Ukrayna münaqişəsinin həlli: beynəlxalq diplomatiyanın sınağı

Rusiya və Ukrayna arasındakı münaqişə, beynəlxalq arenada ən mürəkkəb və qlobal təhlükəsizlik məsələlərindən birinə çevrilib.

Son dövrlərdə, Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski arasında mümkün danışıqların gündəmə gəlməsi, beynəlxalq siyasətdə yeni bir dövrün başlanğıcı olaraq qiymətləndirilə bilər.

Kremlik sahibi bir neçə dəfə açıqlamalarında, lazım gələrsə, Zelenski ilə danışıqlar aparmağa hazır olduğunu bəyan edib. Lakin bu danışıqların məzmunu və perspektivləri, yalnız hər iki liderin siyasi iradəsindən asılı olmayıb, həm də regiondakı geosiyasi dinamikalardan təsirlənəcəkdir. Peskovun verdiyi açıqlamada, Zelenskinin legitimliyinə dair mübahisələrin danışıqların hüquqi tərəflərini mürəkkəbləşdirə biləcəyi vurğulanır, bu da Moskva üçün əlavə bir çətinlik yaradır.

Bu mümkün danışıqlar və onun nəticələri beynəlxalq siyasətdə necə əks-səda verə biləcək?

Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a açıqlama verən Azərbaycanın keçmiş xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov bildirib ki, hazırda əsas məsələ ABŞ-nin səyləri nəticəsində atəşkəsin yaradılmasıdır:

"ABŞ-nin atəşkəsin yaradılması istiqamətindəki səyləri, son dövrlərdə Ukrayna münaqişəsinin gedişatında mühüm bir rol oynayır. ABŞ dünya siyasətindəki ən təsirli güclərdən biri olaraq, Ukrayna və Rusiya arasında atəşkəsə nail olmaq üçün diplomatik təzyiq göstərir. Bu prosesi dəstəkləyən ən mühüm amillərdən biri, Amerikanın həm siyasi, həm də hərbi müdaxiləsi nəticəsində Ukraynanın müharibənin sonlandırılması istiqamətində daha çox tərəfdaşlıq qurmağa meylli olmasıdır. Lakin bununla yanaşı, ABŞ-nin təzyiqinin təkcə Ukraynanın mövqeyinə deyil, həm də Rusiya və digər tərəflərin razılığını əldə etməkdəki gücünə bağlı olacağı açıqdır".

Tofiq Zülfüqarov: Proseslərlə bağlı müxtəlif detallar, fərziyyələr mövcuddur

Müsahibimizin fikrincə, onlar siyasi motivlərin əldə edilməsini istəyirlər:

"Proseslərlə bağlı müxtəlif detallar, fərziyyələr mövcuddur. Rusiya istəyir ki, qismən də olsa ərazilər qaytarılsın, bu istiqamətdə problemlər çoxdur. Ukrayna üçün ərazilərin qaytarılması, yalnız hərbi deyil, həm də beynəlxalq hüquq və ərazi bütövlüyü baxımından böyük bir əhəmiyyət kəsb edir. Bu, Ukraynanın suverenliyinin qorunması və müstəqilliyinin təmin edilməsi üçün əsas şərtlərdən biridir. Əksinə, Rusiya tərəfi, "xalqların öz müqəddəratını təyinetmə hüququ" kimi bəzi prinsip və ideologiyalara istinad edərək, öz mövqeyini hüquqi əsaslarla əsaslandırmağa çalışır".

Onun sözlərinə görə, həm Rusiya, həm Ukrayna, həm də digər aktorlar müharibənin dayanmasında maraqlıdır:

"Ukrayna münaqişəsinin həlli, yalnız Rusiya və Ukraynanın maraqları ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda müharibə boyunca birbaşa və dolayı yollarla cəlb olunmuş digər beynəlxalq aktorlar da bu məsələdə böyük maraq göstərirlər. Rusiya, Ukrayna və beynəlxalq aktorlar arasında bu maraqların balansı, münaqişənin sonlandırılması və atəşkəsin təmin olunmasında vacib bir rol oynayır. Hər bir aktor müharibənin sonlandırılmasında öz strateji, iqtisadi və geosiyasi məqsədlərini güdür".

Demək olar ki, bütün bu aktorların maraqları, müharibənin dayandırılması və sülhün təmin edilməsi istiqamətində birləşir. Lakin hər bir aktorun öz siyasi, iqtisadi və strateji məqsədləri olduğundan, bu maraqların uyğunlaşdırılması asan olmayacaq. Münaqişənin dayandırılması üçün hər iki tərəf, həm də beynəlxalq güclər arasında dərin bir diplomatik müzakirə və razılaşma tələb olunacaq. Bu, yalnız hərbi əməliyyatların sona çatması deyil, eyni zamanda uzunmüddətli sülh və stabilliyin bərpası üçün də vacibdir.

Əli Hüseynov