Azərbaycanda intiharlar niyə gəncləşib? Psixoloq səbəbləri açıqladı

Azərbaycanda hər il 70-100, bəzən daha çox intihar faktı qeydə alınır. Əvvəllər bu faciəvi hallar əsasən orta və yaşlı nəslin nümayəndələri arasında müşahidə olunsa da, son illərdə gənclər, xüsusilə də tələbələr və yeniyetmələr arasında intihara meyillilik artmaqdadır.

Bu da ciddi narahatlıq doğurur. 

Bəs gənclər arasında intihar hallarının artmasının əsas səbəbləri nələrdir? 

Sfera.az-a açıqlama verən psixoloq Ülkər Məhərrəmova bildirib ki, intihar əsasən insanın özünü dəyərsiz və çarəsiz hiss etdiyi anlarda baş verir.

“İnsan bu hisslərlə başa çıxa bilməyəndə, düşüncə xətalarına qapıldıqda və problemlərini həll etmə bacarığı olmadıqda, intihar düşüncələri meydana çıxır", - deyən Ü.Məhərrəmova təəssüf edir ki, bu düşüncələr ətraf mühit tərəfindən tez-tez fərq edilmir.

Onun sözlərinə görə, intihar edən şəxslər çox zaman davranış və danışıq vasitəsilə ətrafına siqnallar versə də, insanların öz problemlərinə fokuslanmış həyat tərzi bu əlamətləri görməyə imkan vermir.

Ü.Məhərrəmovanın fikrincə, tələbələr ən çox dəyərsizlik hissi, uğursuzluq qorxusu, akademik təzyiq və ailə gözləntiləri ilə mübarizə aparırlar:

“İmtahanlardan sonra, xüsusilə yeniyetmələr arasında intihar hallarının artması valideyn-övlad münasibətlərindəki problemlərlə birbaşa əlaqəlidir. Valideynlər övladlarının psixoloji vəziyyətini anlamır, onları lazımsız yerə yükləyir və fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə almırlar”.

Bəs ailə üzvləri və müəllimlər nə etməlidir?

Psixoloq vurğulayıb ki, ailə üzvləri və müəllimlər gənclərin davranışlarında baş verən dəyişiklikləri diqqətlə izləməlidirlər:

"Sosiallaşmadan uzaqlaşma, kədərli və ümidsiz görünmək, ani davranış dəyişiklikləri və ya intihar haqqında dolaylı danışmaq ciddi siqnallardır.
Əgər gəncin emosional vəziyyətində pozuntu hiss olunursa, onunla açıq və anlayışlı şəkildə söhbət aparmaq, onu dinləmək və dəstək olmaq vacibdir. Əgər vəziyyət kritikdirsə, mütləq psixoloq və ya psixoterapevt dəstəyi alınmalıdır. İntihar hallarının qarşısını almaq üçün həm fərdi, həm də ictimai səviyyədə tədbirlər görülməlidir". 

Psixoloq Ü.Məhərrəmova qeyd edilənlərlə yanaşı bu addımları da vacib sayır:

"Gənclərin psixoloji sağlamlığının qorunması üçün maarifləndirmə tədbirləri keçirilməlidir. Məktəblərdə və universitetlərdə psixoloji dəstək xidmətləri gücləndirilməlidir. Valideynlər övladlarının emosional vəziyyətinə qarşı daha həssas olmalıdır. İnsanlar fiziki aktivliyə təşviq olunmalı, musiqi, açıq hava fəaliyyəti və digər pozitiv məşğuliyyətlərlə intihar düşüncələrindən uzaqlaşdırılmalıdırlar". 

Bəsti Rəfizadə