Icma.az
close
up
RU
Analitik: Təhlükəsizlik Şurasına yeni nəfəs lazımdır

Analitik: Təhlükəsizlik Şurasına yeni nəfəs lazımdır

Sherg.az saytından alınan məlumatlara görə, Icma.az xəbər verir.

Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində artan qeyri-müəyyənlik və qlobal çağırışlar fonunda beynəlxalq təşkilatların, xüsusilə də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) fəaliyyətinin yenidən nəzərdən keçirilməsi aktuallaşıb. Bu baxımdan Qazaxıstan Prezidenti Qasım-Jomart Tokayevin Astana Beynəlxalq Forumunun plenar sessiyasında səsləndirdiyi fikirlər dünya ictimaiyyətinin diqqətini cəlb edib. Prezident Tokayev BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatların aparılmasına və daha geniş ölkə təmsilçiliyinin təmin olunmasına çağıraraq, təşkilatın legitimliyini və funksionallığını qorumaq üçün struktur dəyişikliyinin vacibliyini vurğulayıb.

Dövlət başçısının fikrincə, bəşəriyyətin taleyinə birbaşa təsir edən kritik qərarların cəmi beş daimi üzv tərəfindən qəbul edilməsi nə ədalətli, nə də effektiv idarəetməni təmin edir. Tokayev bildirib ki, Təhlükəsizlik Şurasının indiki tərkibi və strukturu 80 il əvvəl – BMT-nin 1945-ci ildə yaradıldığı dövrə uyğun olsa da, bu gün 193 üzv dövləti təmsil edən daha mürəkkəb və qarşılıqlı asılı dünyanı əks etdirmir. O, bu təzadın BMT-yə olan inamı zəiflədə biləcəyini xüsusi qeyd edib.

Tokayevin çağırışı həm beynəlxalq hüququn gücləndirilməsi, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrin səsinin qlobal qərar qəbuletmədə eşidilməsi baxımından ciddi siyasi və diplomatik əhəmiyyət daşıyır. Onun çıxışı, BMT-nin daha ədalətli və inklüziv beynəlxalq nizam üçün islahatlara ehtiyac duyduğunu göstərən mühüm siqnal kimi dəyərləndirilə bilər.


Siyasi Tədqiqatlar Mərkəzinin sektor müdiri, politoloq Tural İsmayılov Sherg.az-a bildrib ki, Qazaxıstan Prezidenti Qasım-Jomart Tokayevin BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatların aparılması və daha çox ölkənin təmsil olunması ilə bağlı çağırışı müasir geosiyasi reallıqlara uyğunlaşma ehtiyacını əks etdirən əhəmiyyətli bir təşəbbüsdür:


 “Tokayevin qeyd etdiyi kimi, milyardlarla insanın taleyini müəyyənləşdirən qərarların yalnız beş daimi üzv (ABŞ, Rusiya, Çin, Böyük Britaniya və Fransa) tərəfindən qəbul edilməsi, qlobal idarəetmədə ədalətlilik və inklüzivlik prinsiplərinə ziddir. Bu mövqe beynəlxalq sistemin İkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı düzənə əsaslanan strukturunun artıq müasir dünyanın çoxqütblü və mürəkkəb xarakterinə cavab vermədiyini vurğulayır. Təhlükəsizlik Şurasının hazırkı formatı, xüsusilə veto hüququ qərar qəbulu prosesini çətinləşdirir və bəzən böhranların həllini iflic vəziyyətinə gətirib çıxarır”.


Politoloqun fikrincə  Tokayevin çağırışı Afrika, Latın Amerikası və Asiya kimi regionların daha geniş təmsilçiliyini təmin etmək məqsədi daşıyır ki, bu da qlobal təhlükəsizlik məsələlərində daha ədalətli və tarazlaşdırılmış yanaşma yarada bilər:

 “Bununla belə, islahatların həyata keçirilməsi geosiyasi vəziyyətin mürəkkəbliyi səbəbindən olduqca çətindir. Daimi üzvlər, xüsusilə veto hüquqlarını itirmək istəməyən ölkələr öz imtiyazlarını qorumağa çalışacaqlar. Məsələn, ABŞ və Rusiya kimi güclər Şuranın strukturunda dəyişikliklərin onların qlobal təsirini zəiflədə biləcəyindən ehtiyatlanırlar. Çin də yeni daimi üzvlərin əlavə edilməsinə ehtiyatla yanaşır, çünki bu, Asiyadakı rəqiblərinin mövqelərini gücləndirə bilər. Hindistan, Braziliya, Yaponiya və Almaniya kimi ölkələr uzun müddətdir daimi üzvlük iddiası ilə çıxış etsələr də bu prosesdə regional rəqabətlər və konsensusun olmaması ciddi maneələr yaradır. Mövcud geosiyasi gərginliklər, xüsusilə Rusiya-Ukrayna münaqişəsi, ABŞ-Çin rəqabəti və regional böhranlar, islahatlar üçün əlverişli mühitin formalaşmasını çətinləşdirir. Təhlükəsizlik Şurasının qərar qəbulu mexanizmi, hazırkı vəziyyətdə, böyük güclər arasında qütbləşməni əks etdirir və bu, islahatlar üçün qlobal konsensusun əldə edilməsini demək olar ki, qeyri-mümkün edir. Lakin Tokayevin təklifi, xüsusilə kiçik və orta ölçülü dövlətlər arasında geniş dəstək qazana bilər, çünki bu ölkələr qlobal idarəetmədə daha çox söz sahibi olmaq istəyirlər”.


T. İsmayılovun sözlərinə görə, Qazaxıstanın özünün BMT Təhlükəsizlik Şurasında qeyri-daimi üzv kimi 2017-2018-ci illərdəki təcrübəsi onun bu məsələdə aktiv mövqe tutmasını əsaslandırır:

 “İslahatların reallığı qısamüddətli perspektivdə çətin görünsə də, uzunmüddətli dövrdə tədricən dəyişikliklər mümkündür. Məsələn, qeyri-daimi üzvlərin sayının artırılması və ya veto hüququnun məhdudlaşdırılması kimi ara mərhələ təklifləri müzakirə oluna bilər. Tokayevin çağırışı qlobal idarəetmədə daha demokratik və inklüziv bir sistemə ehtiyac olduğunu vurğulayaraq beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini bu məsələyə cəlb edir. Qazaxıstanın neytral və çoxvektorlu xarici siyasəti bu təşəbbüsün müxtəlif regionlar tərəfindən dəstəklənmə şansını artıra bilər. Nəticə etibarilə, Tokayevin bu çağırışı BMT-nin müasir çağırışlara uyğunlaşması üçün mühüm bir addımdır, lakin onun həyata keçirilməsi üçün böyük güclərin siyasi iradəsi və qlobal konsensus zəruridir”.

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:97
embedMənbə:https://sherg.az
archiveBu xəbər 29 May 2025 16:58 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see274

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see242

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see234

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see207

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see189

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see182

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see173

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see173

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see171

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see164

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see163

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see154

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see153

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see153

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see153

Bunları yesəniz gec YAŞLANACAQSINIZ

21 Oktyabr 2025 02:37see142

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see134

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see133

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see126

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see123
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri