Buhara Emiri Said Alim Han Üzerine

2004-2006 yılları arasında Buhara Emiri Said Alim Han'ın Türkiye'deki ailesi ve akrabalarını merkeze alarak yazmış olduğum "Buhara Emirliği Türkistan ve Enver Paşa" çalışmamız 2010 yılında Bilgeoğuz Yayınları tarafından yayınlanmıştı.

Türkistan coğrafyası üniversite yıllarımızda yeni den özgürlüğüne kavuşmaktaydı. Aklımız, fikrimiz ve kalbimiz Türk yurtlarından gelecek müjdeli haberlerdeydi.
Özbekistan bağımsızlığını tekrar kavuştuktan sonra zincirlerinden de kurtulması gerekiyordu.
Buhara Emiri Said Alim Han ve ailesinin Buhara'nın işgali sonrası başlayan Afganistan'daki sürgün hayatı ve dramı uzun yıllar devam etti.
Türkiye'nin girişimleriyle 1983'te Türkiye'de gelen aile fertlerinin hayatlarına 2004-2006 yıllarında bizzat şahit oldum. Şahit olmakla kalmadım onlarla birlikte ağladım, güldüm... Aşına, işine, toylarına ortak oldum.
Buhara Emiri Said Alim Han'ın oğulları Abdulkebir Alimi (Azmi), Ömer Alimi, ... gibi kıymetli insanları tanıdım. Özbekistanlı, Buharalı nice dostum, arkadaşım oldu. Buhara Emirliğinin bütün aile ve akrabaları birgün Buhara'da yaşabilir miyiz umudu ile Gaziantep'te Buhara Sokağında hala yaşamaya devam ediyor.
Ailenin Özbekistan, Buhara özlemi gözyaşlarıyla kendini ele veriyor.
Buhara Emirliği özelinde ailenin hayatı ile ilgili 2010 yılında yayınlamış olduğumuz "Buhara Emirliği Türkistan ve Enver Paşa" kitabımız gibi Buhara Emiriliği ile ilgili aileden birisi olan akademisyen Nurettin Hatunoğlu 2011’de "Türkistan'da Son Türk Devleti Buhara Emirliği ve Âlim Han" kitabını yayınlandı. Bu tür müstakil kitaplar ve yazılan nitelikli makaleler sayesinde Türkiye’de Buhara Emirliği ve Said Alim Han aleyhinde Sovyet döneminde başlatılan ve yazdırılan makale ve kitaplarda bahsedilen olumsuz görüş ve yönlendirmelerin de önüne geçilmeye çalışılmaktadır.

Özbekistan’ın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte Özellikle Buhara Emirliğinin son dönemine damgasını vuran kişi ve kurumlarla ilgili lehte ve aleyhte birçok yazı yazıldı, tartışmalar yapıldı, kitaplar neşredildi. Hatta Sovyet bakış açısıyla filmler çekildi.

Ancak son yıllarda Türkiye başta olmak üzere yapılan bilimsel çalışmalar, ailenin gerçek hayatının ortaya konulması, belgelerin kamuoyuna mal olmasıyla birlikte Buhara Emirliği aleyhine yapılan yayınlar ve programların subjektif, bilimsel gerçeklerle bağdaşmayan birçok yönü ortaya çıktı. Bilimsel çalışmalar Özbekistan’da da son dönemde üniversitelerde hazırlanan akademik çalışmalarla kendisini göstermeye başladı. Bunlardan birisi de doğrudan Buhara Emiri Said Alim Han, ailesi ve siyasi mücadelesi üzerine Nevai Devlet Üniversitesinde Mahmut Hamrayev tarafından "Amir Said Alim Han’ın Sürgündeki Siyasi Faaliyetleri ve Hayatı" adıyla hazırlanan doktora tezidir.

Özbekistan’da Amir Said Alim Han’ın üzerine hazırlanan ilk doktora tezi olan çalışma Mahmut Hamrayev’in başta Türkiye olmak üzere birçok kaynağı taramasına, Said Alim Han ve ailesini yakından tanımasına da yardımcı olmuştur.

Nevai Devlet Üniversitesinde Said Alim Han hakkında hazırlanan tez Özbekistan ve Türk dünyası açısından çok büyük önem arzetmektedir. Buhara Emirliği ve Said Alim Han’ın hayatı incelendiğinde görülecektir ki Said Alim Han, Buhara Emirliği, Rusların Buhara’yı İşgali, Türkistan Milli Mücadele Haraketi, Afganistan, Said Alim Han’ın ailesi, Enver Paşa’nın Türkistan Milli Mücadele Hareketi ilgili birçok yeni çalışmasının yapılması gerekmektedir.

"Amir Said Alim Han’ın Sürgündeki Siyasi Faaliyetleri ve Hayatı" adıyla hazırladığı çalışma nedeniyle Mahmut Hamrayev’i tebrik eder başarılarının devamını dilerim.

Naci YENGİN

TARSAM (Tarih Stratejik Araştırmalar Merkezi) Başkanı, https://www.tarihistan.org/