Rəqəmsal əsrdə həqiqət uğrunda mübarizə

Yaşadığımız dövr bəşəriyyətə yeni imkanlar təqdim etməklə yanaşı, həm də ciddi çağırışlar gətirir. İnformasiya istehsalı və dövriyyəsi sürətinə ayaq uydurmağın çətin olduğu əsrimizdə kommunikasiya ekosistemində köklü transformasiya prosesi gedir. Lakin bu transformasiya prosesi nə qədər müsbət irəliləyişləri ehtiva edirsə, özü ilə mənəvi, mədəni və humanitar sınaqları da gətirir.

Texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi bu yeni və çətin dövrdə gündəlik həyatın elementlərinə çevrilmiş süni intellekt və alqoritmlər artıq sadəcə alətlər deyil, həm də güc balansını yenidən müəyyən edən aktorlardır.

Həqiqətlə yalan arasındakı sərhədin gündən-günə daha da bulanıqlaşdığı və bəşəriyyətin “həqiqət böhranı” da adlandırıla bilən qeyri-müəyyənliklər dolaşıqlığı ilə mübarizə apardığı müasir dünyada biz böyük çətinliklərlə üz-üzəyik və bilirik ki, problemlərin bu dolaşıqlığını aradan qaldırmaq üçün effektiv ünsiyyət strategiyaları hazırlamaqdır, yeganə çıxış yolu budur.

Bizim prioritetimiz cəmiyyətin xeyrinə texnologiyanın transformasiya etdiyi kommunikasiya ekosisteminin imkan və təhdidlərini effektiv təhlil etmək və idarə etmək olmalıdır. Yeniliklər cəmiyyətlərin ünsiyyət vərdişlərini dəyişdirir və rəqəmsal media həyatımızın vacib bir hissəsi kimi önə çıxır. Bu dəyişikliyin ən diqqət çəkən tərəfi isə süni intellektin ünsiyyət proseslərinə təsiri ilə özünü büruzə verir.

Süni intellekt vasitələri dünyamızı və bütün sektorları sürətlə dəyişdirir. Bu gün süni intellekt strateji ünsiyyətdə oyunu dəyişdirən qüvvə kimi qarşımızda dayanır. Məlumatların təhlili, məzmun istehsalı və böhranın idarə edilməsi kimi sahələrdə təklif etdiyi imkanlar cəmi bir neçə il əvvəl ağlasığmaz olan sürət və səmərəliliyi təmin edir. Bir müddət əvvəl elmi fantastika filmlərində xəyal edilə bilən ideyalar indi hər kəs üçün asanlıqla əlçatan olub. Lakin təəssüf ki, texnologiyanın bu müsbət tərəqqisi düzgün məqsədlər üçün istifadə edilmədikdə rəqəmsal silaha çevrilmək potensialına malikdir.

Dərin saxtakarlıqlar yaratmağa qadir olan süni intellekt orijinal məzmunu saxta məzmundan ayırd etmək mümkün olmasa da, cəmiyyətlərin etibarını zədələyir və həqiqət böhranını dərinləşdirir. Bu, dezinformasiya, manipulyasiya və etik pozuntuların dağıdıcı nəticələrini xeyli artırır.

Alqoritmlər tərəfindən idarə olunan dünyada fərdlərin əks-səda kameralarında tələyə düşməsi sosial qütbləşməni gücləndirir və manipulyasiya həqiqəti əvəz edir. Bu vəziyyət süni intellektin etik prinsiplərlə idarə olunmasının lazım olduğunu bir daha ortaya qoyur. Rəqəmsal sahədə süni intellektin istifadəsi hesabatlılıq, şəffaflıq və etika kimi bir çox problemi gündəmə gətirir.

Qəzzada baş verən son faciələr zamanı hamımız süni intellektlə dəstəklənən dezinformasiyanın beynəlxalq ictimaiyyəti çaşdırmaq üçün necə istifadə edildiyinin şahidi olduq. Sosial mediada dezinformasiya alqoritmlərlə sürətlə yayılsa da, dəqiq məlumatların əldə edilməsinə giriş bloklanıb. Nəticədə hadisələr və insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı real məlumatların ictimaiyyətə çatdırılması çətinləşib.

Təbii ki, texnoloji və rəqəmsal imkanların bəşəriyyətə verdiyi böyük faydaları inkar etmək olmaz. Necə ki, bu imkanlardan bədxah məqsədlər üçün istifadə edənlərin mövcudluğu qlobal təhlükəsizlik və sabitlik mühitinə təhlükə yaratdığını inkar etmək olmaz. Türkiyə kimi bu cür dağıdıcı təsirlər qarşısında biz dezinformasiyanın qarşısını almaq, həqiqəti müdafiə etmək və strateji kommunikasiya mexanizmlərimiz vasitəsilə beynəlxalq ictimaiyyətin dəqiq məlumat əldə etməsini təmin etmək üçün sıx səylər göstəririk. Rəqəmsal təhdidlər haqqında məlumatlılığın artırılması və media savadlılığının artırılması günümüzün müxtəlif riskləri ilə mübarizədə prioritetlərimizdəndir.

Rəqəmsal sahədə hərtərəfli transformasiyanı idarə etmək üçün qlobal əməkdaşlığın əhəmiyyəti hər gün daha çox hiss olunur. Türkiyə olaraq həqiqət uğrunda mübarizədə beynəlxalq əməkdaşlığa dəstək fəaliyyətlərimizi davam etdiririk.

Prezidentimiz Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Türkiyə Əsri Baxışı çərçivəsində Türkiyə olaraq bu transformasiya dövründə strateji mövqe tuturuq. Biz texnologiyanı bəşəriyyətin xidmətinə təklif etməyə, sosial faydaya üstünlük verməyə və həqiqətə əsaslanan ünsiyyət yanaşmasına əsaslanırıq. Bu yeni dövrdə biz qeyri-müəyyənlikləri idarə etmək və inam yaratmaq üçün strateji ünsiyyəti açar kimi görürük. Türkiyə olaraq bu sahədə milli və beynəlxalq səviyyədə fəal rol oynayırıq.

Prezident Aparatının Əlaqələr İdarəsi olaraq həyata keçirilən dezinformasiya ilə mübarizə səylərimiz uzun müddətdir ki, həqiqət böhranına qarşı qətiyyətlə çalışır və bu çərçivədə təsirli həll yolları inkişaf etdirir. Biz böhran kommunikasiyasını süni intellektlə dəstəklənən strateji kommunikasiya proseslərinin ən vacib tətbiq sahələrindən biri hesab edirik. Dəqiq məlumatı tez əldə etmək və ictimaiyyəti effektiv məlumatlandırmaq böhran zamanlarında həyat xilasedicisi rolunu oynayır.

Rəqəmsal dövrün transformasiya dalğalarını yaxından hiss etdiyimiz bu dövrdə 13-14 dekabr 2024-cü il tarixlərində təşkil edəcəyimiz “STRATCOM: “Beynəlxalq Strateji Kommunikasiya Forumu” bütün bu imkanların və risklərin qlobal miqyasda dərindən müzakirə ediləcəyi aparıcı platformadır. Dünyanın hər yerindən dövlət sektoru, media, akademik, vətəndaş cəmiyyəti və özəl sektor nümayəndələrini bir araya gətirən Forum strateji kommunikasiya ekosisteminin gələcəyini formalaşdıran ideyaların birləşdirildiyi mərkəzdir.

Lakin STRATCOM-u təkcə Forum kimi qəbul etmək düzgün deyil. “STRATCOM: “Beynəlxalq Strateji Kommunikasiya Forumu” həm də rəqəmsal dövrün çağırışlarına və həqiqət böhranına qarşı ümumi iradənin qurulmasına imkan verən qlobal çağırışdır. Biz bu qlobal çağırışın əhəmiyyətini görürük, çünki süni intellekt və strateji kommunikasiyada baş verən bu inqilablar özləri ilə böyük məsuliyyətlər gətirir.

Biz bəşəriyyətin ümumi gələcəyinin tərəfdarıyıq; Həqiqət, vicdan və ədalət prinsiplərindən vaz keçməyən bir anlayışla hərəkət etməli olduğumuzun fərqindəyik. Bu anlayışı rəhbər tutaraq Türkiyə təkcə öz bölgəsində deyil, qlobal səviyyədə də model olmağa davam edəcək.

Prof. Dr. Fahrettin ALTUN

Türkiyə Cümhuriyyəti Kommunikasiyalar Başçısı