yaxşıdır bolluqdur, bir tərəfdən də qadınlar qadınlığını itirir. Amma mən düşünürəm ki, xoşbəxt qadınların öz mətbəxi olmalıdır.

Qonaqları qarşılama etiketi

Ev sahibinin qonağa qarşı riayət etməli olduğu bir sıra qaydalar var.

1. Qonağı gülər üzlə qarşılamaq lazımdır: Əslində, İmam-ı Evzai buyurmuşdur: “Qonağı qonaq etmək, onunla mehriban olmaq və şirin danışmaq deməkdir. Qonağı qəbul etmək mükafatdır. İnsan qonağını nemət və qənimət hesab etməlidir”. Peyğəmbərimiz “Allah-taala yaxşılıq dilədiyi zaman qonaqları hədiyyə olaraq göndərər” buyurmuşdur.

2. Qonağın rahatlığı təmin edilməlidir: Qonağın özünü yük kimi hiss etməsinin qarşısını almaq üçün onu son dərəcə rahat etdirmək lazımdır.

3. Yeməklər fərq edilmədən hazırlanmalıdır: Ləzzəti diqqətdən yayınmadan hazırlamaq vacibdir. Çünki qonaq bundan utanar və özünü narahat hiss edə bilər.

4. Yeməklər gecikdirilmədən süfrəyə verilməlidir: “Dərhal” ayəsində qeyd edildiyi kimi, yeməklər gecikdirilmədən hazırlanmalıdır.