Adada 249 milyon illik dəniz ekosisteminin izləri aşkar edilib...

...Norveçin ən şimal hissəsindəki Şpitsbergen adasında 249 milyon il əvvəl, Yer kürəsinin tarixindəki ən böyük kütləvi yox olma hadisəsindən qısa müddət sonra mövcud olan qədim ekosistemin izləri aşkar edilib.

Alimlər təxminən 30.000 diş, sümük və digər fosil parçaları müəyyən ediblər.

Onlar nəsli kəsilmiş dəniz sürünənlərinə, amfibiyalara, sümüklü balıqlara və köpəkbalıqlarına aid idi.

Kəşf göstərir ki, qlobal fəlakətdən sonra dəniz ekosistemləri olduqca tez bərpa olunub.

SİA-nın məlumatına görə, fosillər 2015-ci ildə aşkar edilib, lakin ətraflı qazıntı, hazırlıq, çeşidləmə, identifikasiya və təhlil 10 il tələb edib.

Tədqiqatda Oslo Universitetinin Təbiət Tarixi Muzeyindən və Stokholmdakı İsveç Təbiət Tarixi Muzeyindən paleontoloqlar iştirak ediblər.

Qalıqlar orta və yüksək paleolatlıqlardan Panthalassa superokeanı ilə həmsərhəd olan geniş bir dənizin dibində bir vaxtlar lil olan qaya təbəqələrində tapılıb.

Fosillər quru heyvanlarının fəlakətli bir yoxa çıxmadan sonra okeana yayılmasının ilk sübutlarını təqdim edir.

Böyük Perm dövrü yoxa çıxması 252 milyon il əvvəl baş vermişdir. Vulkan püskürmələri həddindən artıq istixana effektinə səbəb olmuşdur.

Planetin həm quru, həm də dəniz növlərinin təxminən 90 faizinin yoxa çıxdığına inanılır. Alimlər dəniz ekosistemlərinin nəsli kəsilmədən nə vaxt bərpa olunduğunu dəqiq deyə bilmirlər.

Ümumi bir fərziyyə budur ki, bu proses təxminən səkkiz milyon il çəkmiş və növlərin tədricən təkamülünü əhatə etmişdir.

Lakin, Svalbardda "yatağın" kəşfi bu nəzəriyyəni təkzib etmişdir. Fosil yataqları nisbətən qısa müddət ərzində toplanaraq çox sıx idi.

Təhlillər göstərdi ki, kütləvi yoxa çıxmadan cəmi üç milyon il sonra dənizdə çoxsaylı yırtıcı dəniz sürünənləri və amfibiyaları əhatə edən mürəkkəb qida şəbəkələri əmələ gəlmişdir.

Alimlər arxosauromorflar (müasir timsahların uzaq qohumları) və ixtiozavrlar da daxil olmaqla su sürünənlərinin "böyük müxtəlifliyini" qeyd etdilər.

Science jurnalının məlumatına görə, qlobal fəlakət şəklində "ekosistem sıfırlanması" yeni qida nişləri açdı və nəticədə müasir dəniz icmalarının təməlini qoydu.

Daha əvvəl Braziliyada əvvəllər məlum olmayan uçan kərtənkələnin fosillərinin tapıldığı bildirilmişdi.

O, 67-70 milyon il əvvəl yaşayıb. Qanadlarının uzunluğu 4-5 metr olub. Növə elmi olaraq Galgadraco zephyrius adı verilib.

Nazlı Almuradova