Icma.az
close
up
RU
Alimlər yaşlanmanın səbəblərini ARAŞDIRDILAR

Alimlər yaşlanmanın səbəblərini ARAŞDIRDILAR

Modern.az saytından verilən məlumata əsasən, Icma.az məlumatı açıqlayır.

Yaşlanma prosesi haqqında elmi dairələrdə vahid fikir formalaşmayıb. Qocalmanın nə olduğu, onun xəstəlik sayılıb-sayılmaması və nə vaxt başladığı ilə bağlı tədqiqatçıların baxışları fərqlidir. Bu mövzuya dair araşdırmaların əsas məqsədi insanların daha uzun və sağlam ömür sürmələrinə dəstək olmaqdır. Lakin yaşlanmanın konkret səbəbləri, onu yavaşlatmaq və ya geri qaytarmaq yolları hələ də müzakirə mövzusudur.

Modern.az “Nature” jurnalına istinadla xəbər verir ki, Harvard Tibb Məktəbindən Vadim Qladışev və Kolumbiya Universitetindən Alan Koen bu məsələdə fərqli yanaşmaların olduğunu təsdiqləyirlər. V.Qladışev 2022-ci ildə keçirilən beynəlxalq konfransda iştirakçılar arasında sorğu aparıb. Respondentlər arasında erkən karyera tədqiqatçıları, tanınmış alimlər və sənaye mütəxəssisləri olub. Nəticələr “PNAS Nexus” jurnalında dərc edilib. V.Qladışev bu sahədəki əsas problemlərdən birinin qocalma ilə bağlı hər bir tədqiqatçının fərqli nəzəriyyəyə malik olduğunu deyir. Koen isə yaşlanmanın tərifinin birgə qəbul edilən anlayışa çevrilməsinin vacibliyini vurğulayır. Onun sözlərinə görə, tədqiqatçılar eyni dili danışmalıdırlar: “Mükəmməl konsensus lazım deyil, amma əsas anlayışlar üzərində razılıq əldə etməliyik”.

Sorğuya əsasən, tədqiqatçılar yaşlanmanı müxtəlif formalarda izah ediblər. Bəzi alimlər bunu hüceyrə səviyyəsində funksional azalmanın və ya orqanizmin ümumi sağlamlığının zəifləməsinin təzahürü kimi görürlər. Digərləri qocalmanı bədənin zaman keçdikcə zərərli dəyişiklikləri özündə toplaması kimi izah edirlər. Bu yanaşmaya görə, qocalma bərpaedilməyən dəyişikliklər toplusu kimi başa düşülür. Bəzi tədqiqatçılar qocalmanı mənfi hadisə kimi qəbul etmirlər. Onlar bunu həyatın təbii davamı və ya inkişaf prosesinin növbəti mərhələsi kimi dəyərləndirirlər. Digərləri isə qocalmanı sadəcə ölüm ehtimalının artması ilə izah edirlər. Bu baxış daha çox demoqrafik yanaşma ilə əlaqədardır.

Tədqiqatçılar arasında ən çox mübahisə doğuran məsələlərdən biri yaşlanmanın xəstəlik olub-olmaması ilə bağlıdır. Sorğuda iştirak edən tədqiqatçıların 34 faizi qocalmanın xəstəlik olduğunu düşünür, 38 faizi bunun əksini iddia edir, qalan 28 faizi isə bitərəf qalır. A.Koen qocalmanı xəstəlik kimi təsnif etməyin əleyhinədir. Onun fikrincə, əgər qocalma xəstəlik kimi qəbul olunarsa, bu, onun aradan qaldırılması lazım olan bir proses kimi dərk ediləcək. Buna baxmayaraq, bəzi tədqiqatçılar qocalmanın ləngidilməsi və ya dayandırılması istiqamətində tədqiqatlar aparırlar. V.Qladışev bu məsələni daha mürəkkəb dəyərləndirir. O, bəzi xəstəliklərin sürətlənmiş qocalma ilə əlaqəli olduğunu düşünür və deyir: “Yaşlanma xəstəlik deyil”. Bu yanaşma qocalmanı xəstəlik və ya təbii proses kimi fərqləndirməyə çalışır.

Bəs qocalma nə vaxtdan başlayır? Bu məsələdə də vahid konsensus yoxdur. Tədqiqatçıların bir qismi qocalmanın insanın hələ doğulmamışdan əvvəl başladığını iddia edir. Bu nəzəriyyəyə əsasən, valideynlərin yaşı hamiləlik dövründə körpənin qocalma prosesinə təsir edə bilər. Digər tədqiqatçılar qocalmanın doğumla başladığını düşünürlər. Daha müasir yanaşmalardan biri, qocalmanın orqanizmin inkişafı başa çatdıqdan sonra başlamasıdır. Bu fikrə görə, qocalma insan 20 yaşına çatdıqda və ya orqanizmin pik performansa çatdığı 25-30 yaş aralığında başlayır.

V.Qladışev və digər tədqiqatçılar, qocalmanı daha yaxşı anlamaq üçün biomarkerlərin inkişaf etdirilməsini təklif edirlər. Bu yanaşma yaşlanmanın obyektiv şəkildə izlənməsinə imkan yarada bilər. Tədqiqatçılar qocalma ilə bağlı daha çox məlumat əldə etdikcə, bu prosesin yavaşladılması və ya dayandırılması üçün daha effektiv üsulların tapılacağına ümid edirlər. Nəticə etibarilə, yaşlanma hələ də dəqiq tərifə malik olmayan bir prosesdir. Onun tərifi, səbəbləri və başlanğıc nöqtəsi ilə bağlı tədqiqatçılar arasında fikir ayrılığı mövcuddur. Bununla belə, sahə üzrə aparılan araşdırmalar göstərir ki, bu istiqamətdə daha obyektiv yanaşmaların formalaşması mümkündür. Bu, insanların sağlam və uzun ömür sürməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:103
embedMənbə:https://modern.az
archiveBu xəbər 09 Dekabr 2024 07:52 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see191

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see186

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see142

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see140

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see134

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see134

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see132

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see132

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see131

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see131

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see129

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see128

Rıbin və həyat yoldaşı öləcəkləri halda tək oğul övladlarına təlimatlar tərtib ediblər...

20 Oktyabr 2025 00:18see126

Əməkdar artist Yadigar Muradovun vəziyyəti stabilləşib

19 Oktyabr 2025 18:49see125

İş adamı hava limanında həbs edildi

20 Oktyabr 2025 20:43see125

Oyundan sonra duş qəbul edə bilmədilər Atletiko dan UEFA ya şikayət

21 Oktyabr 2025 00:12see125

Sabah yağış yağacaq

19 Oktyabr 2025 13:05see125

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

19 Oktyabr 2025 21:04see124

Qara zirə yağı: Hər dərdin dərmanı

20 Oktyabr 2025 05:06see121

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri