Ay hər il planetimizdən uzaqlaşır: Bəs sürəti artarsa, Yerdə nə dəyişəcək?

"Ayın sürətlə uzaqlaşması Yerdəki həyata necə təsir edəcək?" Sual təkcə elmi maraq doğurmayan, həm də insanı gələcək haqqında düşünməyə vadar edən mövzudur.

Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, Ayın Yerdən uzaqlaşması təkcə romantik gecələrimizə deyil, həm də planetimizin fiziki və bioloji tarazlığına dərindən təsir edə biləcək bir prosesdir.

Ay niyə uzaqlaşır?

Ayın Yerdən yavaş-yavaş uzaqlaşmasının əsas səbəbi qabarma-çəlilmələrin qarşılıqlı təsiridir. Ayın cazibə qüvvəsi Yer okeanlarında qabarma dalğalarına səbəb olur. Yerin fırlanma sürəti də bu qabarma dalğalarını Aydan bir qədər irəliyə itələyir.

Bu vəziyyət bir tərəfdən Aya əlavə enerji transferinə səbəb olur və onun orbitini genişləndirərək Yerdən uzaqlaşmasına səbəb olur. Proses hər il təxminən 4 sm məsafə ilə nəticələnir.

 Yaxşı, bu uzaqlaşma sürəti artsa nə olar?

Ayın Yerə ən bariz təsiri qabarma-çəlilmələrin olduğundan, Ay daha sürətli uzaqlaşarsa, qabarma qüvvələri zəifləyəcək. Bu o deməkdir ki, okeanlarda su hərəkəti azalacaq və buna görə də sahil ekosistemləri dəyişəcək.

Bu ssenaridə Yerin fırlanma sürəti də təsirlənir. Günlər uzanır və bir gün 24 saatdan çox davam edə bilər. Bu, canlıların bioloji saatlarına və həyat dövrlərinə təsir göstərir.

Ayın orbitdən uzaqlaşması Yerin eksenel əyilməsinə də təsir edir. Ay Yerin oxunu sabitləşdirir, bu da fəsilləri nisbətən bərabər saxlayır. Ay daha sürətlə uzaqlaşarsa, sabitləşmə pozula bilər və Yerin eksenel meyli dəyişə bilər. Ekstremal iqlim dəyişiklikləri uzun müddətdə buz dövrü kimi dramatik nəticələrə səbəb ola bilər.

Bəzi heyvanlar reproduktiv dövrlərini Ayın fazalarına uyğunlaşdırırlar. Sürətli gediş halında növün sağ qalması da təhlükə altında ola bilər.

Yaxşı, nə qədər vaxtımız var? 4 sm məsafə nə qədər davam edəcək?

Ayın Yerdən tamamilə ayrılması kimi bir ssenari elmi cəhətdən mümkün deyil. Ay Yerdən hər il orta hesabla 4 sm uzaqlaşsa da, bu proses sonsuza qədər davam etməyəcək.

Alimlərin fikrincə, Ayın uzaqlaşma sürəti zamanla yavaşlayacaq və Yerlə Ay arasındakı cazibə qüvvəsi tarazlaşdıqda bu uzaqlaşma məsafəsi dayanacaq.

Hesablamalara görə, bu tarazlıq nöqtəsinə çatmaq üçün milyardlarla il lazım olacaq. Amma bu məqamda belə Ay Yerin orbitindən tam qopmayacaq, sadəcə olaraq daha uzaq və sabit orbitə yerləşəcək.

Bir sözlə, planetimizin və günəş sisteminin təbii dinamikası daxilində Ayın Yerdən tamamilə ayrılması kimi bir vəziyyət nəzərdə tutulmur.

Ancaq bu tarazlığın qorunub saxlanacağı proses Günəş sistemimizin uzunmüddətli taleyi ilə məhdudlaşır

Günəş hal-hazırda hidrogeni yandıraraq enerji istehsal edən bir ulduzdur, lakin təxminən 5 milyard ildən sonra yanacağı tükəndikdə "qırmızı nəhəng" fazaya girəcək.

Bu mərhələdə Günəş çox genişlənəcək və ətrafındakı planetləri udacaq qədər böyük olacaq. Yer və Ay da bu prosesdən təsirlənəcək. Yer Günəş tərəfindən tamamilə udulsa, təbii olaraq Ay da bu taleyi bölüşəcək. Günəşin genişlənməsi zamanı Yerin və Ayın orbitləri pozula bilər və bu iki göy cismi Günəşin cazibə qüvvəsi ilə parçalana və ya kosmosa fırlana bilər.

Başqa sözlə, Ayın Yerdən ayrılması kimi bir ssenari, Günəş qırmızı nəhəng fazaya girdiyi üçün çox daha böyük bir dağıntının parçası olacaq.

Yaşanacaq proses kainatın təbii dövrəsinin bir hissəsi olsa da, bəşəriyyət üçün çox uzaq gələcəkdə baş verəcək bir hadisədir. Beləliklə, hələlik, səmadakı qonşumuz Ayın hər gecə bizi müşayiət etməyə davam edəcəyini bilmək təsəllivericidir!

Qadir, Bizimyol.info