Azərbaycanda ucuz kondisioner bazarı onları yataq otağına qoymayın

Yayda hamımız sərinlik axtarır və kondisioner qayğısına düşürük. Maraqlıdır, Azərbaycanda kondisioner bazarında keyfiyyətli və keyfiyyətsiz modellər hansılardır? Ucuz malların yaratdığı potensial təhlükələr və kondisionerin gündəlik istifadəsi ilə bağlı nələri bilirik?

Lent.az-ın əməkdaşının bu istiqamətdə hazırladığı araşdırmanı təqdim edirik:

Azərbaycanda kondisioner bazarı və keyfiyyətsiz modellər

Azərbaycanda kondisionerlər əsasən, idxal yolu ilə gətirilir və bazarda həm məşhur markalar, həm də ucuz, aşağı keyfiyyətli modellər mövcuddur. Statistikaya görə, kondisionerlərin çoxu Çin istehsalıdır. Çin mənşəli modellər sərfəli olduğundan bazarda geniş yayılıb – Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına əsasən, ölkəyə gətirilən kondisionerlər sırasının başında məhz Çin dayanır. Ucuz brendlər adətən keyfiyyətindən xeyli geri qalır: mütəxəssislər bildirir ki, ucuz kondisionerlər yüksək səs-küylüdür və onları səssizliyə ehtiyac olan yerlərə (məsələn, yataq otağına) yerləşdirmək məqsədəuyğun deyil. İstifadəçilərin fikrincə, ucuz plastmass materiallardan və zəif komponentlərdən ibarət kondisionerlər daha tez sıradan çıxır və enerji sərfiyyatı yüksək olur. Məsələn, tədqiqatçılar bildirir ki, “endirimə çıxarılan” çox ucuz kondisioner qutuları ucuz materialdan düzəldildiyindən cızıldıqda plastik qoxusu verir, qurğu işlədikcə səs-küy və ptoblem əmələ gəlir. Bu baxımdan, bazarda sertifikatsız malları alarkən ehtiyatlı olmaq lazımdır.

Kondisioner idxalı – əsas tədarükçülər

Azərbaycana kondisioner idxalı həcmi ildən-ilə dəyişsə də, əsasən xarici istehsalçılardan aparılır. Məsələn, 2023-cü ilin yanvar-may aylarında ölkəyə 89.015 ədəd kondisioner idxal edilib ki, bunlardan təxminən 75.660 ədədi Çindən gətirilib. Aşağıda 2023-cü ilin ilk beş ayında aparılan idxalın əsas mənbələri göstərilmişdir:

Çin: 75.660 ədəd. Çin istehsalı kondisionerlər idxalın lideridir.

Özbəkistan: 9.161 ədəd. Özbəkistan son vaxtlar ikinci ən böyük tədarükçüyə çevrilib.

Tayland: 3.742 ədəd. Üçüncü yerdə Tayland dayanır.

Digər ölkələr: İran, İtaliya, Koreya, Malaziya, Slovakiya, Türkiyə, Vyetnam, Böyük Britaniya və Yaponiya da idxala töhfə verən ölkələr sırasındadır.

Nəzərə çarpan tendensiya: 2024-cü ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycana Özbəkistandan 21.418 kondisioner idxal olunub ki, bu, Özbəkistanın ümumi kondisioner ixracının 46%-ni təşkil etmişdir. Bu rəqəm göstərir ki, yaxın gələcəkdə Özbəkistan da əsas kondisioner tədarükçüsü kimi çıxış edir.

Beləliklə, idxal mənbələri arasında Çin ən önəmli rolu oynayır, lakin region və qonşu ölkələrdən də məhsullar gətirilir. Azərbaycanda kondisioner alarkən istehsal ölkəsinə diqqət etməyin əhəmiyyəti böyükdür.

Ucuz kondisionerlərin təhlükələri

Ucuz kondisionerlərdən istifadə zamanı bir sıra potensial risklər yaranır. Birincisi, səs-küy və komfort məsələsidir: mütəxəssislər bildirir ki, ucuz kondisionerlər əsasən daha çox səs çıxarır və zəif izolyasiyalı olduqları üçün yataq otağı və uşaq otağı kimi sakit mühitlərə uyğun gəlmir. Bu da gündəlik istirahətə mane ola, ailə üzvlərinin rahatlığını poza bilər.

İkincisi, təhlükəsizlik və sağlamlıq riski nəzərə alınmalıdır. Ucuz model portativ kondisionerlərdən istifadə edildikdə xarici blokdan gələn isti havanı qəbul etmək üçün pəncərə və ya qapı açıq saxlanmalıdır. Bu, evin təhlükəsizliyinə risk yarada, oğurluğa və ya sızıntı təhlükəsinə səbəb ola bilər. Bundan başqa, kondisioner freonunun (soyutucu qaz) keyfiyyətsiz versiyaları barədə də ehtiyyatlı olmaq lazımdır. Mütəxəssislər bildirir ki, Çin istehsalı keyfiyyətsiz freon qazları nəqliyyat vasitələri və insan sağlamlığı üçün zərərlidir. Oxşar xammaldan istifadə olunan kondisionerlərin də texniki göstəriciləri aşağı ola və sistemin sızma riski daha yüksək ola bilər. Mütəxəssislər bu cür nüanslara diqqət etməyi tövsiyə edir.

Ümumiyyətlə, ucuz kondisionerlərin əsas problemləri aşağıdakılardır:

Keyfiyyətsiz materiallar və mexanika: Ucuz modellər plastikin xırıltı verməsi, komponentlərin tez sıradan çıxması ilə xarakterizə olunur.

Yüksək enerji sərfiyyatı: Qiyməti ucuz olduqda, enerji səmərəliliyi kateqoriyasında yüksək reytinq olmayacaq – bu da daha çox elektrik xərci deməkdir.

Sağlamlıq və təhlükəsizlik: Ucuz freon və zəif tökülmə sistemləri allergik, təhlükəli qaz (CO₂ yığılması) problemi yarada və hətta yanğın riskini artıra bilər. Sertifikatlaşdırılmamış modeldə qısqanma komponentləri isinib qısaqapanma əlamətləri göstərə bilər.

Səssizlik və komfort: Aşağı səviyyəli kondisionerlər ətrafda yüksək səs-küy, titrəmə yarada bilər, bu da uzunmüddətli istifadədə əlavə narahatlıq doğurur.

Buna görə də mütəxəssislər hətta məhdud büdcə olsa belə, etibarlı sertifikatlı modellərə üstünlük verməyi məsləhət görürlər. Ucuz kondisioner alarkən məhsulun texniki pasportunu, enerji sertifikatını və istehsalçının arxasında durmasını yoxlamaq vacibdir.

Kondisionerdən düzgün istifadə və işləmə müddəti

Kondisionerin otaqda işləmə müddəti modellərə görə dəyişir. Müasir inverter tipli kondisionerlər (gücünü şəraitə görə avtomatik tənzimləyən sistemlər) praktiki olaraq 24/7 fasiləsiz işləməyə imkan verir. Bu modellər temperatur dəyişikliklərinə uyğun gücünü artırıb-azaldır, beləliklə sabit soyutma təmin edirlər. Odur ki, istənilən vaxt onları davamlı işlətmək mümkündür – əsas olan mütəmadi texniki xidmət aparmaqdır.

Əksinə, sadə (non-inverter) kondisionerlər iş prinsipinə görə “start-stop” sistemi ilə işlədiyindən çox uzunmüddətli fasiləsiz işləmək onlara mənfi təsir edə bilər. Mütəxəssislər qeyri-inverter modellərin təxminən 8–12 saat fasiləsiz işlədikdən sonra 30–60 dəqiqə fasilə verilməsini tövsiyə edirlər. Bu müddət ərzində cihazın kompressoru soyumağa vaxt tapmalı, filtrlər təmizlənməli və sistem yenidən işə hazırlanmalıdır. Uzadılmış fasiləsiz işləmə korpusun həddən artıq isinməsi, kompressorun artıq yükə düşməsi, soyuq mayenin buxarlanması (buzlanma) kimi problemlərə səbəb ola bilər. Nəzarətsiz işləmə performansın azalmasına və enerji sərfiyyatının artmasına yol açır.

Əslində, kondisionerin davamlı işləməsi onun doğru gücə malik olmasından da asılıdır. Əgər kondisioner otağın həcminə görə gücsüzdürsə, o, fasiləsiz işləməyə məhkum ola bilər ki, bu da texniki ömrünü azalda və tez sıradan çıxmasına səbəb olacaq. Bu baxımdan, kondisionerin gücü və otaq ölçüsü uyğun seçilməlidir. Eyni zamanda, kondisionerin işləmə müddətinə hava şəraiti də təsir edir – yüksək rütubətli və +35°C-dən yüksək temperaturda sistem daha çox işləməli olur.

İnverter kondisionerlər istənilən müddət işləyə bilər, sadə tip kondisionerlər isə 8–12 saatdan sonra mütləq istirahət olunmalıdır. Əlavə olaraq, optimal soyutma temperaturunu (təxminən +22…+25 °C) seçmək, filtr və kondensatorun təmizliyinə fikir vermək vacibdir. Yalnız bu qaydalara əməl etməklə kondisionerin texniki ömrünü uzatmaq və qənaətli istifadə etmək mümkündür.