Suriya Münaqişəsi: Resurslar, Qüvvələr və Beynəlxalq Maraqlar

Suriya Münaqişəsi: Resurslar, Qüvvələr və Beynəlxalq Maraqlar
Suriya münaqişəsi, daxili siyasi qarşıdurmadan çox, beynəlxalq güclərin enerji resursları və strateji üstünlük uğrunda mübarizəsi ilə daha da mürəkkəbləşib. Ölkənin zəngin neft, qaz və digər təbii ehtiyatları münaqişənin əsas səbəblərindən biridir. Bu yazıda enerji resursları, münaqişədə iştirak edən qüvvələr və onların maraqları haqqında ətraflı məlumat və vizual analizlər təqdim olunur.
Enerji Resurslarının Paylanması və Gəlirlər
Neft və Qaz Resursları
Neft Ehtiyatları: 500 milyon ton.
Təbii Qaz Ehtiyatları: 0,3 trilyon kubmetr.
Əsas Bölgələr: Deyr əz-Zor, Həsəkə, Rakka.
Hazırda Resurslara Nəzarət
Kürd Qüvvələri (SDQ): Neft yataqlarının 75%-i və qaz yataqlarının 65%-nə nəzarət edir. İllik gəlirləri 1,1 milyard dollar təşkil edir.
Suriya Hökuməti: Neft yataqlarının 20%-i və qaz yataqlarının 25%-nə nəzarət edir. İllik gəliri 0,4 milyard dollar.
Müxalifət Qüvvələri: Neft yataqlarının 5%-i və qaz yataqlarının 10%-nə nəzarət edir. İllik gəliri 0,1 milyard dollar.
Vizual Analizlər
1. Enerji Resurslarına Nəzarət: Aşağıdakı bar qrafik göstərir ki, neft və qaz yataqlarına ən böyük nəzarəti SDQ həyata keçirir. Bu nəzarət onların iqtisadi və siyasi təsirini gücləndirir.
2. İllik Gəlirlərin Paylanması: İkinci diaqram enerji resurslarından əldə olunan illik gəlirlərin qüvvələr arasında paylanmasını təsvir edir. SDQ ən böyük paya sahibdir.
Münaqişədə Əsas Qüvvələr və Motivasiya
1. Suriya Hökuməti
Dəstəkçilər: Rusiya, İran, Hizbullah.
Motivasiya: Hakimiyyətin qorunması və ərazi bütövlüyü.
Ərazi Nəzarəti: Dəməşq, Homs, Latakiya.
Rusiya və İranın Rolu: Hökuməti dəstəkləyərək, regionda təsirini artırmaq.
2. Müxalifət Qüvvələri
Dəstəkçilər: Türkiyə.
Motivasiya: Rejimə qarşı mübarizə.
Ərazi Nəzarəti: Hələb, İdlib.
Türkiyənin Rolu: Kürd qüvvələrinə qarşı sərhəd təhlükəsizliyini təmin etmək.
3. Kürd Qüvvələri
Dəstəkçilər: ABŞ.
Motivasiya: Avtonomiya əldə etmək və resurs nəzarətini qorumaq.
Ərazi Nəzarəti: Şimal-şərq (Həsəkə və ətrafı).
ABŞ-ın Rolu: Kürd qüvvələrini dəstəkləyərək, İran təsirinə qarşı balans yaratmaq.
4. Xarici Aktyorlar
ABŞ, Rusiya, Türkiyə, İsrail: Enerji resurslarına və geosiyasi mövqelərə nəzarət üçün mübarizə aparırlar.
Nəticə
Suriya münaqişəsi, enerji resursları və geosiyasi üstünlük uğrunda aparılan mübarizənin mərkəzindədir. Neft və qaz ehtiyatlarına nəzarət ölkənin gələcəyini formalaşdırır və münaqişənin davamlılığına səbəb olur. Beynəlxalq güclərin maraqları isə problemin həllini daha da çətinləşdirir.
Rəfail Eminov