Bayıl türməsinin yetirməsi, Stalin dövrünün sirli siyasətçisi Serqo Orconikidze

Qriqori Orconikidze 1886-cı ildə Gürcüstanda, Kutaisinin Qoreşa kəndində anadan olub. İki illik təhsildən sonra qohumları onu Tiflisə aparır və o, 1901-1905-ci illərdə feldşer məktəbini bitirir.

Həmin illərdən inqilabi fəaliyyətlə məşğul olmağa başlayan Qriqori Orconikidze zaman keçdikcə "Serqo"ya çevrilir. Serqo Orconikidze ilə Stalin, o dövrdəki ləqəbi ilə "Koba" 1907-ci ildə inqilabçılar şəhəri Bakıda, Bayıl türməsində, 3 nömrəli kamerada tanış olublar və aralarında sıx dostluq münasibəti yaranıb. Hətta Stalin hakimiyyətdə olduğu vaxtlarda onlar bir-birinə "sən" deyə müraciət ediblər.

Dostluq münasibətləri o qədər yaxın olub ki, Stalinin həyat yoldaşı Nadejda Alliluyeva intihar edən gecə Orconikidze və Kirov səhərə qədər Stalinin mənzilində qalıblar. 1917-ci il inqilabında yaxından iştirak edən Orconikidze Ermənistan və Gürcüstanda sovet hakimiyyətinin qurucularından olub.

1922-ci ildə Serqo Orconikidze Zaqafqaziya Diyar Partiya Komitəsinin birinci katibi vəzifəsinə təyin edilir. O, 1926-cı ilə qədər bu vəzifədə çalışır. Orconikidze SSRİ-nin yaradılması işində Leninin ən yaxın silahdaşlarından olub. Xüsusilə də Zaqafqaziyada sovet hökumətinin qurulmasında əsas fiqurlardan biri sayılıb. 20 oktyabr 1922-ci ildə Tiflisdə keçirilən iclasda Mərkəzi Komitənin üzvü Kobaxidze Orconikidzeni təhqir edərək onu "Stalinin eşşəyi" adlandırır. Bu ifadəyə Orconikidze onu şillələməklə cavab verib. İnsident haqqında Leninə məlumat verilir.

Lenin Orconikidzeni əl qaldırmağına görə ciddi cəzalandırmaq istəsə də, Stalin bunun qarşısını alır. Məsələnin araşdırılması "Dəmir Feliks" ləqəbli Dzerjiniskiyə həvalə olunur və o, Stalinin göstərişi ilə məsələni Orconikidzenin xeyrinə həll edir. Orconikidze 1932-ci ildə SSRİ-də yeni yaradılan Ağır Sənaye Komissarlığına komissar təyin olunub. Araşdırmaçıların qənaətinə görə, SSRİ-də iqtisadiyyatın inkişafında Orconikidze müstəsna xidmətlər göstərib. Maşınqayırmada, aviasiya sənayesində, yeni zavodların inşası və istismara verilməsində Orconikidzenin gərgin əməyi sayəsində SSRİ-də ən yüksək göstəricilər əldə olunub.

Stalinin çox yaxın adamı olan Orconikidze son illər onun köhnə bolşevikləri "aradan götürməsi" ilə razılaşmırdı və bəzən ona qarşı çıxırdı. Ona görə də onun ölümü indiyə qədər müəmmalı qalır. Rəsmi olaraq infaktdan öldüyü bildirilsə də, digər bir versiyaya görə, Serqo intihar edib.

Ətraflı Baku TV-nin süjetində:

Bayıl türməsinin yetirməsi, Stalin dövrünün sirli siyasətçisi Serqo Orconikidze