Daxili nitq terapiyası autizmli uşaqlarda emosional tənzimləməyə kömək edə bilər ARAŞDIRMA

Bakı, 20 iyun, AZƏRTAC

Pitsburq Universitetinin tədqiqatçılarının yeni araşdırması zamanı autizm spektr pozuntusu (ASP) olan uşaqların emosional disrequlyasiyasını azaltmaq məqsədi daşıyan innovativ müdaxilə sınaqdan keçirilib.

AZƏRTAC “MedicalXpress” portalına istinadla xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri “Autism Research” jurnalında dərc olunub.

ASP olan uşaqların əhəmiyyətli bir qismi öz emosiyalarını ifadə etməkdə və tənzimləməkdə çətinlik çəkir, bu isə onların gündəlik fəaliyyətlərinə və sosial münasibətlərinə mənfi təsir göstərir. Ənənəvi terapiya yanaşmaları emosional tənzimləməyə yönəlsə də, çox vaxt uşaqların daxili nitq, yəni öz-özünə danışma bacarıqlarını inkişaf etdirmə aspektinə diqqət yetirmir. Yeni müdaxilə, nitqdə düşüncə (TiS) adlandırılan terapiya proqramı vasitəsilə, autizmli uşaqlarda daxili dialoqun inkişafını hədəfləyir.

Tədqiqatda 7-11 yaş arası 22 autizmli uşaq iştirak edib və onlar təsadüfi şəkildə dərhal və ya gecikmiş terapiya qruplarına bölünüblər. Müdaxilə 16 seansdan ibarət olub və təlim keçmiş nitq-dil patoloqları tərəfindən 8-10 həftə ərzində telesağlamlıq platforması üzərindən həyata keçirilib. Terapiya müddətində terapevtlər çətin emosional situasiyalar zamanı uşaqlar üçün daxili dialoqu modelləşdirib və onların duyğularını tanımaq və adekvat şəkildə ifadə etmək bacarıqlarını gücləndiriblər. Məsələn, bir uşaq çətinlik yaşadıqda, terapevt “Bu, çətin bir hissdir” deyərək uşağın “Köməyə ehtiyacım var” kimi ifadələr işlətməsini təşviq edib. Bu yanaşma uşaqların emosiyalarını etiketləmə və onlarla baş etmə bacarığını inkişaf etdirməyə yönəlib.

Araşdırma çərçivəsində istifadə edilən krossover dizayn hər bir iştirakçının həm terapiya, həm də nəzarət şəraitində qiymətləndirilməsinə imkan verib.

İlkin nəticələr TiS terapiyasının autizmli uşaqların emosional tənzimləmə bacarıqlarının inkişafına töhfə verə biləcəyini göstərir. Bu müdaxilə uşaqlara öz emosiyalarını adlandırmaq və onlara uyğun cavablar verməkdə dil əsaslı bir strategiya təqdim edə bilər. Daxili nitqin modelləşdirilməsi yolu ilə terapevtlər autizmli uşaqlara əvvəllər məlum olmayan bir bacarıq - öz zehinlərindəki səsi qazandırmaq potensialına malikdir.