ABŞ “Rosatom”un Macarıstandakı layihəsini sanksiyalardan azad etdi Trampdan Orbana böyük dəstək

ABŞ administrasiyası Macarıstanda tikilməkdə olan atom elektrik stansiyasının (AES) yeni enerji bloklarının inşasını sanksiyalar siyahısından çıxarıb. Sözügedən layihə Rusiya dövlət korporasiyası “Rosatom” tərəfindən həyata keçirilir.

Vaşinqtonun bu qərarı, əslində, Rusiya şirkətləri ilə əməkdaşlığa qarşı tətbiq edilən ümumi sanksiya rejiminə nadir istisnalardan biri hesab olunur.

ABŞ dövlət katibi Marko Rubio bildirib ki, bu addım Macarıstanın enerji təhlükəsizliyini qorumaq məqsədilə atılıb: “Onların bu stansiyanı tamamlaması vacibdir. Layihə rus şirkəti tərəfindən hazırlanıb və icra olunur. Biz istəyirik ki, onlar onu başa çatdıra bilsinlər”.

Rubio həmçinin qeyd edib ki, ABŞ hökuməti Macarıstana Rusiya enerji resurslarının tədarükünə də müvəqqəti istisna tətbiq edib. Onun sözlərinə görə, bu tədarüklər Rusiyanın ümumi ixracının cüzi hissəsidir, lakin Macarıstan üçün həyati əhəmiyyət daşıyır: “Bu, Rusiya ixracının kiçik hissəsidir, amma Macarıstan demək olar ki, bütün enerjisini oradan alır. Əgər bu təchizat dayansa, ölkədə ciddi destabilizasiya yaranar”.

ABŞ-nin sanksiya istisnası qərarı, Macarıstanın Baş naziri Viktor Orbánın noyabrın əvvəlində Vaşinqtona səfəri zamanı aparılan danışıqların əsas nəticələrindən biri sayılır. Diplomatik mənbələrin məlumatına görə, Orbán administrasiyası Vaşinqtonla münasibətləri gərginləşdirmədən, eyni zamanda Rusiya ilə enerji əməkdaşlığını qorumaq üçün balanslı yanaşma axtarırdı.

Orbán hökumətinin məqsədi açıq şəkildə bu idi: “Rosatom” layihəsinin və Rusiya neftinin sanksiyalardan azad edilməsini təmin etmək. Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) hesabatına əsasən, 2024-cü ildə Macarıstanın idxal etdiyi neftin 86 faizi Rusiyadan gəlib.

Ekspertlər bildirirlər ki, bu tədarüklərin dayanması ölkə iqtisadiyyatına ciddi zərbə vura bilər. BVF-nin hesablamalarına görə, belə bir ssenari Macarıstanın ÜDM-nin 4 faiz azalmasına səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, ABŞ-nin istisna qərarı həm Macarıstan iqtisadiyyatı, həm də bütövlükdə Avropa enerji sabitliyi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Ekspertlərin fikrincə, Vaşinqtonun bu qərarı bir neçə məqsədə xidmət edir:

Macarıstanı Avropada Rusiyanın tam təsir dairəsindən çıxarmamaq, lakin eyni zamanda NATO daxilində saxlamaq;

Orbán hökumətini Vaşinqtona yaxınlaşdırmaq, eyni zamanda enerji böhranının dərinləşməsinə imkan verməmək;

ABŞ-nin enerji sanksiyalarını seçici şəkildə tətbiq etməklə Avropada siyasi çeviklik nümayiş etdirmək.

Beləliklə, “Rosatom” layihəsinin sanksiyalardan çıxarılması, Rusiya üçün qismən iqtisadi üstünlük yaratsa da, əsas siyasi dividendləri Macarıstan və ABŞ qazanır - biri enerji sabitliyini, digəri isə diplomatik təsirini qoruyur.

“AzPolitika.info”