26 min illik olay təkrarlanır Bu ölkə su altında qala bilər

26 000 il əvvəl Şimali Amerikanın böyük hissəsini əhatə edən Lavrentida buz təbəqəsi əriməyə başlamışdı. Buzların əriməsi nəticəsində dünya dənizlərində suyun səviyyəsi 1 santimetr qalxmışdı.

Globalinfo.az Teleqraf-a istinadən xəbər verir ki, ABŞ-nin Kolorado Boulder Universitetinin geofizikləri bu dövrdə baş verənləri təhlil ediblər.

Nəticələri “Nature” jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, əriyən buzlar Şimali Amerika qitə plitəsinin hərəkətini 25 faiz sürətləndirib. Həmçinin hesablamalar göstərir ki, Şimali Amerika və Avrasiya plitələri arasında Mərkəzi Atlantik silsiləsinin genişlənmə sürəti 6000-12000 il əvvəl 40 faiz artıb.

Elm adamlarının fikrincə, trilyonlarla ton buz əriyib okeana qarışdıqca qitə çəkisini itirib və plitə saat əqrəbi istiqamətində fırlanıb. Qeyd olunur ki, bu, həm də Mərkəzi Atlantik silsiləsinin genişlənməsinin artması ilə əlaqədardır.

Məqalənin müəlliflərindən biri Tao Yuan deyir: “Buzun həcmi xeyli azaldıqda, Yer qabığında böyük bir fəallıq baş verib. Alimlər buzların əriməsinin plitələrin qalxmasına səbəb olduğunu bilirdilər. Amma biz göstərdik ki, plitələr buzların əriməsi səbəbindən bir qədər üfüqi istiqamətdə hərəkət edə bilir”.

Yeni araşdırmaya görə, kontinental sürüşmə və dəniz dibinin genişlənməsi milyonlarla ili əhatə edən tədrici bir proseslə yanaşı, daha qısa müddətdə də baş verə bilərdi.

Alimlər həmçinin iddia edirlər ki, Qrenlandiyanın buz təbəqəsinin əriməsi bu gün İslandiyada dağıdıcı nəticələrə səbəb ola bilər.

“Mərkəzi Atlantika silsiləsi İslandiya ərazisindən keçir, məlumdur ki, təxminən 10 000 il əvvəl adada intensiv vulkanik aktivlik yaşanıb. Bu vulkanik fəaliyyətlərin silsilənin uzanmasının sürətlənməsi ilə bağlı olub-olmadığı hələ də məlum deyil. Ancaq belə bir vəziyyətdə genişlənmə maqmanın səthə çıxması və vulkanların püskürməsinə səbəb ola bilərdi. Bu vulkanik fəallığa qismən bizim tədqiq etdiyimiz buzlaqların əriməsi səbəb ola bilərdi”, – tədqiqatın digər müəllifi Şijie Çun söyləyir.

Qrenlandiyada buzların indiki ərimə sürəti qitələrin hərəkətinə təsir edəcək səviyyədə deyil. Bununla belə, tədqiqatçıların fikrincə, bu, yaxın bir neçə yüz ildə İslandiyaya ciddi təsir göstərə bilər, xüsusən də temp artarsa…

Yuan qeyd edir: “Qrenlandiya və Qərbi Antarktikada buz təbəqələri hələ də əriyir. Düşünürük ki, buzların gələcəkdə əriməsi dəniz dibinin genişlənməsini və yaxınlıqdakı orta okean silsilələrində vulkanik fəallığı artıra bilər”.