Rusiyaya 5 milyonluq həmlə: Azərbaycan və Türkiyə üçün təhlükə artdı

⁠Avropa İttifaqının (Aİ) nüvə təhlükəsizliyini gücləndirmək üçün Ermənistana 5 milyon avro sərmayə qoyacağı açıqlanıb.

Məlumata görə, maliyyə iki əsas istiqamətə – Ermənistan Atom Elektrik Stansiyasının təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi, həmçinin Ermənistanın Nüvə Təhlükəsizliyi Tənzimləmə Komitəsinin və Radiasiya Təhlükəsizliyi Elmi-Texniki Mərkəzinin peşəkar komandalarına dəstək üçün yönəldiləcək.

Bu investisiya region üçün nə kimi risklər doğurur? Aİ-nin planı Metsamor AES-in fəaliyyətini uzatmaq, yoxsa onu təhlükəsiz şəkildə bağlamaq məqsədi daşıyır?

Globalinfo.az-a danışan politoloq Züriyə Qarayeva deyib ki, Avropa İttifaqının Ermənistandakı nüvə təhlükəsizliyinə 5 milyon avro dəyərində sərmayə yatırması zahirən texniki və humanitar xarakter daşısa da, məsələnin mahiyyətində ciddi geosiyasi və təhlükəsizlik aspektləri dayanır:

“Metsamor Atom Elektrik Stansiyası postsovet məkanında ən köhnə və riskli nüvə obyektlərindən biridir. 1970-ci illərdə inşa edilən və seysmik aktiv zonada yerləşən bu stansiyanın fəaliyyəti həm Ermənistan, həm də region üçün potensial təhlükə mənbəyi hesab olunur. Avropa İttifaqı uzun illərdir Metsamorun bağlanması mövqeyini müdafiə etsə də, budəfəki maliyyə dəstəyi onun fəaliyyətinin uzadılması ehtimalını gündəmə gətirir.

Sərmayənin əsasən təhlükəsizlik sistemlərinin modernləşdirilməsinə və tənzimləyici orqanların peşəkar potensialının artırılmasına yönəldilməsi rəsmi olaraq risklərin azaldılması kimi təqdim edilir. Lakin bu, obyektin uzunmüddətli istismarına şərait yarada bilər. Metsamorun texniki baxımdan köhnə olması və beynəlxalq standartlara tam cavab verməməsi nəzərə alınarsa, belə bir yanaşma əslində potensial fəlakət riskini ertələmək, lakin aradan qaldırmamaq deməkdir. Digər tərəfdən, Brüssel üçün bu layihə həm də siyasi alətdir — Ermənistanıın Rusiyadan enerji asılılığını qismən azaltmaq və Avropa standartlarına uyğunlaşdırmaq məqsədi daşıyır”.

Züriyə Qarayeva

Politoloq bildirib ki, bu sərmayə regionda balanslı təhlükəsizlik mühitinin formalaşması baxımından ziddiyyətlidir:

“Çünki təhlükəsizlik adı altında köhnə bir nüvə obyektinin ömrünün uzadılması, texnoloji risklərlə yanaşı, geosiyasi gərginliyi də dərinləşdirə bilər. Azərbaycan və Türkiyə kimi qonşu ölkələr üçün Metsamorun fəaliyyəti ekoloji və strateji risk olaraq qalır. Beləliklə, Avropa İttifaqının bu addımı daha çox “təhlükəsiz fəaliyyəti davam etdirmək” strategiyasına bənzəyir, “təhlükəni aradan qaldırmaq” planına yox. Nəticədə, bu sərmayə bölgənin nüvə təhlükəsizliyini artırmaqdan çox, mövcud risklərin idarə olunan şəkildə saxlanmasına xidmət edir”.

Turan Rzayev
Globalinfo.az