Türkiyədə Vəhyin Yeddi Kilsəsi marşrutu üzrə mənəvi Milad təcrübəsi

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ümumdünya Turizm Təşkilatının (UNWTO) məlumatına görə, hər il dünyada 300–330 milyon insan dini və mənəvi məqsədlərlə səyahət edir və əsas müqəddəs məkanları ziyarət edir. İnanc turizmi insanların dini təcrübələrdə iştirak etməsinə, ziyarət və həcc səfərləri vasitəsilə mənəvi rahatlıq tapmasına imkan yaradır. Son illərdə fərdiləşdirilmiş dini təcrübələrə olan marağın artması, bu sahənin inkişafını sürətləndirib və yaxın illərdə artımın davam edəcəyi proqnozlaşdırılır.

Tarix boyu müxtəlif mədəniyyətlərə ev sahibliyi etmiş Türkiyə, xüsusilə xristian irsinə əsaslanan inanc marşrutları ilə diqqət çəkir. Bu marşrutlar, ziyarətçilərə dini baxımdan əhəmiyyətli məkanları görmək imkanı yaradır. Papa XIV Leo-nun ilk beynəlxalq səfərini etdiyi İznik, erkən dövrlərə aid qaya kilsələri ilə tanınan Kapadokya və Müqəddəs Nikolay kilsəsinin yerləşdiyi Antalya, xristian ənənəsi çərçivəsində dini səyahət edənlər üçün əsas istiqamətlər arasında yer alır.

Bu gün də mühüm ziyarət məkanları kimi fəaliyyət göstərən və Türkiyənin Egey bölgəsində, müasir İzmir, Manisa və Denizli ərazilərini əhatə edən Vəhyin Yeddi Kilsəsi marşrutu, Milad dövründə mənəvi bir səyahət üçün diqqətçəkən marşrut təqdim edir. Rəvayətə görə, bir vəhy zamanı İsa Məsih Müqəddəs Yəhyaya bu qədim kilsələrə məktublar yazmağı tapşırıb. Məktublarda hər bir kilsə və icmaya öz fəaliyyətlərini düzgün istiqamətə yönəltmələri üçün xüsusi mesajlar verilib.

Vəhyin Yeddi Kilsəsi Marşrutu

Marşrut boyunca qədim şəhərlərin və onlara aid kilsələrin qalıqları bu gün də qorunub saxlanılır, bəziləri isə müasir Türkiyə şəhər həyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Marşrut, dini əhəmiyyəti ilə yanaşı, ziyarətçilərə Egey bölgəsinin həyat tərzini, zəngin mədəni irsini, sakit təbiət mənzərələrini və özünəməxsus mətbəx ənənələrini yaxından tanımaq imkanı da təqdim edir.

Mənəvi səyahətə Türkiyənin Egey bölgəsinin əsas mərkəzlərindən biri olan İzmirin Efes qədim şəhərindən başlamaq mümkündür. UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmiş Efes, mühüm Roma şəhəri kimi tanınır. Burada güclü xristian icmasının mövcud olduğu, zamanla xristianlığın şəhərdə əsas dinə çevrildiyi bildirilir. Eyni zamanda, Həzrəti Məryəmin son məskəninin Efesdə yerləşdiyinə inanılır. Bu səbəbdən bölgədə Həzrəti Məryəmin Evi, Müqəddəs Yəhya Bazilikası və Yeddi Yatanlar Mağarası kimi mühüm ziyarət məkanları yer alır.

İzmir üzrə ikinci dayanacaq, tarixdə Efeslə tez-tez rəqabət aparmış və güclü, varlı şəhər kimi tanınan Smirnadır. Qədim Smirna bu gün əsasən müasir İzmir şəhəri ilə birləşsə də, onun aqorası Kemeraltı ərazisində qorunub saxlanılıb, ərazidən tapılan tapıntılar isə İzmir Arxeologiya Muzeyində nümayiş etdirilir. Şəhər üzrə son dayanacaq isə UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmiş Perqamondur. Perqamon qədim dövrdə mədəniyyət və elm mərkəzi kimi tanınıb; burada perqament ixtira edilib, İsgəndəriyyə Kitabxanasından sonra dövrünün ən böyük kitabxanalarından biri və antik dünyanın ən iri şəfa mərkəzlərindən sayılan Asklepion fəaliyyət göstərib. Perqamonda "Qırmızı Bazilika" adı ilə tanınan Serapis Məbədi və Berqama Muzeyinin ziyarəti də tövsiyə olunur.

Manisa və Sardis

Vəhyin Yeddi Kilsəsi marşrutunun növbəti dayanacağı İzmirlə qonşu olan Manisa şəhəridir. İzmir kimi, Manisa da bu mühüm irs məkanlarından üçünə ev sahibliyi edir. İlk dayanacaq, bir vaxtlar tunc məmulatları və toxuculuq sənəti ilə tanınan Tiatiradır. Şəhərdə güclü kilsə icması olmasa da, Tiatira kilsəsi inancını qoruyub saxlaması tövsiyə edilib. Marşrut üzrə ikinci dayanacaq, bu il UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmiş Sardisdir. Sardisdə hamam-gimnaziya kompleksi, akropol və Artemida Məbədi də daxil olmaqla, yaxşı qorunmuş Roma dövrünə aid tikililər mövcuddur. Manisa üzrə son dayanacaq isə Filadelfiyadır. Qədim şəhərin böyük hissəsi bu gün Alaşehir adlı müasir yaşayış məntəqəsinin altında qalsa da, Müqəddəs Yəhya Kilsəsinin qalıqları da daxil olmaqla bir sıra mühüm abidələr bu günədək qorunub saxlanılıb.

Denizli və Laodikiya

Müqəddəs Yəhyanın son məktubu, müasir Denizli şəhərindən təxminən 10–15 dəqiqəlik məsafədə, Pamukkale yolunun şimalında yerləşən Laodikiya kilsəsinə ünvanlanıb. Laodikiya, eramızdan əvvəl III əsrdə Selevkiya hökmdarı II Antiok tərəfindən həyat yoldaşı Kraliça Laodikenin şərəfinə salınıb. Erkən Şərqi Roma dövründə Laodikiya kilsəsi şəhəri metropolit səviyyəsində dini mərkəzə çevirib. Bu gün qədim şəhər ərazisində kilsə qalıqları ilə yanaşı, Anadolunun ən böyük stadionu, teatrlar, aqoralar, məbədlər və digər çoxsaylı tarixi tikililər mövcuddur.

Qədim şəhərin ziyarətindən sonra, travertinləri pambıq tarlasını xatırladan və UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmiş Hierapolis və Pamukkale məkanlarına da baş çəkmək tövsiyə olunur.