"Ölkəyə gətirilən kartofun keyfiyyət göstəricisi çox aşağıdır”

Xəbər verdiyimiz kimi, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) tərəfindən İrandan Azərbaycana gətirilən 47 min 400 kq ərzaqlıq kartof məhsulu partiyasında uyğunsuzluq aşkarlanıb. Agentliyin müfəttişlərinin götürdüyü nümunələrin müayinəsi nəticəsində karantin tətbiq edilən Kartof gövdə nematodu müəyyən olunub. Faktla bağlı müvafiq qərar qəbul edilərək istehlaka yararsız məhsul partiyası məhv edilib.

Məlum olduğu kimi, son illər Azərbaycanda kartof əkin sahələri, istehsalı xeyli azalıb. Bu səbəbdən də əhalinin kartof ehtiyacını ödəmək üçün Rusiya, İran, Pakistan, Türkiyə, Gürcüstan kimi ölkələrdən kartof idxal olunur. Ölkəyə gələn kartof məhsulunun keyfiyyət göstəricisi yerli məhsulla müqayisədə çox aşağıdır.

Kənd təsərrüfatı üzrə mütəxəssis Vahid Məhərrəmov deyir ki, kartofun keyfiyyəti, dadı onun əkildiyi torpaqdan asılıdır. Bu cəhətdən Azərbaycanda Gədəbəy rayonunda yetişdirilən kartof çox məşhurdur:

"Bu rayonda təqribən 180 ildir ki, kartof əkilir. Amma qışda və yazın əvvəllərində Rusiya, Türkiyə, Pakistan və İrandan gətirilən kartof Gədəbəy kartofunu üstələyir. Xaricdən gətirilən kartof keyfiyyətsiz olmasına baxmayaraq yerli kartofdan ucuz olduğuna görə bazarlarda öz alıcısını tapır. Halbuki mütəxəssislər idxal kartofun mal-qara üçün yemlik olduğunu söyləyirlər. “Xarici” kartofun becərilməsində hansı kimyəvi gübrələrdən istifadə olunması da naməlumdur”.

Onun sözlərinə görə, vaxtilə istehsal etdiyimiz Gədəbəy kartofunun keyfiyyət göstəricisinə görə analoqu yox idi. İndi şəxsi təsərrüfatlarda tək-tük hallarda becərilən “ağ çiçək sortu”nun hamı həsrətindədir. Təəssüflər olsun ki, bu gün həmin növün kütləvi şəkildə əkilməsi mümkün deyil. Çünki bu sortun keyfiyyəti yüksək olsa da məhsuldarlığı aşağıdır: “Keyfiyyətinə görə “ağ çiçəyim” sortuna yaxın olan “Telman” sortu daha çox əkilir. Ölkəyə gətirilən kartof da keyfiyyətinə görə çox aşağıdır. Gədəbəy, Tovuz və Şəmkirdə istehsal olunan kartof daha keyfiyyətlidir. Hansı kartofu almaq isə insanların maddi durumuna baxır. Keyfiyyətli kartof əldə etmək üçün Gədəbəy, Tovuz və Şəmkir rayonlarında yetişdirilən məhsullara üstünlük verilməlidir. Ümumiyyətlə aşkar olunan xəstəliyin və yaxud da zərərvericinin insan orqanizminə heç bir təsiri yoxdur. Bu ancaq kartofa ziyan vurur”.

V. Məhərrəmov qeyd edib ki, ölkəyə gətirilən kartof əsasən texniki sortlar olur ki, burada da yumruların həcmi böyük olur. Bunlardan da xammal kimi plastmas, spirt və kraxmal alırlar: “Yumrular torpaqdan çıxarıldıqdan bir müddət sonra günəş altında göyərməsi üçün saxlanılır. Məqsəd isə bəzi zərərvericilərin məhsulu zay etməməsidir. Belə olan halda günəşin təsiri nəticəsində yumruda “salanin” deyilən zərərli maddə əmələ gəlir ki, bu maddənin təsirindən kartof yaşıl rəng alır və müxtəlif ziyanvericilər məhsula yaxınlaşa bilmirlər. Halbuki, sözügedən maddə insan orqanizmi üçün zəhərlidir”.

Mütəxəssisin dediyinə görə, son bir neçə ildə kartofun əkin sahəsi 75 mindən 25 min hektara düşüb. Bu da kartof işi ilə məşğul olan fermerlərin bu sahəyə marağının azalması ilə bağlıdır: “Azərbaycanda kartofun qiyməti yüksəkdir, ancaq fermerler istehsal etdikləri kartofu yaxşı qiymətə sata bilmirlər. Əldə edilən məhsulun bir hissəsini Qafqazda saxlayıb qış mövsümündə bazara çıxarmaq ehtimalı yoxdur. Çünki anbarların sayı az və icarəsi çox yüksəkdir. Kartof daha çox itkiyə getdiyinə görə, heyvanlarına yedizdirmək məcburiyyətində qalırlar. Bəzi regionlarda isə məhsuldarlıq çox aşağı səviyyədədir. Bununla bağlı lazımi işlər görülmür. Müvafiq qurumlar vaxtı-vaxtında fermerləri suvarma sistemi ilə təmin etmir".

Vahid Məhərrəmov vurğulayıb ki, ixrac edilən kartofun həcmi də azalıb. Yəni Azərbaycan təxminən 60-70 min ton kartof ixrac edir, amma 200 min tondan çox idxal edir: “2005-ci ildən bu yana Azərbaycanda kartof istehsalı azalıb. Ən çox 2005-ci ildə istehsal olunmuşdu. Əhalinin sayının kəskin artmasına baxmayaraq, bu müddət ərzində kartof istehsalını o səviyyəyə çatdıra bilməmişik. Son bir neçə ildə kartofun əkin sahəsi isə azalır. Çünki kartofu saxlamaq üçün Azərbaycanda soyuducu anbarlar yoxdur ki, məhsullar orada bir müddət saxlanılsın və sonradan mərhələ üzrə bazara çıxarılsın".

İqtisadçı ekspert Akif Nəsirli bildirib ki, yerli istehsal müxtəlif mövsümlərdə yetişir. Həmin mövsümlərdə də istehsal olunan kartofun bir hissəsi ixrac edilir. Bu da ilin müəyyən dövründə kartof çatışmazlığına səbəb olur:

“Məlumdur ki, ənənəvi olaraq Azərbaycanın Gədəbəy, Cəlilabad və digər ətraf rayonlarında kartofun əkini, istehsalı və satışı həyata keçirilir. Lakin həmin ərazilərdən toplanılan məhsullar əhalinin kartofa olan tələbatını qarşılamır və buna görə də Azərbaycana kartof idxal olunur".

Sevinc,

BakuPost