2025 ci ilin ən qısa günləri məlum oldu

2025-ci ilin ən qısa günləri yay aylarına təsadüf edəcək.

Ölkə.az xəbər verir ki, bu barədə Beynəlxalq Yer Fırlanma Xidməti (IERS) məlumat verib.

Bildirilib ki, iyulun 9-u və 22-si, eləcə də avqustun 5-də sutkanın müddəti təxminən 1,51 millisaniyə azalacaq. Bu halın səbəbi planetin fırlanmasının sürətlənməsi ilə izah olunur. Sürətlənməyə Ayın Yerə uzaqlaşması da təsir edir, çünki onun cazibə qüvvəsi sutkalıq ritmin stabilliyini pozur.

Orta hesabla Yer öz oxu ətrafında tam dövrəni 86 400 saniyəyə başa vurur, lakin faktiki sutka müddəti 1–2 millisaniyə arasında dəyişə bilir. 2020-ci ildən sonra Yer kürəsinin fırlanma sürətində artım müşahidə olunur: əvvəllər gün 1 millisaniyə qısalırdısa, indi bu göstərici 1,5 millisaniyəyə və daha çoxa çatır. Hazırda rekord 2024-cü il iyulun 5-nə məxsusdur – həmin gün sutka 1,66 millisaniyə daha qısa olub. Bu ilin sonuna kimi rekord yenilənə bilər.

Buna baxmayaraq, uzunmüddətli perspektivdə Yer kürəsi fırlanmasını davamlı olaraq zəiflədir. Dinozavrlar dövründə bir gün 23 saat idi, təxminən 200 milyon ildən sonra isə günlərin 25 saata çatacağı proqnozlaşdırılır. Fırlanma sürətinə təkcə göy cisimləri deyil, həm də Yer səthində baş verən hadisələr təsir edir: geoloji proseslər, zəlzələlər, hətta landşaftı dəyişən iri tikililər də bu prosesə müdaxilə edir. Məsələn, Çində yerləşən “Üç Dərə” (Sanxya) Su Elektrik Stansiyasının bəndi Yerin fırlanma sürətini 0,06 mikrosaniyə azaldıb.

Həmidə İbrahimova