Rəsmi Bakının sərt ritorikası: İran tələblərimizi yerinə yetirəcək?

Məlum olduğu kimi, bu günlərdə Prezidenti İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına müsahibəsində Azərbaycan-İran münasibətləri barədə danışıb və İranın ünvanına tənqidi fikirlər səsləndirib.

İkinci Qarabağ müharibəsindəki qələbədən sonra İranın Azərbaycanla bağlı siyasətindəki bəzi məqamlara toxunan sadalayan İlham Əliyev deyib ki, Tehran Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə hörmətsizliklər edib. Prezident həmçinin Azərbaycana qarşı İranın hədə-qorxu addımları, təlimlər, bəyanatları xatırladıb: “Biz də adekvat addımlar atdıq. Bizim sərhədimizdə əgər hər hansı bir təlim, hərbi təlim keçirilirsə, biz də Azərbaycan-İran sərhədinin bu tərəfində eynisini etdik. Yəni, göstərdik ki, biz heç kimdən qorxmuruq və haqlı olan tərəf bizik. Bu, eyni zamanda, mətbuatda həmin o təhqir kampaniyası ilə müşayiət olunurdu. Çünki bu, görünür, bəzi hakim dairələrin belə iş üslubudur. Əslində təhqir gücsüzlüyün rəmzidir. Sən əgər nəyəsə çata bilmirsənsə, - yəni, mən ədəbsiz olan insanları nəzərdə tuturam, - təhqirə keçirsən. Yəni təhqir edən, əslində özünü təhqir edir”.

İlham Əliyev bildirib ki, səfirliyimizə qarşı terror aktı törədildi və bu, təşkil olunmuş terror aktı idi:

"Bilirsiniz ki, biz səfirliyin bütün əməkdaşlarını geri çağırdıq və bizə rəsmi qaydada söz verilməyənə qədər, - İranın mərhum xarici işlər naziri, vertolyot qəzasında həlak olmuş cənab Abdullahian gəlib mənə söz vermişdi ki, o adam edam hökmünə cəlb ediləcək, - ondan sonra biz səfirliyin əməkdaşlarını geri qaytardıq. Amma bizi yenə də aldatdılar. Çünki bu edam hökmü həm icra edilmədi, həm də iş məhkəmədən yenə də istintaqa göndərildi. Yəni bu, dövlət səviyyəsində edilən anlaşılmaz bir hərəkət idi və biz öz tələblərimizdə israrlıyıq”.

İlham Əliyev İranın dini lideri Əli Xameneyinin Ərdəbil vilayəti üzrə rəsmi nümayəndəsi Seyid Həsən Cəbəl Amulinin Azərbaycan əleyhinə bəyanatlarına və təhqirlərinə də toxunub: “O ki qaldı, əyalət mollasının bizə qarşı nifrət münasibətinə, bu, birinci dəfə deyil. Ərdəbil şəhərinin o mollası dəfələrlə Azərbaycana, Azərbaycan xalqına qarşı təhqiramiz ifadələr işlədib, o cümlədən mənə qarşı. Burada sual ondan ibarətdir ki, onu o vəzifəyə təyin edən adam buna necə münasibət göstərir. Axı o, özbaşına gəlib orada oturmayıb. Onu kim təyin edir, biz yaxşı bilirik. Onun reaksiyası nədir, o, bunu dəstəkləyir, yoxsa yox və Azərbaycandan kim üzr istəyəcək? Üzr istəyəcəklər, yoxsa yox?”.

Politoloq Zaur Məmmədov deyir ki, Prezident tərəfindən İranın təkcə siyasi hakimiyyəti deyil, həm də, dini hakimiyyəti haqqında konkret tənqid ifadə edildi:

“Azərbaycan haqlıdır. İranda dövlətin əsas təməlini təşkil edən klerikal qrup 44 günlük müharibədən sonra həmin vaxta qədər olduğu kimi Xankəndi və ətraf rayonlardakı erməni separatçılara pulsuz kerosin satmaqla məşqul idi. Daha sonra İranda kimə yaxınlığı məlum olan hərbi dəstənin sərhədlərimiz yanında bizi təhdid etməsi, səfirlikdə məlum cinayətin hələ də aqibətinin məlum olmaması ikitərəfli münasibətlərin dəhşətli səhifələridir. Prezident İlham Əliyevin səfirlimizdə cinayət törədən şəxsin edamının vacib olmasını qeyd etməsi Tehrana bir ismarıcdır.

Eyni zamanda, Azərbaycan prezidentinin Ərdəbil mollası ilə bağlı şərhi və onun kim tərəfindən təyin edilməsinin hamıya bəlli olmasını qeyd etməsi son təhqirin unudulmayacağının göstəricisidir. Təhqir ədəbsizlikdir, zəiflikdir və cənub qonşumuz nəhayət başa düşməlidir ki, Azərbaycan heç kimdən qorxmur. İranla bağlı çıxışında Prezidentin yeni hakimiyyətlə münasibətlərin necə olacağı ilə bağlı "bunu gələcək göstərəcək" deməsi, rəsmi Bakının Tehranda rasional fikirlilərin üstünlük təşkil edəcəyinə ümid etməsini göstərir. Bu çıxışdan sonra top Pezeşkiyandadır. Bəlkə o İranın Qafqazla bağlı siyasətinə təsir edə bilə. Həm səfirlikdə cinayət törətmiş şəxsin, həm də Ərdəbil mollasının cəzalandırılması iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına müsbət təsir etmiş olardı”.

Politoloqun sözlərinə görə, İran və Azərbaycan arasında münasibətlərin bu səviyyədə olması bir sıra tarixi, geosiyasi amillərlə bağlıdır. Lakin, rəsmi Bakı keçmişə deyil, gələcəyə baxmağa üstünlük verir.

Politoloq Elşən Manafovun sözlərinə görə, baş verən hadisələr Tehran rejiminin Azərbaycana qarşı münasibətinə dəyişiklik etmədiyinin göstəricisidir: “Yaxın Şərq böhranının tənzimlənməsi, habelə regiondan keçən dəhlizlərin marşurutları, onların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi ilə baglı məsələlərə rəsmi Tehran və Bakı arasında ortaq baxışlarla yanaşı, fərqli münasibətlər də mövcuddur.

İranın yeni prezidentinin regional təhlukəsizlik və əməkdaşlıqla bağlı məslələrə münasibəti ilə mühafizəkar dairələrin münasibəti arasında fərqlər var. Bu, İranın ali dini rəhbərliyinə yaxın olan mühafizəkar dairələrin bəyanat və çıxışlarında özünü qabarıq şəkildə büruzə verir".

Politoloq Elxan Şahinoğlu bildirib ki, Azərbaycanı təhqir edən ali dini liderin nümayəndəsidir, sıradan bir şəxs deyil. Ali dini lider də İran Konstitusiyasına görə əsas şəxsdir: “Mən hesab edirəm ki, Amuli göstərişlə danışır, qəsdlə təxribat törədir. Arxasında dayanan şəxsin də ali dini lider olduğunu hər kəs bilir. Prezident İlham Əliyev də mesaj verdi ki, biz hər şeyi görürük, bilirik. Azərbaycan lideri açıq şəkildə bildirdi ki, Amulinin təhqirlərinə görə üzr istənilməli, bu əyalət mollasıən azı vəzifəsindən azad edilərək cəzalandırılmalıdır”.

Elxan Şahinoğlunun dediyinə görə, indi Xameneyi Azərbaycan tərəfindən irəli sürülən tələbə reaksiya verməli, məsələ ilə bağlı müvafiq addım atmalıdır: “Dəfələrlə Amuli Azərbaycan və onun rəhbərliyi haqqında təhqir və təxribat xarakterli açıqlamalar verib. Azərbaycan tərəfi bu dəfə Prezident səviyyəsində qəti tələb irəli sürmüş oldu. Yəni əvvəl Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi səviyyəsində izahat tələb edilirdi, məsələyə aydınlıq istənilirdi. Bu dəfə isə ölkənin birinci şəxsi üzr tələbini və mollanın vəzifəsindən qovulmasını istədi. Görək qarşı tərəf məsələ ilə bağlı hansı addımlar atacaq”.

Sevinc,

BakuPost

Qeyd: Məqalə Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə və müsabiqə şərtlərinə uyğun olaraq "gənc nəslin milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi və vətənpərvərlik hisslərinin tərbiyəsi" mövzusunda hazırlanıb.