“Bizim bölgələrimizdə əsas infrastruktur layihələri demək olar ki, başa çatıb”

Son illərdə ölkəmizdə bölgələr üzrə infrastruktur sahəsində böyük sıçrayış müşahidə olunur. Prezident İlham Əliyev bəyan edib ki, “bölgələrimizdə əsas infrastruktur layihələri demək olar ki, başa çatıb”.

Bu açıqlama investisiya proqramlarının uğurla həyata keçirildiyinə dair mühüm göstəricidir. Məqalədə bu uğurun müxtəlif sahələr üzrə necə reallaşdığına — nəqliyyat, enerji, su-kommunikasiya və rəqəmsal infrastruktur sahələrinə — nəzər salacağıq, həmçinin gələcək çağırışlar və perspektivlər barədə də bəzi fikirlər səsləndirəcəyik.

Bölgələrimizdə əsas infrastrukturun başa çatmasına dair nümunələrin arasında nəqliyyat sahəsində ciddi işlər yer alır. Məsələn, azad edilmiş bölgələrdə yol və tunel inşaatları geniş vüsət alıb.

Yol infrastrukturu ilə yanaşı, tunel və körpü-viadukt sistemləri də hazırlanır: məsələn, 45 tunel, 69.1 km-dən çox uzunluğu olan tunel sistemi, 463 körpü-viadukt layihəsi …

Bu layihələr nəinki bölgələrarası əlaqəni yaxşılaşdırır, eyni zamanda kənd-kəndə, qəsəbə-şəhərə çıxışı, yük və xidmət logistikasını da asanlaşdırır.

Bu istiqamətdə irəliləyişə diqqət yetirilməlidir: nəqliyyat infrastrukturu yalnız asan gedib-gələni təmin etmir, həm də iqtisadi fəaliyyət üçün zəruri platforma yaradır.

Yol-tunel kimi “dəmir şəbəkə” ilə yanaşı, enerji təchizatı və su-kommunikasiya infrastrukturunda da əhəmiyyətli addımlar atılıb.

Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərində qaz-təchizatı sistemlərinin bərpası, əsas qaz xətləri və dağıtım stansiyalarının tikilməsi həyata keçirilib: məsələn, “Horadiz‐Lachin” qaz xətti, bir neçə qaz paylama stansiyası (GDS) qurulub.

İçməli su və kanalizasiya sistemlərinin qurulmasına da start verilib. Məsələn, Xankəndi, Xocalı və Əsgərən kimi yerlərdə su təchizatı və kanalizasiya şəbəkəsinin inşası üzrə layihə hazırlanır.

Prezidentin açıqlamasına görə, “elektrik enerjisi, infrastrukturun əsas istiqamətlərindən biri olaraq demək olar ki, bütün bölgələrdə tam normallaşdırılıb”.

Bu sahədə görülən işlər bölgələrin inkişafında mühüm bazadır — enerji və kommunal infrastruktur olmadan iqtisadiyyatın fəalləşməsi çətin olar.

İnfrastruktur yalnız fiziki şəbəkələrdən ibarət deyil — çağdaş dövrdə rəqəmsal sistemlər və loqistika mərkəzləri də vacib rol oynayır.

European Investment Bank-in “EIB Global” bölməsi Azərbaycanla €43 milyonluq kredit sazişi imzalayıb ki, bu da dövlət xidmətlərinin rəqəmsallaşdırılması üçün iki yeni məlumat mərkəzinin tikintisini nəzərdə tutur.

İnkişaf strategiyasında Azərbaycanın nəqliyyat-loqistika “hub”u olması və bütün bölgələrin bu məkana inteqrasiyası da yer alıb. Belə ki, “dəmir, avtomobil, logistika” şəbəkələrinin genişləndirilməsi vacib qeyd olunur.

Beləliklə, infrastruktur layihələri yalnız bölgələrdə “yol çəkilməsi” və “ev tikilməsi” ilə məhdudlaşmır — həmçinin gələcək iqtisadiyyatın rəqəmsal və logistik tələblərinə cavab verir.

Bu infrastruktur layihələrinin demək olar ki, başa çatması bir neçə mühüm təsirə malikdir:

Bölgələrin iqtisadi canlanması: İnfrastruktur hazır olduqca, firmalar, investisiyalar, istehsal sahələri üçün daha əlverişli mühit yaranır. Məsələn, loqistika və sənaye zonaları, kənd təsərrüfatı klasterləri üçün infrastruktur təminatı vacibdir.

Yaşayış şəraitinin yaxşılaşması: Su, qaz, yol, elektrik kimi xidmətlərin təmin edilməsi insanların gündəlik həyat səviyyəsini qaldırır, bölgələrdə köçü stimullaşdıra bilər.

Bölgələrarası balans: Paytaxt və mərkəzi bölgələr ilə regionlar arasındakı infrastruktur uçurumu azalır, “çevik” bölgə inkişafı prinsipi güclənir.

Regionun strateji mövqeyi: Azərbaycanda nəqliyyat-loqistika və enerji şəbəkələrinin genişlənməsi ölkənin regional tranzit gücünü artırır, bölgələri tranzit marşrutuna çevirir.

Layihələrin demək olar ki başa çatması əlbəttə uğurdur, lakin bir neçə əsas məqam diqqət tələb edir:

Saxlanılması və istismarı: Yeni infrastrukturun tikintisi yerinə yetirildikdən sonra onun davamlı saxlanılması, qənaətli istismarı və texniki baxım məsələləri gələcək üçün əsasdır.

Əhalinin istifadəsi və inteqrasiyası: İnfrastrukturun faydası yalnız tikintidə deyil — onu əhali və iqtisadi subyektlər istifadə etməlidir. Bu baxımdan məlumatlandırma, çevik xidmətlərin təmin edilməsi vacibdir.

Ətraf mühit və davamlılıq: Layihələr tikilərkən ekoloji tələblərə riayət olunmalı, davamlı enerjiyə keçid və “yaşıl” infrastruktur prinsipləri önə çıxmalıdır.

İnvestisiya çevikliyi: Bölgələrə və sektorlar arasında olan fərqliliklərin nəzərə alınması, layihələrin reallaşmasında çevik planlaşdırma və idarəetmə tələb olunur.

Regional təhlükəsizlik və sülh mühiti: Xüsusilə azad edilmiş ərazilərdə infrastrukturu möhkəmləndirmək üçün sülh və stabil mühit vacibdir; investisiyaların təşviqi üçün bu şərtdir.

Yuxarıda göstərilənlər göstərir ki, Azərbaycanda bölgələr üzrə infrastruktur sahəsində ciddi addımlar atılmışdır və layihələrin demək olar ki, başa çatmaq üzrə olması regionların gələcək inkişafını təmin edən mühüm mərhələdir. Bununla belə, infrastrukturun istismara verilməsi, xalqa çevik xidmətlərin göstərilməsi və davamlılıq prinsiplərinin qorunması növbəti əsas hədəflər olmalıdır.

Elnur Qəhrəmanov,

YAP Gədəbəy rayon təşkilatı