Icma.az
close
up
RU
Dağıdıcı superpartlayış qorxusu: Nə etməli?

Dağıdıcı superpartlayış qorxusu: Nə etməli?

Cebheinfo portalından əldə olunan məlumata əsasən, Icma.az xəbər verir.

Günəşdə əvvəllər düşünüldüyündən daha tez-tez dağıdıcı superpartlayış yarana bilər. 

“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, Maks Plank İnstitutunun alimləri bu qənaətə gəliblər. Onların məlumatına görə, belə hadisələr təxminən 100 ildə bir dəfə baş verə bilər və Yer üçün potensial təhlükə yaradır. 

Məqalə  “Science” jurnalında dərc olunub.

Superpartlayış nədir?

Superpartlayış ulduzun səthində Yer kürəsində qeydə alınan ən güclü Günəş partlayışlarından dəfələrlə güclü, həddindən artıq enerji partlayışıdır. Məsələn, 1859-cu ildə “Carrinqton hadisəsi” kimi tanınan və bütün dünyada teleqraf rabitəsini pozan məşhur geomaqnit qasırğası superpartlayışın gücünün cəmi 1% -I qədər olub.

Alimlər nə tapıblar?

Tədqiqatçılar 57 min G tipli ulduzun fəaliyyətini təhlil ediblər. 

Bunlar Günəşi əhatə edən “sarı cırtdanlar”dır. Alimlər işlədikləri müddətdə 2527 ulduzda 2889 superpartlayış qeydə alıblar ki, bu da onlara belə hadisələrin orta hesabla 100 ildə bir dəfə baş verdiyi qənaətinə gəlməyə imkan verib.

Tədqiqatın aparıcı müəllifi, doktor Valeri Vasiliyev qeyd edib ki, o və həmkarları Günəşəbənzər ulduzların bu qədər tez-tez superpartlayış törətməsindən təəccüblənirlər.

Bununla belə, Günəşdə belə hadisələrin nə qədər tez-tez baş verməsi sualı hələ də açıq qalır.

Superpartlayış niyə təhlükəlidir?

Superpartlayış tez-tez kütlənin atılması ilə müşayiət olunur, bu, Yerin maqnit sahəsi ilə vurulduqda güclü geomaqnit fırtınalarına səbəb olan yüklü hissəciklərin nəhəng axınlarıdır. Belə fırtınaların nəticələri fəlakətli ola bilər:

*Enerji şəbəkələrində və peyk rabitəsində nasazlıqlar;

*Keçirici obyektlərdə yaranan cərəyanlar nəticəsində infrastrukturun pozulması;

*Orbitə çıxan peyklərin və naviqasiya sistemlərinin zədələnməsi.

Məsələn, 1989-cu ildə güclü geomaqnit qasırğası Kanadada genişmiqyaslı elektrik enerjisinin kəsilməsinə səbəb oldu.  

"Karrinqton hadisəsi" ilə müqayisə edilə bilən hadisələr isə son 15 min ildə cəmi doqquz dəfə baş verib, onlardan biri 774-cü ildə olub.

Bundan sonra nə etməli?

Alimlər Günəş aktivliyinin dərindən öyrənilməsinin və superpartlaıyşın proqnozlaşdırılması sistemlərinin işlənib hazırlanmasının zəruriliyini vurğulayıblar. Bu, bəşəriyyətə əvvəlcədən hazırlaşmağa və belə hadisələrin vura biləcəyi zərəri minimuma endirməyə imkan verəcək.

“Karrinqton hadisəsi” nədir?

Xatırladaq ki, “Karrinqton hadisəsi” 1859-cu ilin Günəş fırtınasıdır. Bu, 28 avqust 1859-dan 2 sentyabr 1859-a qədər baş vermiş astronomik hadisədir.

Çilidən yenicə uzaqlaşmış Cənub Xaç gəmisinin heyəti qəribə bir hadisəni heç vaxt unutmayıb. Günorta 13.30 radələrində birdən–birə hər tərəf qırmızı rəngə boyanır. Sanki göydən qirmizi rəngdə dolu yağır. Gəminin heç bir cihazı işləmir, kompas yerində fırlanır. Elə bil onlar qan dənizində üzürdülər, buludlar da qan rəngində idi. 

Həmin vaxt Yer kürəsinin bütün bölgələrində teleqraf sistemlər sıradan çıxmışdı. Göy qübbəsinin üçdən iki hissəsi qırmızı rəngə boyanmışdı. Günlərlə informasiya sistemləri işləmədi. İdarələr və kommunikasiya şəbəkələri şok vəziyyətində idi. Bunu o vaxt heç kim anlaya bilməmişdi, təkcə bir nəfərdən başqa. Bu həvəskar astronom Riçard Karrinqton idi. 

O Redhildə özəl rəsədxanada Günəş ləkələrini öyrənirdi. Bir gün əvvəl o, Günəşdə çox nəhəng bir ləkənin (ölçüləri Yerin ölçülərindən on dəfə böyük) əmələ gəldiyini, bu ləkədən çox nəhəng bir alov buludunun qalxdığını da görmüşdü. Onun belə tezliklə Yerə çatacağını isə bilmirdi. Odur ki, əvvəlcədən o heç kimə bir söz deməmişdı. Ona görə də sonralar bu hadisə “Karrinqton hadisəsi” adlandırıldı. 

İndiyə qədər baş verən Günəş tufanları 1859-cu ildə baş verən tufandan demək olar ki, yüz dəfələrlə zəif hesab edilir.

Xəzər
"Cebheinfo.az"

Bizi Telegramda izləyin

Problemlərinizi bizə yazın, şahidi olduğunuz hadisələri çəkib göndərin

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:104
embedMənbə:https://cebheinfo.az
archiveBu xəbər 17 Dekabr 2024 14:24 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see224

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see216

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see214

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see206

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see170

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see155

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see155

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see154

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see146

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see143

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see140

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see135

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see135

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see134

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see133

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see132

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see132

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see131

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see127

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri