Antarktidada itkin düşmüş robot doqquz aydan sonra geri döndü...

...Avstraliyalı alimlərin Antarktida təcrübəsi plana uyğun getmədi, lakin tədqiqatçılar nəticədə komandanı dəhşətə gətirən unikal məlumatlar əldə etdilər.

Avstraliyanın milli elm agentliyi CSIRO Antarktidada planlaşdırıldığı kimi getməmiş bir təcrübə keçirdi. Komanda Totten buzlağı haqqında məlumat toplamaq üçün hazırlanmış sərbəst üzən sualtı robotu işə saldı.

SİA-nın məlumatına görə, BGR xəbər verir ki, bir cərəyan onu nəzərdə tutulan yerdən uzaqlaşdıraraq ucqar Antarktida bölgəsinə çatdı.

Tədqiqat zamanı alimlər duzluluq və temperatur sensorları ilə təchiz olunmuş üzən zonddan istifadə etdilər və bu, hər 10 gündən bir sualtıya dalmaq və peyklərə məlumat ötürmək üçün səthə çıxmaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.

Bu cür sualtı nəqliyyat vasitələri tez-tez alimlər tərəfindən okean tədqiqatlarında və bəzən iqlim dəyişikliyinin sulara və buzlaqlara təsirini ölçmək üçün istifadə olunur.

Təcrübə zamanı alimlər Toten buzlağı və onun itkisinin qlobal dəniz səviyyələrinə necə təsir edə biləcəyini öyrənməyi hədəflədilər.

Təəssüf ki, təcrübə zamanı zond istiqamətdən kənara çıxdı və müşahidə və məlumat toplamaq üçün olduqca çətin bir yer olan Denman buzlağının buzunun altına düşdü.

Komanda zondun birdəfəlik itirilməsindən qorxurdu, lakin doqquz ay sonra yenidən üzə çıxdı.

Verdiyi məlumatlar daha da maraqlı idi: alimlər Denman buzlağı və iqlim dəyişikliyinin bütövlükdə Antarktidaya necə təsir etdiyi haqqında daha çox məlumat əldə etdilər.

Təcrübə zamanı robot Denman buzlağı və Şeklton buz şelfinin altında hərəkət etdi.

Tələyə düşməsinə baxmayaraq, sualtı aparat öz missiyasını davam etdirdi: dəniz dibindən altındakı buz şelfinin dibinə qədər suyun duzluluğunu və temperaturunu ölçdü. Lakin zond peyklərə məlumat ötürmək üçün səthə çıxa bilmədi, bu da komandanın naviqasiya baxımından zondunu itirməsi demək idi.

Zond hər dəfə səthə çıxmağa çalışanda buz şelfinə dəyirdi və nəticədə əvvəllər əlçatmaz olan buz şelfinin dərinlik ölçmələri aparılırdı. Komanda daha sonra buz şelfinin dərinlik məlumatlarını peyk məlumatları ilə müqayisə edə bildi. Bu məlumatlardan istifadə edərək alimlər şamandıranın yolunu xəritələşdirə bildilər - sadə dillə desək, onlar buzlaq nöqtələrini duzluluq və temperatur məlumatları ilə əlaqələndirə bildilər.

Ümumilikdə, robot missiya zamanı 195 məlumat profili topladı. Əldə edilən məlumatlar göstərir ki, Şeklton buz şelfi hazırda isti su ilə ərimə təhlükəsi ilə üzləşmir.

Lakin, Denman buzlağının altında isti su var və bu da onun əriməsinə səbəb olur.

Bundan əlavə, məlumatlar göstərir ki, təkcə bu buzlağının əriməsi dəniz səviyyəsinin heyrətamiz dərəcədə 1,5 metr qalxmasına səbəb ola bilər.

Alimlərin fikrincə, bu risk zonalarının müəyyən edilməsi olduqca vacibdir - missiyanın iqlim dəyişikliyinin bəzi növləri üçün dönüş nöqtəsini müəyyən etdiyinə inanılır və dünyanın sahil xətləri istənilən ssenaridə risk altında görünür.

Əli Babayev