Azərbaycan: Rifah və davamlı inkişafa doğru müasir iqtisadi intibah

Azərbaycan Respublikası 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra çox böyük inkişaf nailiyyətlərinə yol açan iddialı iqtisadi və sosial siyasət həyata keçirmişdir. Mərhum ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkə hərtərəfli islahatlar yoluna qədəm qoydu, neft-qaz sektoru inkişafın aparıcı rolunu oynadı. Prezident İlham Əliyev bu baxışı təbliğ etməkdə davam edərək, Azərbaycana xarici yardıma arxalanmadan özünü təmin etməyə və qlobal iqtisadiyyata inteqrasiya etməyə imkan verdi. Bu gün Azərbaycan iddialı gələcəyə baxışı əks etdirən şaxələndirilmiş və möhkəm iqtisadiyyatla dəstəklənən davamlı inkişafın qlobal modelidir.
Azərbaycanın iqtisadi siyasəti neft və qazdan asılılığı azaltmaq üçün gəlir mənbələrinin şaxələndirilməsinə yönəlib. Bu siyasətlərə mədənçıxarma, kənd təsərrüfatı və turizm kimi qeyri-neft sənayelərinə dəstək daxildir. Azərbaycan böyük infrastruktur layihələrinin maliyyələşdirilməsinə töhfə verən böyük neft, təbii qaz, qızıl və mis kimi faydalı qazıntı ehtiyatlarına malikdir. Məsələn, Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri Azərbaycanın qlobal enerji qovşağı kimi mövqeyini gücləndirdi. Sektorun modernləşdirilməsi proqramları vasitəsilə kənd təsərrüfatı da əhəmiyyətli inkişafın şahidi olmuş, Bakı və Qobustan kimi tarixi və təbii yerlərin təbliği sayəsində turizm əsas gəlir mənbəyinə çevrilmişdir.
Azərbaycan innovasiya və müxtəlifliyə əsaslanan dayanıqlı iqtisadiyyat qurmağı qarşısına məqsəd qoyan “Azərbaycan Baxışı 2030” adlı uzunmüddətli iqtisadi baxışı qəbul edib. Bu baxış yaşıl transformasiyanı dəstəkləmək üçün sahilyanı ərazilərdə günəş və külək elektrik stansiyaları kimi bərpa olunan enerjiyə investisiyaları əhatə edir. Vizyon həmçinin yeni iş yerlərinin yaradılmasına və işsizlik səviyyəsinin azaldılmasına töhfə verən sahibkarlığın təşviqinə və kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsinə diqqət yetirir. Bu səylər Azərbaycanın cəlbedici investisiya məkanı kimi mövqeyini gücləndirmiş, onu ticarət və investisiyalar üçün regional mərkəzə çevirmişdir.
Bundan əlavə, Azərbaycan qlobal biznes və innovasiya mərkəzi kimi mövqeyini gücləndirmək üçün bir sıra iqtisadi təşəbbüslərə başlayıb. Bu təşəbbüslər arasında inzibati səmərəliliyin qlobal modelinə çevrilmiş dövlət xidmətlərinin asanlaşdırılması üzrə ASAN proqramı da var. Hökumət xarici sərmayələri cəlb etmək üçün Aliyat İqtisadi Zonası kimi azad iqtisadi zonalara da sərmayə qoyub. Konfrans cəbhəsində Bakı iqtisadi və siyasi dialoq platforması kimi rolunu gücləndirərək, 2024-cü ildə Enerji üzrə Dünya İqtisadi Forumu və BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransı (COP29) kimi qlobal iqtisadi tədbirlərə ev sahibliyi etmək üçün əsas məkana çevrilib.
Digər şəhərlər də inkişafın ölkə üzrə balanslaşdırılmış paylanmasını əks etdirən regional iqtisadi tədbirlərə ev sahibliyi edib.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan İnkişafı Hesabatında ölkə yüksək insan inkişafı ölkələri sırasına daxil olmaqla Azərbaycan mühüm iqtisadi nailiyyətlər əldə edib. Ölkə şaxələndirilmiş gəlir mənbələri və maliyyə sabitliyi ilə dəstəklənən güclü iqtisadi artımın şahidi olmuşdur. İqtisadi siyasət həm də yoxsulluğun və işsizlik səviyyəsinin azaldılmasına və həyat səviyyəsinin yaxşılaşmasına öz töhfəsini verib. İnfrastruktur cəbhəsində müasir yol şəbəkəsi yaradılmış, hava limanları və limanlar inkişaf etdirilərək regional əlaqəni gücləndirmişdir. Azərbaycanın həm də Beynəlxalq Valyuta Fondu və Dünya Bankı kimi beynəlxalq maliyyə institutlarının fəal üzvü olması beynəlxalq ictimaiyyətin onun iqtisadiyyatına olan inamını əks etdirir.
Qarabağın işğaldan azad edilməsindən sonra Azərbaycan regionun yenidən qurulması və onu iqtisadi və ticarət mərkəzinə çevirmək üçün böyük planlar həyata keçirməyə başladı. Bu planlara davamlılıq və yaşıl texnologiyaya diqqət yetirməklə Ağdam və Zəngilan kimi ağıllı şəhərlərin tikintisi daxildir. İnfrastrukturun, o cümlədən avtomobil yollarının, dəmir yollarının, Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı kimi hava limanlarının inkişafına böyük investisiyalar ayrılıb. Azərbaycan həmçinin Qarabağın heyrətamiz təbii gözəlliyindən faydalanaraq ekoturizmi təşviq etmək və beləliklə də yerli iqtisadi inkişafı artırmaq məqsədi daşıyır.
Bakının texnologiya və innovasiyalar üçün regional mərkəz rolunu oynaması ilə Azərbaycan da rəqəmsal transformasiyada bum yaşayır. Startapları dəstəkləmək, süni intellekt və ağıllı şəhər texnologiyalarının inkişafı üçün “Rəqəmsal İnnovasiya Mərkəzi” kimi təşəbbüslərə start verilib. Elektron dövlət xidmətləri genişlənib, inzibati prosedurlar sadələşdirilib və xarici investisiyalar cəlb olunub. Rəqəmsal iqtisadiyyatı dəstəkləyən və Azərbaycanın regionda aparıcı ölkə kimi mövqeyini gücləndirən təkmilləşdirilmiş yüksəksürətli internet infrastrukturu ilə telekommunikasiya sektorunda əhəmiyyətli artım müşahidə olunub.
İqtisadi siyasət təhsil və səhiyyəyə dəstək proqramları vasitəsilə sosial sabitliyin gücləndirilməsi ilə sosial rifahın yaxşılaşdırılmasına töhfə verib. Təhsilin keyfiyyətini yüksəldən, əmək bazarı üçün ixtisaslı nəslin hazırlanmasına töhfə verən müasir universitetlər və elmi-tədqiqat mərkəzləri yaradılıb. Ən müasir texnologiyalarla təchiz olunmuş xəstəxanaların tikintisi ilə də səhiyyə xidmətləri yaxşılaşdırılıb. Bu nailiyyətlər Azərbaycanın sosial və iqtisadi cəhətdən qabaqcıl ölkə kimi mövqeyini möhkəmləndirib. Azərbaycan gələcəyə davamlılıq, innovasiya və regional inteqrasiyaya yönəlmiş iddialı baxışla baxır. Yaşıl Enerji Dəhlizi və azad edilmiş ərazilərin inkişafı kimi layihələr vasitəsilə ölkə bərpa olunan enerji və yaşıl iqtisadiyyatda lider olmağa çalışır. O, həmçinin Yaxın Şərq-Avropa Dəhlizi kimi layihələr vasitəsilə beynəlxalq əməkdaşlığı genişləndirmək, qlobal logistika və iqtisadi mərkəz kimi rolunu gücləndirmək məqsədi daşıyır. Texnologiya və təhsilə davamlı sərmayə qoyuluşu ilə Azərbaycan inkişaf etmiş ölkələr arasında lider mövqeyə doğru irəliləyir. Bu gün Azərbaycan iqtisadi və sosial inkişafın ruhlandırıcı modelini təmsil edir. Müdrik iqtisadi siyasəti, innovativ təşəbbüsləri, qlobal tədbirlərə ev sahibliyi etməsi, Qarabağın yenidən qurulması və rəqəmsal transformasiya sahəsində göstərdiyi səylərlə yanaşı, ölkə tərəqqi və rifah simvoluna çevrilib. Bu müasir intibah davam etdikcə, Azərbaycan regionda və ondan kənarda iqtisadi gələcəyə rəhbərlik etməyə hazırdır.
Əbdülhəmid Həmid Əl-Kba
Newscenter.az üçün