Universitetlərdə dərs saatları fərqli vaxtlara bölünsə, nə baş verəcək? (ŞƏRH)

"Əgər universitetlərdə dərslərin başlanma saatı fərqli vaxtlara bölünsə, səhər saatlarında nəqliyyat axını daha bərabər paylana bilər. Məsələn, bəzi universitetlərdə dərslərin 08:00-da, digərlərində isə 09:30 və ya 10:00-da başlaması tələbələrin ictimai nəqliyyatdan mərhələli şəkildə istifadəsini təmin edəcək. Bu, metronun və avtobusların pik saatlardakı yüklənməsini azaldaraq, sərnişinlərin rahat və vaxtında təhsil müəssisələrinə çatmasını asanlaşdıracaq"

Bunu Qaynarinfo-ya açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov tələbələrin dərslərinin müxtəlif saatlarda başlamasının əhəmiyyətindən danışarkən deyib. 

Onun sözlərinə görə, bu dəyişiklik universitetlərin yerləşdiyi ərazilər nəzərə alınaraq mərhələli şəkildə həyata keçirilə bilər:

"Məsələn, şəhərin mərkəzində yerləşən universitetlərdə dərslər daha gec başlaya bilər ki, səhər saatlarında həmin istiqamətlərə axın azalsın. Əksinə, şəhərdən kənarda yerləşən universitetlərdə dərslərin daha erkən başlaması nəqliyyatın tənzimlənməsinə kömək edə bilər. Bu sistemin uğurla tətbiqi üçün müəyyən addımlar atılmalıdır. İlk növbədə universitetlərin dərs saatları nəqliyyat qurumları ilə koordinasiya edilməli, avtobus və metro cədvəlləri yeni qrafikə uyğun tənzimlənməlidir. Hazırda tələbələrin 80%-i ictimai nəqliyyatdan istifadə edir və onların hərəkət qrafiki dəyişdirilərsə, ictimai nəqliyyat sistemində də uyğun yeniliklər edilməlidir".

Ekspert hesab edir ki, bu cür dəyişikliklərin tətbiqi müəyyən çətinliklər də yarada bilər:

"Universitetlərin akademik qrafikinin dəyişdirilməsi tələbələrin və müəllimlərin mövcud iş cədvəlləri ilə uyğunlaşdırılmalıdır. Müəllimlərin dərs saatlarının fərqli olması onların bir neçə universitetdə dərs keçməsinə maneə yarada bilər. Tələbələrin iş və dərs qrafikləri uyğunlaşdırılmalıdır ki, onların dərsdən sonra digər fəaliyyətlərinə maneə yaranmasın. Nəqliyyatla bağlı tənzimləmələr edilmədən dərs saatlarının dəyişdirilməsi tələbələr üçün əlavə çətinliklər yarada bilər. Səhər erkən dərsə gedən tələbələrin ictimai nəqliyyatda yer tapması problemi həll olunmalıdır. Axşam saatlarında dərsdən gec çıxan tələbələrin evə rahat qayıtması üçün nəqliyyatın fasiləsiz işləməsi təmin olunmalıdır".

Kamran Əsədov dünya təcrübəsində bu sistemin uğurla tətbiq edildiyini qeyd edib:

"Məsələn, Almaniyada ali təhsil müəssisələrinin əksəriyyəti səhər saatlarında dərslərə müxtəlif vaxtlarda başlayır. Bəzi universitetlərdə dərslər saat 08:00-da, digərlərində isə 10:00-da başlayır ki, bu da tələbələrin nəqliyyatdan mərhələli şəkildə istifadəsini təmin edir. ABŞ-da universitetlərdə dərs cədvəlləri elastik formada tərtib edilir və tələbələr özlərinə uyğun dərs saatlarını seçə bilirlər. Əgər Bakıdakı universitetlərdə dərslərin başlama saatı tədricən dəyişdirilərsə, nəqliyyat sıxlığına ciddi təsir göstərə bilər. Bu, yalnız universitetlər üçün deyil, bütün şəhər nəqliyyatı üçün müsbət dəyişikliklər yaradacaq. Əsas məsələ bu sistemin mərhələli və nəqliyyatla uyğunlaşdırılmış şəkildə həyata keçirilməsidir. Əks halda, tələbələr və universitet rəhbərləri üçün əlavə çətinliklər yarana bilər". 

Ekspertin fikirincə, bu yenilik təkcə tıxac problemini həll etməklə kifayətlənməyəcək, eyni zamanda tələbələrin daha rahat və effektiv şəkildə təhsil almasına imkan yaradacaq:

"Dərs saatlarının tənzimlənməsi universitetlərin infrastrukturundan və tələbə sayından asılı olaraq fərqli yanaşmalar tələb edir. Əgər bu proses düzgün planlaşdırılarsa, həm təhsil, həm də nəqliyyat sisteminin daha səmərəli işləməsinə töhfə verə bilər. Bakıda nəqliyyat sıxlığın əsas səbəblərindən biri səhər və axşam saatlarında eyni vaxtda hərəkət edən böyük sərnişin axınıdır. Xüsusilə universitet tələbələrinin və məktəblilərin eyni saatda yollara çıxması şəhərdaxili nəqliyyata ciddi yük yaradır. Bu problemi həll etmək üçün universitetlərdə dərslərin başlama saatlarının dəyişdirilməsi təklif oluna bilər. Dünya təcrübəsində bu praktika geniş yayılıb və uğurla tətbiq edilir. Türkiyədə nəqliyyat sıxlığını azaltmaq üçün müxtəlif ali təhsil müəssisələrində dərslərin başlama saatları fərqli təyin edilir. İstanbul, Ankara və İzmir kimi böyük şəhərlərdə bəzi universitetlərdə dərslər səhər saat 08:00-da başlayır, digərlərində isə 09:30 və ya 10:00-da. Belə sistem tələbələrin eyni vaxtda ictimai nəqliyyatdan istifadəsini azaldır və səhər saatlarında nəqliyyat axınının tənzimlənməsinə kömək edir”. 

Bahar Rüstəmli