Bonn İqlim Sammiti: fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, müzakirələr davam edir

Bonn, 20 iyun, Pərvanə Qafarova, AZƏRTAC

Almaniyanın Bonn şəhərində keçirilən İqlim Dəyişikliyi üzrə Subsidiar Orqanların 62-ci sessiyası çərçivəsində danışıqlar davam edir. Gün ərzində iştirakçılar müxtəlif qeyri-rəsmi məsləhətləşmələrdə iştirak edirlər. Gündəliyə uyğun olaraq uyğunlaşma, azaldılma, texnologiyalar və tədqiqat məsələləri müzakirə olunur. Xüsusilə, Kyoto protokolu əsasında təsis edilmiş Uyğunlaşma Fondu ilə bağlı müzakirələrdə irəliləyiş müşahidə edilir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, iqlim danışıqlarında Uyğunlaşma Fondunun fəaliyyətinə baxış məsələsi ilə bağlı fikir ayrılıqları yaşanır. Belə ki, Belçikadan Geert Fremout və Sudandan Lina Yassinin həmsədrlik etdiyi müzakirələrdə tərəflər son illərdə bu məsələdə razılıq əldə edə bilmədiklərini bir daha vurğuladılar. Əsas fikir ayrılığı bu səlahiyyətin yalnız COP-a, yoxsa həm COP-a, həm də Paris Sazişi tərəflərinə aid olması ilə bağlıdır. Avropa İttifaqı kompromis variantlara çağırsa da, Afrika qrupu, Ən Az İnkişaf Etmiş Ölkələr və Həmfikir Ölkələr qrupu bu səlahiyyətin yalnız COP-a aid olduğunu bildirdilər.

Yeni Kollektiv Kəmiyyət Hədəfi (NCQG – New Collective Quantified Goal) üzrə müzakirələr SB63 çərçivəsində davam edir və bu, iqlim maliyyəsi sahəsində inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasındakı fikir ayrılıqlarını bir daha ortaya qoyur.

NCQG Paris Sazişinin 9-cu maddəsinə əsasən, 2025-ci ildən etibarən qüvvəyə minəcək və inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün maliyyə dəstəyini təmin etməyə yönəlmiş yeni hədəfdir. Hazırki 100 milyard ABŞ dolları səviyyəsində olan illik iqlim maliyyəsi hədəfi bu çərçivədə yenilənməli və genişləndirilməlidir.

Müzakirələrdə tərəflər kompromis variant kimi həm əvvəlki mətnin, həm də yeni başlıqlar və elementləri əks etdirən strukturlaşdırılmış sənədin təqdim edilməsinə razılıq verdilər. Bu sənəd tərəflərin hazırkı mövqelərini və təklif olunan istiqamətləri ümumi şəkildə göstərirdi. Lakin məzmun üzrə əsaslı müzakirələrə keçid üçün əlavə vaxt lazım oldu. Bu, həm ölkələrin öz daxili mövqelərini koordinasiya etmələri, həm də daha strukturlaşmış təkliflərlə çıxış etmələri üçün vacib idi.

Azaldılma üzrə İş Proqramı (MWP) çərçivəsində keçirilən görüşlərdə isə meşələrin rolu və ekoloji cinayətlər məsələsinə toxunuldu. Braziliya və Yeni Zelandiya yerli icmaların hüquqlarının və torpaq təhlükəsizliyinin vacibliyini vurğuladılar. Eyni zamanda, bəzi ölkələr proqramın hazırkı formatda saxlanılmasını istəsə də, digərləri daha dərin məzmunlu, real tədbirləri ehtiva edən müzakirələrə ehtiyac olduğunu bildirdi. Zəif inkişaf etmiş ölkələr tullantı sektoru üzrə ayrıca dialoqun keçirilməsini təklif etdilər.

Paris Sazişinin 6.2-ci maddəsi üzrə əməkdaşlıq mexanizmlərinə dair dialoqda isə iştirakçılar ədalətli fayda bölgüsü və potensialın artırılması məsələlərini gündəmə gətirdilər. Katiblik beynəlxalq reyestr sisteminin 2026-cı ilə qədər tamamlanacağını, bu müddət ərzində isə müvəqqəti sistemin tətbiq olunacağını açıqladı.

Təmiz İnkişaf Mexanizminin - CDM-lərin bağlanması ilə bağlı isə bəzi ölkələr bunun mümkün qədər tez nəticələnməsini dəstəklədilər. Qalan vəsaitlərin necə istifadə olunacağı barədə də fikir ayrılıqları yaşandı – Uyğunlaşma Fonduna yönləndirilməsi, 6-cı maddə ilə bağlı məsələlərin dəstəklənməsi və ya bir neçə istiqamətin birgə maliyyələşdirilməsi kimi variantlar irəli sürüldü.

Nəhayət, Qlobal Yekun Qiymətləndirmə (Global Stocktake) ilə bağlı müzakirələrdə tərəflər bir daha ciddi fikir ayrılıqlarını ortaya qoydular.

Azərbaycanlı diplomatlar bütün əsas müzakirələrdə iştirak edərək, COP29-un uğurlu nəticələrinin davam etdirilməsi və möhkəmləndirilməsi məqsədilə fəal və prinsipial mövqe sərgiləyiblər.