Yeni tədqiqat Yerdə yeddi deyil, altı qitənin olduğunu iddia edir

Derbi Universitetindən olan tədqiqatçılar, Avropa ilə Şimali Amerika arasındakı sərhədin əvvəl düşündüyümüz qədər aydın olmadığını irəli sürürlər. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu yeni araşdırmanın mərkəzində isə Şimali Atlantik okeanında yerləşən İslandiya dayanır.

İndiyədək İslandiya, Şimali Amerika ilə Avrasiya litosfer plitələrini ayıran Orta Atlantik silsiləsi üzərində yerləşən müstəqil vulkanik ada kimi qəbul edilirdi. Lakin Dr. Cordan Fitean və onun komandası tərəfindən təqdim edilən yeni geoloji məlumatlara görə, bu ayrılma prosesi tam şəkildə başa çatmayıb. Tədqiqata əsasən, bu iki qitə geoloji baxımdan hələ də bir-biri ilə əlaqəli ola bilər.

Alimlərin diqqətini çəkən ərazi Qrenlandiya, İslandiya və Farer adaları arasında uzanan və Qrenlandiya–İslandiya–Farer silsiləsi adlandırılan sualtı relyef formasıdır. Aparılan təhlillər bu sırtın həm Avropa, həm də Şimali Amerika plitələrinə xas geoloji xüsusiyyətlərə malik olduğunu göstərir. Bu isə İslandiyanın sadəcə ada deyil, iki qitə arasında yerləşən, ayrılma prosesi tam başa çatmamış keçid zonası ola biləcəyini ortaya qoyur.

Tədqiqatda dəniz dibindəki yer qabığının həm materik, həm də okean tipli xüsusiyyətlər daşıdığı qeyd olunur. Bu səbəbdən tədqiqatçılar bu ərazini "ROMP" adlandırıblar - yəni materik xüsusiyyətlərinə malik olsa da, okean qabığı ilə birləşmiş lav platosu.

Tədqiqatda həmçinin İslandiya ilə Şərqi Afrikada yerləşən Afar bölgəsi arasında oxşarlıqlar vurğulanır. Hər iki region, aktiv vulkanik fəaliyyətin müşahidə edildiyi və yer qabığının ayrıldığı geoloji zonalardır. Bu bənzərlik, İslandiyada müşahidə edilən proseslərin də hələ başa çatmamış ayrılma mərhələsi ola biləcəyini düşündürür.

Mübahisəli görünə biləcək bu araşdırma, ətraflı geoloji ölçmələr və modelləşdirmələrə əsaslanır. Dr. Fitean daha əvvəl Kanada ilə Qrenlandiya arasında, dəniz altında yerləşən və Böyük Britaniya böyüklüyündə olduğu ehtimal edilən materik tipli sahə müəyyən etdiklərini də xatırladır. Bu kimi kəşflər Yer səthinin formalaşmasının bu gün də dinamik şəkildə davam etdiyini sübut edir.

Əgər təqdim olunan son nəticələr təsdiqlənərsə, Avropa ilə Şimali Amerikanın əslində geoloji cəhətdən hələ də bir-biri ilə bağlı olduğu qənaətinə gəlinə bilər. Bu isə ənənəvi "yeddi qitə" modelinin yenidən nəzərdən keçirilməsinə səbəb ola bilər. Araşdırma müəyyən mənada Avropa ilə Şimali Amerikanı tək bir qitə kimi nəzərdən keçirir. Belə bir dəyişiklik təkcə dərsliklərə deyil, ümumilikdə qitələrin necə tərif edildiyinə dair elmi anlayışa da təsir göstərə bilər.

Aydın