Dəm qazının qurbanı olmamaq üçün nə edək?

Havalar soyuyandan bəri dəm qazından zəhərlənmə və ölüm halları ilə bağlı xəbərlərə demək olar ki, hər gün rast gəlirik. "Səssiz qatil"in qurbanları arasında uşaqlardan tutmuş qocalara qədər hər yaş qrupunun nümayəndələri var.

İllərdir bu bəladan yayınmaq üçün çağırışlar edilir, tövsiyələr verilir, amma ciddi nəticə müşahidə olunmur.

Elə isə daha nələr etməliyik?

Ölkə.az xəbər verir ki, ekspert Nüsrət Qasımov Oxu.Az-a şərhində bildirib ki, dəm qazı yanma zamanı oksigen çatışmazlığı nəticəsində yaranır:

Dəm qazının qurbanı olmamaq üçün nə edək?

"Artıq 90 ildən çoxdur metan qazının məişətimizdə istifadə olunmasına baxmayaraq, uzun illər ərzində bu sahəyə lazımi səviyyədə nəzarət edilməyib.

Keçmiş dövrlərlə müqayisədə bu gün dəm qazı ilə bağlı fəsadların daha geniş miqyasda müşahidə olunmasının əsas səbəbi məhz nəzarətsizlikdir. Bir çox insanlar qazdan özbaşına istifadə edir, boru xətlərinə icazəsiz müdaxilələr olur. Nəticədə qazdan düzgün və təhlükəsiz istifadə qaydaları pozulur, bu isə ağır qəzalarla nəticələnir. Halbuki metan qazından istifadənin özünəməxsus qanunları və standartları var, onlara ciddi şəkildə əməl olunmalıdır.

Sertifikatı və rəsmi icazəsi olmayan şəxslərin qaz xətlərində işləməsinə yol verilməməlidir. Qaz xətlərinə özbaşına müdaxilə etmək, texniki xidmət göstərmək qadağandır. Təəssüf ki, bəzi hallarda bu qaydalar pozulur və nəticədə təhlükəli vəziyyətlər yaranır."

N.Qasımovun vurğuladığı əsas məqamlardan biri də qazla işləyən cihazların quraşdırıldığı məkanlarla bağlı olub.

O qeyd edib ki, məsələn, suqızdırıcısının quraşdırıldığı otağın həcmi minimum 7.5 kubmetr olmalı, qapı mütləq bayıra doğru açılmalı və qapının alt hissəsində deşiklər olmalıdır ki, otağa təmiz hava daxil ola bilsin:

"Çünki 1 000 kubmetr qazın tam yanması üçün 9.5 kubmetr oksigen tələb olunur. Oksigen çatışmazlığı zamanı yanma prosesi pozulur və karbonmonoksid əmələ gəlir. İnsan karbonmonoksidlə dolu bir məkanda cəmi bir neçə dəqiqə nəfəs aldıqda ölüm riski yaranır.

Qazla işləyən suqızdırıcıları və digər qızdırıcı qurğular mütləq tüstü bacası ilə təmin edilməlidir. Tüstü bacası dam səviyyəsindən ən azı yarım metr hündürlükdə olmalı və yanma zamanı yaranan zəhərli qazlar təhlükəsiz şəkildə xaric oluna bilməlidir. Lakin bir çox hallarda bu bacalar standartlara uyğun quraşdırılmır. Məsələn, "gözlü soba" yalnız minimum 15 kubmetr həcmə malik otaqlarda quraşdırılmalı, otağın hündürlüyü isə ən azı 2 metr 20 santimetr olmalıdır. Tüstü bacalarının qeyri-peşəkar şəxslər tərəfindən quraşdırılması ciddi səhvlərə və ağır nəticələrə səbəb ola bilər. Bu işlərə səhlənkar yanaşmaq olmaz".

Ekspert onu da diqqətə çatdırıb ki, dəm qazından qorunmağın effektiv yollarından biri də xüsusi detektorların istifadəsidir:

"Qaz cihazlarının quraşdırıldığı otaqlarda, mətbəxlərdə, hətta yataq otaqlarında belə bu detektorları quraşdırmaq mümkündür. Qiyməti nisbətən münasib olan bu cihazlar qaz sızmasını hiss etdikdə səsli siqnal verir və eyni zamanda elektromaqnit siqnalı ötürür. Bu siqnal qaz sayğacının yanında quraşdırılmış elektromaqnitli kran tərəfindən qəbul edilir və qazın verilişi dərhal dayandırılır. Beləliklə, zəhərlənmə və qəza riski minimuma enmiş olur. Bir çox xarici ölkələrdə bu cür detektorların quraşdırılması məcburi olsa da, bizdə təəssüf ki, hələ də geniş tətbiq olunmur, hərçənd qiyməti də baha deyil - 30 manatdır".

O, qazın iyləndirilməsi məsələsinə də toxunan ekspert ona xüsusi maddənin vurulmalı olduğunu diqqətə çatdırıb:

"Karbonmonoksid özü iysiz olsa da, təbii qazın təhlükə zamanı hiss olunması üçün ona xüsusi maddə olan odorant (iyverici) əlavə edilməlidir. Bu proses isə ciddi nəzarət altında aparılmalıdır. Yay aylarında hər 1 000 kubmetr qaza 8 qram, qış aylarında isə 16 qram odorant maddə vurulmalıdır. Xüsusilə qış mövsümündə qazın iyli olması həyati əhəmiyyət daşıyır və bu tələb təhlükəsizlik baxımından mütləq təmin edilməlidir".

N.Qasımov deyir ki, dəm qazı ilə bağlı baş verən faciələrin qarşısını almaq üçün hər bir vətəndaş məsuliyyətli davranmalı, qazdan istifadə qaydalarına ciddi əməl etməli və təhlükəsizlik tədbirlərini laqeyd yanaşmamalıdır: "Məsuliyyətsizlik, diqqətsizlik və savadsızlıq bəzən insan həyatına başa gəlir".