Icma.az
close
up
RU
ÜMT: Hava çirkliliyi hər il 4,5 milyon insanın vaxtsız ölümünə səbəb olur

ÜMT: Hava çirkliliyi hər il 4,5 milyon insanın vaxtsız ölümünə səbəb olur

Azertag portalından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər yayır.

Bakı, 5 sentyabr, AZƏRTAC

Milyardlarla insan hər il 4,5 milyondan çox vaxtsız ölümə səbəb olan çirkli hava ilə nəfəs almağa davam edərkən BMT-nin iqlim ekspertləri cümə günü meşə yanğınları nəticəsində yaranan zərərli mikroskopik tüstü hissəciklərinin dünyanın yarısını əhatə etdiyini, bunun mənfi nəticələrini vurğulayıblar.

AZƏRTAC BMT-nin məlumatına istinadla xəbər verir ki, Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatının (ÜMT) elmi mütəxəssisi Lorenzo Labrador yeni hesabatı şərh edərkən deyib: “Hava çirkliliyi heç bir sərhəd tanımır. Pireney yarımadasındakı bu rekord qıran isti mövsümdə meşə yanğınları nəticəsində yaranan tüstü və çirklənmə artıq Qərbi Avropada öz təsirini göstərir”. O, müxtəlif qlobal məlumat sistemlərini birləşdirən ÜMT-nin son Hava Keyfiyyəti və İqlim Bülletenini təqdim edərək bildirib ki, bütün dünyada havanın çirklənməsi ilə bağlı deqradasiya davam edir.

Lorenzo Labrador 2024-cü ildə Çili, Braziliya, Ekvador, Kanada, Mərkəzi Afrika və Sibirdə tünd qırmızı ləkələrdə cəmləşmiş meşə yanğınlarından “PM 2.5” kimi tanınan incə hissəcik markerlərini göstərən dünya xəritəsinə işarə edib. Məlumatlar hava keyfiyyətinin itirilməsi ilə bağlı əvvəlki illərdə qeyd olunan narahatedici tendensiyanı təsdiqləyir. “Biz bilirik ki, meşə yanğınları mövsümü iqlim dəyişikliyi nəticəsində hər il daha güclü və uzun olur”, -deyə o əlavə edib.

ÜMT qeyd edib ki, bununla yanaşı, Çin və Avropa bu sahədə ümid verir. Belə ki, dünyanın bəzi yerlərində, xüsusən də Çinin şərqində və Avropada emissiyaların həcmində azalma müşahidə olunur. Bunun səbəbi Çində və Avropanın bəzi ölkələrində yaşıl sənaye və elektromobillərdən istifadənin genişlənməsidir. Məsələn, Çinin şərqində, Şanxay kimi şəhərlərdə daha çox parklar açmaq və daha çox ağac əkməklə havanın keyfiyyətini artırmaq üzrə irəliləyiş əldə edilib.

ÜMT-nin sözçüsü Kler Nullis qeyd edib ki, hələ də ağır nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti genişmiqyaslı olsa da, elektromobillərdən istifadə də sürətlə artır.

Bu uğurlara baxmayaraq, dünya üzrə çox az şəhərdə hava keyfiyyəti BMT-nin Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən tövsiyə olunan səviyyədən aşağıdır. Son irəliləyişlərə baxmayaraq, havanın keyfiyyəti ictimai sağlamlıq problemi olaraq qalır.

ÜST qeyd edir ki, kükürd dioksid (SO₂) və azot oksidi (NOₓ) kimi əsas çirkləndiricilər emissiyaya nəzarətin işə düşməsi ilə azalsa da, dumanın əsas tərkib hissəsi olan ozon səviyyələri azalmayıb. “Bu, qismən qlobal istiləşmənin nəticəsidir, çünki ozon atmosferdə günəş işığı tələb edən kimyəvi reaksiyalar nəticəsində əmələ gələn ikinci dərəcəli çirkləndiricidir”, -deyə təşkilatın nümayəndəsi qeyd edib.

Meşə yanğınlarını, qış dumanını, daşınma emissiyalarını və şəhər məkanlarında çirklənməni əhatə edən ÜMT-nin Hava Keyfiyyəti Bülleteni havanın çirklənməsi ilə iqlim dəyişikliyi arasında sıx əlaqəni vurğulayır. “İqlim dəyişikliyi və havanın keyfiyyəti ayrı-ayrılıqda həll edilə bilməz. Onları həll etmək üçün əl-ələ verərək planetimizin, icmalarımızın və iqtisadiyyatlarımızın sağlamlığını qorumaq naminə birlikdə mübarizə aparılmalıdır”, -deyə ÜMT Baş katibinin müavini Ko Barret bildirib.

BMT dünyanın ən böyük ictimai sağlamlıq təhdidlərindən biri sayılan və xüsusilə uşaqlar üçün zərərli olan məişət havasının çirklənməsi ilə mübarizə səylərinə rəhbərlik edir.

BMT-nin Ətraf Mühit Proqramının (UNEP) ev sahibliyi etdiyi İqlim və Təmiz Hava Koalisiyası katibliyinin rəhbəri Martina Otto bildirib: “Yaxşı xəbər ondan ibarətdir ki, daha təmiz yemək texnologiyası bol, nisbətən ucuzdur və artıq insanların həyatını xilas etməyə kömək edir. İndi problem bu texnologiyanı daha çox insan üçün əlçatan etməkdir”.

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:110
embedMənbə:https://azertag.az
archiveBu xəbər 05 Sentyabr 2025 10:48 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see185

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see179

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see142

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see136

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see134

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see133

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see132

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see132

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see131

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see129

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see129

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see128

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see126

Rıbin və həyat yoldaşı öləcəkləri halda tək oğul övladlarına təlimatlar tərtib ediblər...

20 Oktyabr 2025 00:18see125

Sabah yağış yağacaq

19 Oktyabr 2025 13:05see124

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

19 Oktyabr 2025 07:08see123

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

19 Oktyabr 2025 21:04see123

Sofiya Universitetində “Azərbaycan suveren dövlətçilik yolunda” sərgisinin açılışı

19 Oktyabr 2025 06:45see122

İş adamı hava limanında həbs edildi

20 Oktyabr 2025 20:43see122

Qara zirə yağı: Hər dərdin dərmanı

20 Oktyabr 2025 05:06see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri