Valideynlərin diqqətinə: Uşaqlar buna görə evdən QAÇIR

Son illərdə paytaxtda və bölgələrdə yeniyetmələrin evdən qaçma hallarına tez-tez rast gəlinir. Bu məsələ sosial media platformalarında və xəbər saytlarında da geniş müzakirə olunur, onun aktuallığı ictimai narahatlıq doğurur.

Səbəblər arasında valideyn nəzarətsizliyi, sosial şəbəkələrdən aktiv istifadə yer alır.

Maraqlıdır, yeniyetmələr arasında evdən qaçmanın əsas səbəbi nədir? Valideyinlər bu halın qarşısını almaq üçün övladlarına qarşı hansı tədbirləri görməlidirlər? 

Mövcud suallarla bağlı Sfera.az-a açıqlama verən şüuraltı üzrə uzman, şəxsi inkişaf üzrə kouç, beynəlxalq dərəcəli təlimçi İlahə Adil son dövrlərdə yeniyetmələr arasında evdən qaçma hallarının artmasının cəmiyyətdə narahatlıq doğuran sosial problemlərdən birinə çevrildiyini deyib. Uzmanın sözlərinə görə, bu artımın səbəbləri çoxşaxəli və müxtəlifdir:

“Onlardan biri ailədaxili münasibətlərdəki gərginlikdir. Münaqişəli mühit, zorakılıq halları, valideynlərin sərt və laqeyd davranışları uşaqlarda təhlükəsizlik və dəyərsizlik hissi yaradır. Bu hisslər isə onların ailədən uzaqlaşmaq istəyini gücləndirə bilər. Başqa mühüm səbəblərdən biri də şəxsi azadlığın məhdudlaşdırılmasıdır. Yeniyetmələr bu dövrdə azadlığa və öz fikirlərinə hörmətə daha çox ehtiyac duyurlar. Valideynlərin daim nəzarəti altında olmaları, onların fikirlərinin nəzərə alınmaması, sərt qərarların tətbiqi etiraz hissini gücləndirir. Bəzən bu narazılıq evdən qaçmaq kimi kəskin davranışlarla nəticələnə bilər”.

İlahə Adil psixoloji gərginlik və sosial təzyiqlərin də nəzərəçarpan amillərdən olduğunu qeyd edib. 

O vurğulayıb ki, məktəbdəki problemlər, dost münasibətlərində yaşanan çətinliklər, özünü ifadə edə bilməmək və sosial mühitdə dəyərsiz hiss etmək bu cür riskli qərarların verilməsinə səbəb ola bilər:

“Sosial media da bu prosesə təsirsiz ötüşmür. Bəzən internetdə evdən qaçan yeniyetmələrin hekayələri qəhrəmanlıq və romantika çalarlarında təqdim olunur. Bu cür təsirlər psixoloji cəhətdən həssas gəncləri yanlış qərarlar verməyə sövq edə bilər. Bundan əlavə, sevgi münasibətləri də bu halların yaranmasında təsirli ola bilər. Gənclərin hisslərinin ailə tərəfindən qəbul edilməməsi, onların sevgilərinin ciddi qarşılanmaması və ya münasibətə mane olunması bəzi hallarda yeniyetmələrin emosional qərar verməsinə səbəb olur. Belə vəziyyətlərdə onlar bu münasibətə sadiqliklərini sübut etmək üçün evdən uzaqlaşmağı bir “qəhrəmanlıq” kimi qəbul edə bilərlər”.

Psixoloq ən vacib addımlardan biri olan valideyn-övlad münasibətlərinin səmimi və açıq olmasının vacibliyindən bəhs edib.

Kouç bildirib ki, xüsusilə yeniyetməlik dövründə uşaqlar ailədə sevildiklərini, dəyərləndirildiklərini və fikirlərinə hörmət edildiyini hiss etməlidirlər:

"Belə münasibət onların problemlərini paylaşmasına və sağlam qərarlar verməsinə imkan yaradar. Digər vacib məsələ isə şəxsi sərhədlərə hörmətdir. Yeniyetmələrə müəyyən azadlıq verilməli, qərarvermə proseslərinə cəlb olunmalıdırlar. Bu həm onların özünəinamını artırır, həm də ailə bağlarını möhkəmləndirir. Yeniyetməlik dövrü insan həyatında həm fizioloji, həm də psixoloji dəyişikliklərin yaşandığı kritik bir mərhələdir. Bu proses bəzi hallarda 10 yaşdan etibarən başlaya bilər. Özünə qapanan uşaqlara vaxtında psixoloji dəstək göstərilməli, zərurət yarandıqda mütəxəssislərə yönləndirilməlidirlər”.

İ.Adil qeyd edib ki, valideynlər və müəllimlər uşaqların emosional vəziyyətinə qarşı daha diqqətli və anlayışlı yanaşmalıdır:

“Məktəblərdə və cəmiyyətlərdə maarifləndirici tədbirlər həyata keçirilməli, həm valideynlər, həm də gənclər üçün psixoloji və sosial mövzularda seminarlar təşkil olunmalıdır. Bu tədbirlər həm məlumatlılığı artırar, həm də profilaktik addımların atılmasına şərait yaradar. Bu problem yalnız ailələrin deyil, eyni zamanda dövlətin və ümumi cəmiyyətin daşıdığı bir məsuliyyətdir. Uşaqların radikal qərarlardan uzaq qalması üçün onlara sevgi dolu, anlayışlı və dəstək verən bir mühit yaradılmalıdır. Belə bir atmosfer təkcə ailədə deyil, məktəbdə və ictimai sahələrdə də formalaşdırılmalıdır. Sağlam ailə münasibətləri və düzgün yanaşmalar bu cür halların qarşısını almağın ən effektiv yollarındandır”.

Fidan Hacızadə
Sfera.az