Coğrafiya İnstitutunda geoinformatika və kartoqrafiya sahəsində texnoloji yeniliklər tətbiq edilir

Bakı, 26 may, AZƏRTAC

Son illər Coğrafi İnformasiya Sistemləri (CİS) sahəsində bir sıra yeniliklər əldə olunub. Geoinformatika və kartoqrafiya sahəsində institutda texnoloji yeniliklər tətbiq edilir. Bu sahə Coğrafiya İnstitutunda yeni olsa da, əməkdaşlar bir sıra beynəlxalq tədbirlərdə iştirak edib, instituta dəvət olunan xarici mütəxəssislər onlara master-klas keçiblər.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a müsahibəsində Coğrafiya İnstitutunun baş direktoru vəzifəsini icra edən coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Zaur İmrani deyib. O bildirib ki, hazırda CİS mühitində bir sıra elmi-tədqiqat işləri aparılır: “Azərbaycan Respublikasının 1:100000 miqyaslı rəqəmsal xəritə-informasiya bazası ArcGIS 10.5 proqram təminatı əsasında müxtəlif məlumat mənbələrini (topoqrafik xəritələr, Open Street Map və Landsat peyk sistemləri məlumatları) vahid sistemdə birləşdirilərək onlardan geniş istifadə imkanları yaradılıb. Böyük miqyaslı xəritə-informasiya bazası respublika ərazisinin təbii və antropogen xüsusiyyətlərinin yüksək dəqiqliklə öyrənilməsinə və kartoqrafik modelləşdirilməsinə imkan verir. Bu rəqəmsal baza ekosistemlərin, landşaftların və təbii resursların idarə olunmasında və onların mühafizəsi üçün ekoloji qərarların verilməsində mühüm rol oynaya bilər”.

Z.İmrani bildirib ki, Qarabağın faydalı qazıntı yataqlarının nisbətən sıx yerləşdiyi ərazilərdə (Göyçə-Həkəri və Somxit-Qarabağ metallogenik zonalarının şimal hissəsi) Landsat kosmik şəkillərinin emalı əsasında normallaşdırılmış bitki örtüyü indeksi (NDVI) göstəriciləri 30 illik (1992 və 2022-ci illər) işğal dövründə seyrək bitki örtüyünə malik ərazilərin (NDVI əmsalı 0,2-dən kiçik olan) sahələrində artım (4,6 faiz) müşahidə edilib. Bu artım həm də nisbətən sıx bitki örtüyünə malik ərazilərin (NDVI əmsalı 0,2-0,4 arasında dəyişən) sahələrinin əhəmiyyətli dərəcədə azalması (17,05 faiz) hesabına baş verib.

CİS mühitində, həmçinin Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda dayanıqlı turizmin bir növü kimi geoturizmin elmi-nəzəri aspektləri öyrənilib. Müəyyən edilib ki, tədqiqat ərazisində geoloji və geomorfoloji təbiət abidələri təbii-irs obyektləri olaraq, tarixi-geoloji turizmin inkişafına imkan verir. Bu abidələrin zənginliyi, unikallığı, estetikliyi, eləcə də əlçatanlığı nəzərə alınmaqla, onların “Ekoturizm potensialı xəritəsi” tərtib edilib.

NASA məlumat bazası, çoxillik kontakt ölçmələri və “Global Wind” atlası əsasında Xəzər dənizində ümumi radiasiyanın, küləyin sürətinin və gücünün paylanma xəritələri tərtib edilib. Xəzər dənizi üzrə 10 metr hündürlükdə, 2001-2022-ci illəri əhatə edən külək sürəti və istiqaməti məlumatları arxivləşdirilib və onlar əsasında məlumat bazası yaradılıb. 0.5x0.625 ayırdetmə qabiliyyətli, CSV formatında olan bu peyk məlumatları özündə külək sürətini və istiqamətini ehtiva edir. Həm aylıq, həm də saatlıq olan məlumatların toplanması MERRA-2 peyki vasitəsilə həyata keçirilib.