Icma.az
close
up
RU
Sağlamlığımız üçün CİDDİ TƏHDİD Düyüdə zəhərli maddə aşkarlandı

Sağlamlığımız üçün CİDDİ TƏHDİD Düyüdə zəhərli maddə aşkarlandı

Olke.az saytından alınan məlumatlara görə, Icma.az xəbər verir.

Yeni beynəlxalq araşdırma qlobal istiləşmənin düyüdə zəhərli arseniumun səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olduğunu müəyyən edib. Bu, xüsusilə düyünün əsas qida məhsulu olduğu Asiyanın inkişaf etməkdə olan ölkələrində milyardlarla insanın sağlamlığını təhdid edir.

"Ölkə.az" xəbər verir ki, planetin yarısı düyü ilə qidalanır. Onun 95 faizi iqlim dəyişikliyinə ən həssas olan ölkələrdə yetişdirilir və istehlak edilir. Lakin indi alimlərin sözlərinə görə, sevimli taxıl insanlar üçün potensial olaraq öldürücü hala gəlir. Səbəb torpağın kimyasını dəyişən və arseniumun bitkilərə hopmasını artıran temperaturun və karbon qazının səviyyəsinin artmasıdır.

Siçanotu (arsenium) sel basmış çəltikli torpaqlarda yığıla bilən və taxıllara asanlıqla nüfuz edə bilən təbii elementdir. Onun qeyri-üzvi forması Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən kanserogen kimi qəbul edilib: o, ağciyər, sidik kisəsi və dəri xərçənginə, həmçinin ürək xəstəliklərinə, şəkərli diabetə və uşaqlarda inkişaf qüsurlarına səbəb ola bilər.

ABŞ və Çindən olan alimlər 10 il ərzində Çinin dörd bölgəsində 28 düyü növünü yetişdirib tədqiq ediblər. Nəticələr narahatlıq doğurur: nümunələrin 90 faizində temperatur və CO₂ konsentrasiyaları artdıqca arseniumun səviyyəsi artıb – məhz iqlimşünasların yaxın onilliklər üçün proqnozlaşdırdığı kimi.

Səbəb təkcə qlobal istiləşmə deyil. Alaq otlarını məhv etmək üçün düyü sahələri çox vaxt suda batırılır ki, bu da arseniumu torpaqdan çıxaran anaerob bakteriyaların inkişaf etdiyi oksigensiz bir mühit yaradır. İqlim dəyişikliyi bu prosesi sürətləndirir: isti, karbonla zəngin mühitdə bakteriyalar daha fəal olur.

Heç bir şey dəyişməzsə, 2050-ci ilə qədər təkcə Asiyada yoluxmuş düyü istehlakı nəticəsində 19 milyon insanın xərçəngə tutulması proqnozlaşdırılır. Xüsusilə də Çin, Hindistan, Banqladeş və istehlakın ən çox olduğu digər ölkələrdə. Qəhvəyi düyüyə keçid vəziyyəti xilas etmir - onun tərkibində ağ düyüdən daha çox arsenium var.

Bütün bunlar hakimiyyətin narahatedici passivliyi fonunda baş verir. Əksər ölkələrdə qidada arseniumun miqdarına dair standartlar ya mövcud deyil, ya da olduqca yumşaqdır. Məsələn, ABŞ yalnız uşaq qidasında arseniumu məhdudlaşdırmağı tövsiyə edir, lakin ciddi məhdudiyyətlər qoymur. Aİ-də standartlar var, lakin +2°C iqlim ssenarisi şəraitində düyünün yarısı onları keçəcək.

Alimlər təcili tədbirlər görməyə çağırır: daha az arsenium hopan növlərin seleksiyası, suvarma üsullarının dəyişdirilməsi, istehlakçıların maarifləndirilməsi, yeni nəzarət və emal standartları. Yalnız kompleks yanaşma milyardlarla insanın sağlamlığını qoruya və qlobal ərzaq təchizatının sabitliyini qoruyub saxlaya bilər.

Məsələ ondadır ki, düyü özü iqlim problemlərinin əsas mənbələrindən biridir. Onun becərilməsi antropogen metan emissiyalarının 9 faizə qədərini yaradır, bu isə bütün aviasiyadan 4,5 dəfə çoxdur. Bununla belə, düyü məhsuldarlığı aşağı düşür: quraqlıqlar, daşqınlar və ekstremal temperatur artıq istehsalı zəiflədir.

Bu mürəkkəb məsələni həll etmək üçün bütün dünyada startaplar texnoloji həllər işləyib hazırlayırlar. “MittiLabs” Hindistan-Amerika və Fransanın “CarbonFarm” şirkətləri emissiyaların monitorinqini həyata keçirmək və karbon kreditlərini hesablamaq üçün süni intellekt və peyklərdən istifadə edirlər. Sinqapurda yerləşən “Rizə” isə fermerlərə metan emissiyalarını azaltmağın ən təsirli yollarından biri olan növbəli suvarma üsullarını tətbiq etməyə kömək edir.(Publika.az)

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:38
embedMənbə:https://olke.az
archiveBu xəbər 10 May 2025 14:11 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Sovet kosmik obyekti Yerə çırpılacaq: Azərbaycan üçün təhlükə varmı?

09 May 2025 02:13see204

Orta məktəbdə bıçaqlanma Yaralı var KONKRET

09 May 2025 14:11see191

Meyvə və tərəvəzlərdə olan gizli təhlükə...

08 May 2025 21:07see179

İkinci Dünya Müharibəsi iştirakçılarına və əlillərinə 10 min dollar verilib

08 May 2025 18:54see150

Zelenski Trampla müzakirələr apardı

08 May 2025 23:30see139

“Sabah”ın baş məşqçisi: “Bizim kimi rəqib də hər oyuna qələbə üçün çıxır”

09 May 2025 00:36see135

Geyindiyi cırıq ağ köynəyi ilə gündəm oldu FOTO

09 May 2025 03:15see131

Putinin prezidentlərlə görüşündən MARAQLI ANLAR Lukaşenkoya GÖRÜN NƏ DEDİ (VİDEO) KONKRET

08 May 2025 21:21see131

“Qərbi Azərbaycana Qayıdış” olimpiadasının rayon turu İsmayıllıda təşkil olunub

09 May 2025 02:46see130

Rusiya və ABŞ arasında yeni görüş planlaşdırır

09 May 2025 13:55see129

Başqa variant yoxdur, böyük müharibə başlayır Pakistan

10 May 2025 00:36see129

Nadir Qafarzadə toyda Aşıqla əlbəyaxa olub İDDİA

09 May 2025 12:02see121

Fənərbaxça nın ulduzu vətəninə niyə yollandı?

08 May 2025 23:51see121

“Bu mükafat mənə böyük stimuldur” Əməkdar artist

08 May 2025 18:41see120

FIFA qadınlar arasında dünya çempionatının iştirakçılarının sayını artırdı

10 May 2025 06:48see117

Çex Respublikasında Heydər Əliyevin büstü açıldı

10 May 2025 00:59see117

Tramp ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin rəhbərini təhqir etdi

09 May 2025 03:13see116

El Klasiko nun hakimi Barselona azarkeşi imiş

09 May 2025 07:44see116

300 dən çox sərnişini olan təyyarə pilotun səhvi səbəbindən yanıb

09 May 2025 18:20see115

Başqa variant yoxdur, böyük müharibə başlayır

10 May 2025 08:10see113
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri