Su çatışmazlığı metal hasilatını məhdudlaşdıra bilər...

...Beynəlxalq alimlər qrupu dünya üzrə 3300 mədəndə 32 metalın çıxarılması ilə bağlı su sərfiyyatını qiymətləndirib. Məlum olub ki, onlardan 25-nin istehsalı artıq regional suqəbuledici həddi aşır - məsələn, bu mis istehsalı sahələrinin 37 faizində kəsir müşahidə olunur.

Müəlliflər metalların təkrar emalı və bəzilərinin daha sərfəli analoqlarla əvəz edilməsi də daxil olmaqla bir neçə həll yolu təklif edirlər.

SİA-nın məlumatına görə, araşdırma "Science" jurnalında dərc olunub.

Bu gün metallar və minerallar külək turbinlərinin, smartfonların və müasir həyatı təsəvvür etmək mümkün olmayan digər əşyaların istehsalında istifadə olunur.

Geoloji resurslara tələbatın qlobal əhalinin artması ilə əlaqədar yalnız növbəti illərdə artacağı gözlənilir.

Eyni zamanda, metalların və mineralların çıxarılması təkcə enerji deyil, həm də böyük miqdarda su tələb edir.

Bütün mərhələlərdə - filizin yuyulmasından kimyəvi zənginləşdirməyə qədər istifadə olunur.

İndiyə qədər metalların mövcudluğunu qiymətləndirərkən alimlər əsasən onların yer qabığındakı ehtiyatlarını nəzərə alırdılar.

Bununla belə, ekoloqlar getdikcə daha çox başqa bir amilə işarə edirlər: mədən bölgəsində suyun kifayət qədər olması. Kifayət qədər olmasa, kifayət qədər filizlə belə istehsal qeyri-mümkün olacaq.

Beynəlxalq alimlər qrupu su ehtiyatlarının metalların və mineralların mövcudluğuna necə təsir göstərə biləcəyini öyrənmək qərarına gəliblər.

Bunun üçün onlar dünya üzrə 3300 şaxtada 32 əsas geoloji ehtiyatın çıxarılması ilə bağlı su istehlakını qiymətləndiriblər. Məlum olub ki, tədqiq olunan 32 metaldan 25-nin çıxarılması artıq regional suqəbuledici həddi aşır. Problem mis üçün xüsusilə aktualdır: onun istehsalı, məsələn, dəmirdən daha az su tələb etsə də, 37 faiz hallarda suyun qəbulu həddi artıq keçib. Müqayisə üçün qeyd edək ki, dəmir üçün bu göstərici 9 faiz təşkil edir.

Müəlliflərin fikrincə, istehsalın daha çox su olan ərazilərə köçürülməsi problemi qismən həll edə bilər, lakin burada bir neçə nüans var - metallar konkret yerlərdə yerləşir, mədənlərin daşınması isə investisiya və infrastruktur tələb edir.

Alimlər metalların təkrar emalı və bəzilərinin daha sərfəli analoqlarla əvəz edilməsi kimi bir neçə həll yolu təklif edirlər.

Əli Babayev