Icma.az
close
up
RU
Vicdansızlar!!! Kimlərdir onlar?

Vicdansızlar!!! Kimlərdir onlar?

Icma.az xəbər verir, Sherg.az saytına əsaslanaraq.

Vicdan – insanın doğru ilə yanlışı ayırd etməsini təmin edən daxili bir səsdir. 

Sherg.az "ntv.com.tr"-yə istinadən xəbər verir ki, psixiatriya üzrə mütəxəssis Prof. Dr. Hakan Türkçapar, insanlarda vicdanın necə formalaşdığını və sağlam vicdanın əhəmiyyətini izah edir.

Gündəlik həyatda tez-tez eşitdiyimiz bir söz var: vicdan. Məsələn, bir uşağa, xəstəyə və ya yaşlı birinə zərər verən birinə dərhal “vicdansız” deyirik. İnsan davranışlarını qiymətləndirərkən bu ifadədən geniş istifadə edirik. Bəs vicdan nədir? Niyə insanlar vicdan baxımından bir-birindən fərqlənirlər?

Vicdan ən sadə şəkildə, insanın öz davranışlarını yaxşı və ya pis olaraq qiymətləndirməsini təmin edən daxili mühakimədir. Vicdan insana “Bu etdiyim düzgün idimi?” sualını düşündürən hissdir. Əgər davranışımız bir başqasına zərər veribsə, bizim üçün səhv və ya pisdirsə, edilməməli bir şeydirsə və biz onu etmisəksə, o zaman vicdan bizdə narahatlıq, peşmançılıq və günahkarlıq hissi yaradır. Deməli, bir insanın vicdanlı sayılması üçün, ümumilikdə davranışlarında və digər insanlarla, təbiətlə münasibətlərində doğru ilə yanlışı ayırd etməsi və doğru olmayanı etdiyi zaman narahatlıq hiss etməsi lazımdır. Vicdan yalnız ictimai qaydalara əməl etməklə kifayətlənməz, həm də şəxsin daxili mənəvi dəyərlərə əsasən özünü nəzarətdə saxlamasını təmin edir.

Vicdan, bir çox digər psixoloji xüsusiyyətlər kimi həm bioloji və irsi təməllərə malikdir, həm də insanın tərbiyəsi və yaşantıları ilə formalaşır. Beynin xüsusilə sosial davranış və empati ilə bağlı hissələri vicdani qərarlarda fəal rol oynayır. Ailə, məktəb, sosial çevrə və şəxsi təcrübələr də vicdanın formalaşmasına təsir göstərir. Uşaqlar əvvəlcə qaydaları yalnız xarici məcburiyyət kimi qəbul edirlər. Lakin böyüdükcə bu qaydaları daxilləşdirirlər – bir davranışı yalnız “qadağan olduğu üçün” deyil, “düzgün olmadığı üçün” etməməyi öyrənirlər. Vicdanın inkişafında ən önəmli psixoloji amillərdən biri empatidir.

Empati hissi inkişaf etmiş bir insan etdiyi hərəkətlərin başqalarına necə təsir etdiyini anlayır. Uşaqlıqda vicdanın inkişafını dəstəkləyən başqa bir amil – uşaqlara sərhəd qoyan, eyni zamanda onlara dəstək olan, şəfqət və diqqət göstərən valideynlik modelidir. Həddindən artıq sərt, cəzaya əsaslanan və ya laqeyd yanaşmalar isə uşaqların yalnız “cəza almamaq” üçün davranmasına səbəb olur. Bu da əsl vicdanın inkişafına mənfi təsir göstərir.

Vicdan inkişafı bir tərəfdən bioloji və genetik keçidli olan emosional empati qabiliyyəti ilə bağlıdır. Empati hissi zəif olan insanlar başqalarının acılarına biganə qalırlar və özlərini günahkar hiss etmirlər – beləliklə vicdan hissləri də zəif olur. Bu xüsusiyyət xüsusilə antisosial və ya narsisistik şəxsiyyət quruluşuna malik insanlarda müşahidə olunur.

Digər tərəfdə isə, kiçik bir səhv etdikdə belə özünü çox günahkar hiss edən, yəni vicdanı həddindən artıq inkişaf etmiş insanlar var. Hər şeyin ifratı kimi, vicdan və empati hissinin ifratı da zərərlidir. Obsesiv şəxsiyyət quruluşuna və ya depressiya keçirən insanlarda bu cür güclü günahkarlıq hissləri müşahidə edilə bilər. Belə hallarda vicdan artıq bir yol göstərici deyil, yükə çevrilir.

Vicdan vacibdir, çünki insanın yalnız başqalarına qarşı deyil, özünə qarşı da dürüst olmasını təmin edir. Eyni zamanda, fərdin cəmiyyətlə uyğun şəkildə yaşamasını da asanlaşdırır.

Vicdan hissinin zəif inkişafı laqeydlik və eqoistlik, həddindən artıq inkişafı isə insanın özünü daim günahkar və pis hiss etməsinə səbəb olur. Bu iki qrupda olan insanlar həm özlərinə, həm də ətrafdakılara zərər verirlər.

Unutmayaq: Sağlam vicdan sahibi olmaq təkcə bizi daha yaxşı insan etmir, həm də həm fərdin, həm də cəmiyyətin daha sülh içində və inkişaf etmiş olmasını təmin edir.

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:48
embedMənbə:https://sherg.az
archiveBu xəbər 04 May 2025 03:45 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Putin dünyaya meydan oxudu: Avropanı gözləyən dəhşət Moskva böyük hücuma...

23 Sentyabr 2025 14:17see429

Azərbaycanda vərəm xəstələrinin sayı 6 mini ÖTDÜ Rəsmi AÇIQLAMA

23 Sentyabr 2025 08:52see144

3 sultanlıq, 12 prezidentlik şahidi idi Vəfat etdi

22 Sentyabr 2025 20:20see143

Fələstindən danışan Ərdoğanın mikrofonunu söndürdülər VİDEO

23 Sentyabr 2025 01:45see141

Qızıl Top Usman Dembelenin oldu

23 Sentyabr 2025 01:06see138

Milli Musiqimizin Memarı” adlı konsert keçirildi FOTOLAR

23 Sentyabr 2025 16:08see132

Rusiyadan Ağalarovlarla bağlı gözlənilməz TƏLƏB

23 Sentyabr 2025 12:45see132

Elariz Məmmədoğlunun zoopark macərası gündəm oldu

23 Sentyabr 2025 01:34see131

ABŞ də pələng təlimçini öldürdü

23 Sentyabr 2025 06:17see130

“Fələstin xalqı üçün dövlətçilik mükafat deyil, hüquqdur“ Quterreş

23 Sentyabr 2025 01:32see129

A Seriyası: Son çempion evində qalib gəldi

23 Sentyabr 2025 01:18see129

Damcılı düşərgəsində arxeoloji qazıntıların dünəni və bu günü

23 Sentyabr 2025 11:04see129

İslam Mahaçev əfsanəvi restlerlə görüşüb FOTO

23 Sentyabr 2025 06:22see126

Şəbnəm Tovuzlu: “Vəfa mənim üçün bacıdır” VİDEO

24 Sentyabr 2025 00:42see122

Evdə sistem qoşulması qanunla qadağan edilsin TƏKLİF

23 Sentyabr 2025 21:01see121

Upamekanonun “Real” arzusu

22 Sentyabr 2025 20:21see120

Arda Güləri nə gözləyir? Real Madrid qərarını verdi

24 Sentyabr 2025 03:41see120

AIIF 2025 çərçivəsində 10 milyard dollarlıq sənədlər imzalanıb

23 Sentyabr 2025 18:09see116

Beynəlxalq Bankın keçmiş rəhbəri Elmar Məmmədov dindirildi

23 Sentyabr 2025 04:15see116

Meyxanaçı Xəyyamın anası vəfat etdi

23 Sentyabr 2025 11:34see114
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri