Ailədaxili münaqişələr: Həyat yoldaşları niyə qatilə çevrilir?

Ötən həftə Gəncədə 3 uşaq anasının keçmiş həyat yoldaşı tərəfindən amansızlıqla qətlə yetirilməsi xəbəri ölkədə məişət zorakılığına qarşı mübarizənin vəziyyətini bir daha gündəmə gətirib.

Belə ki, mərhum Ayşən Sadıqovanın illərlə davam edən zorakılıq və təhdidlərdən qorunmaq üçün etdiyi müraciətlər təəssüf ki, nəticəsiz qalıb.

Mərhumun anası Mehriban Sadıqovanın verdiyi məlumata görə, Ayşən Sadıqova, hələ 2012-ci ildə - 18 yaşı tamam olmadan, özündən 11 yaş böyük Ramin Alıyev tərəfindən qaçırılıb.

Onlar Gəncənin Gülüstan qəsəbəsində kirayə mənzildə yaşayıb və üç övlad - bir oğlan, iki qız böyüdüb. Lakin kişi illər boyu rəsmi nikaha girməkdən imtina edib.

Ət dükanı işlədən qəssab Ramin Alıyev təxminən dörd il əvvəl gənc bir tələbə ilə münasibət qurduqdan sonra isə ailədə vəziyyət daha da gərginləşib.

M. Sadıqovanın sözlərinə görə, həmin vaxtdan etibarən Ayşən hər gün döyülüb, təhqirlərə və təhdidlərə məruz qalıb. Bir dəfə Ramin stəkanla Ayşənin başına zərbə endirib və hadisənin şahidi olan 5 yaşlı qızı psixoloji travma alaraq danışma qabiliyyətini itirib. 

Uşaq o vaxtdan bəri loqopedin nəzarəti altında məşğələlərə cəlb olunur. Bildirilir ki, Ramin Alıyev sevgilisinə bahalı hədiyyələr aldığı halda, ailəsinə maddi dəstək göstərməyib. Uşaqlara bu illər ərzində nənələri Mehriban Sadıqova baxıb.

Daha sonra Ayşən ata evinə sığınmağa məcbur olub. Lakin R. Alıyev başqa qadınla birgə yaşamasına baxmayaraq, Ayşənin yenidən evə qayıtmasını tələb edib. Bu məqsədlə Ayşəni ət dükanına çağırıb. 

Orada baş verən mübahisə zamanı Ramin Ayşəni döyüb, iti bıçaqla müxtəlif xəsarətlər yetirib. Mərhumun anasının sözlərinə görə, hadisə zamanı qızının paltarı cırılmış, kənar şəxslər tərəfindən o, məhrəba ilə örtülərək evə yola salınmışdır.

Noyabrın 7-də isə Ayşən Sadıqova kiçik qızını loqopeddən götürməyə gedərkən küçədə keçmiş əri tərəfindən bıçaqlanıb.O, xəstəxanaya aparılarkən yolda dünyasını dəyişib. Cinayətdə şübhəli bilinən 42 yaşlı Ramin Alıyev isə hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları tərəfindən saxlanılıb. 

“Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin sədri Mehriban Zeynalova sosial media hesabında hadisəyə münasibət bildirərək qeyd edib ki, mərhum qadın bütün instansiyalara müraciət etməsinə baxmayaraq, lazımi müdafiə təmin olunmayıb.

Məsələ ilə bağlı “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında sosioloq Elçin Bayramlı bildirib ki, son vaxtlar təəssüf ki, ailədaxili münaqişələr və qətllər artmaqdadır.

Onun sözlərinə görə, bunun çoxsaylı səbəbləri var:

“Burada əxlaqi dəyərlərin pozulması və xəyanət faktorlarından tutmuş psixi problemli şəxslərin törətdiyi cinayətlərə qədər hər cür səbəb var. Buna görə də hər hansı hadisə baş verdikdə, əvvəlcə onun səbəbləri dəqiq şəkildə araşdırılmalı, sonra münasibət bildirmək lazımdır.

Əlbəttə, heç bir halda qətl və zorakılığa bəraət qazandırmaq olmaz. Lakin hadisəyə hüquqi və sosial kontekstdən baxanda müəyyən vəziyyətlərə uyğun yanaşma formalaşdırmaq mümkündür.

Bəzi hallarda qətllər hər hansı bir xəyanətə görə baş verir. Burada da ciddi səbəblər var və bu səbəblər aradan qaldırılmalıdır. Əgər problem varsa, boşanıb gedib öz işi ilə məşğul olmalıdır. Qadın və ya kişi ailə münasibətlərində xəyanət yolunu seçirsə, bunun mənəvi və sosial baxımdan çox ağır nəticələri ola biləcəyini bilməlidir.

İndi müasirlik adı altında hər kəs hər istədiyini edir. bu da çox ağır nəticələrə gətirib çıxardır. Bu sadəcə mövcud vəziyyətlərdən biridir. Mən indi əsaslarını dedim. Başqa çox saylı səbəblər də var. Məsələn, ailəyə kənar müdaxilələr, şantaj, sosial və iqtisadi problemlər və s. Ümumiyyətlə, insanlar bir-biri ilə münasibətlərdə gərək əvvəlcədən düşüncəli şəkildə hərəkət etsinlər”.

O qeyd edib ki, əgər müraciət edildiyi halda tədbir görülməyibsə, baş verən faciəyə görə məsuliyyət müvafiq qurumların üzərinə düşür:

“Məsələn, bir qadın görürsə ki, həyat yoldaşı narkomandır, alkoqolikdir və ya psixi xəstədir, bu artıq ciddi təhlükə siqnalıdır. Belə hallarda qadın təhlükəni görür və dövlət orqanlarına müraciət edirsə, yardım istəyirsə, bu, təmin olunmalıdır. 

Zərurət yaranarsa, sığınacağa yerləşdirilməlidir. Dövlət orqanları da bu kimi müraciətləri diqqətlə araşdırmalı, qadının təhlükəsizliyini təmin etməlidirlər. Amma bu halda əgər dövlət orqanlarına müraciət olunub və tədbir görülməyibsə artıq məsuliyyət onların boynunda qalır. Bu işə məsul şəxslər cəzalandırılmalıdır. Çünki qətlə şərait və imkan yaradıblar.

Belə bir halda bu məsuliyyət onların üzərinə düşür. O qorunmaya götürülməli və nəzarət altına alınmalı idi. Burada hər hansı başqa səbəb yoxdursa, belə hər halda müraciət edib. Bu səbəblərə vaxtında tədbir görülməlidir”. 

Sosioloq əlavə edib ki, qətllərin bir hissəsi də psixi xəstəliklər fonunda baş verir:

“Belə şəxslər bəzən heç bir səbəb olmadan da zorakı davranışlara meyilli olurlar. Bu cür halların qarşısını almaq üçün vaxtında tibbi nəzarət və müalicə təmin olunmalıdır.

Təəssüf ki, hazırda bir çox psixi xəstələr dispanserlərə yerləşdirilmir və nəzarətsiz şəkildə ortalıqda gəzir. Təbii ki, bu insanlar gec-tez müəyyən cinayətlər törədə bilərlər. Bu gün psixi dispanserlər hətta müraciət edən xəstələri belə qəbul etmirlər.

Ya ciddi səbəbdən, ya heç bir səbəb olmadan bu cür hadisələr baş verir.  Məsələn, bu yaxınlarda belə bir xəbər yayıldı ki, qadın ərini öldürüb. Ya psixi problemi ola bilər, yaxud özü əxlaqsızlıqla məşğuldur. Qadın əxlaqsızlıq məşğul olduğuna görə, ərini öldürüb həyətdə basdırmışdı.

Yəni bu hamısı mənəvi deqradasiyanın nəticəsidir. Digər səbəb psixi problemlərin kəskinləşməsinin nəticəsidir. Əksər hallarda bu insanlar ya psixi xəstədilər, ya da konkret əxlaqsızlıqla məşğuldular.

Yəni 90 faiz bu iki səbəb, qalan 10 faiz isə digər səbəblərdir. Ona görə də insanlar ailə qurarkən yalnız maddi yox, mənəvi cəhətdən sağlam və düşüncəli insanlarla evlənməyə üstünlük verməlidirlər”.

Ekspert vurğulayıb ki, istənilən halda mənəvi dəyərlər baxımından deqradasiyaya uğramışıq deyə bu hallar çoxalır:

“Əvvəllər bizdə bu cür hadisələr çox nadir hallarda baş verirdi. Son vaxtlar “azadlıq”, “müasirlik” adı altında insanların psixologiyası dəyişib, namus cinayətləri çoxalıb. Ondan əlavə insanlarda stress, psixoloji yüklənmə artıb. Bu da gətirir bu kimi faciələrə çıxardır. 

Ümumilikdə, ailədaxili cinayətlərin artması həm mənəvi dəyərlərin zəifləməsi, həm də sosial və psixoloji gərginliyin yüksəlməsi ilə əlaqədardır. İnsanlarda stressin, işsizlik və sosial təzyiqlərin artması, narkomaniya və alkoqolizm kimi problemlərin çoxalması da bu halları stimullaşdırır.

Biz öz milli-mənəvi dəyərlərimizi və ailə sistemimizi düzgün formalaşdırmalıyıq. Ailə qurarkən, həyat yoldaşı seçərkən məsələyə maddi deyil, mənəvi tərəfdən yanaşmaq vacibdir. Düzgün və sağlam ailə qurulduqda, münasibətlər də sağlam olur və belə halların qarşısı alınır. Sosial şəraitin də bu məsələlərə təsiri böyükdür”.
Əfsanə Rəcəb
“Cebheinfo.az”

Açar sözlər: Ailədaxili münaqişə Elçin Bayramlı

Problemlərinizi bizə yazın, şahidi olduğunuz hadisələri çəkib göndərin