Dərin psixoloji romanların müəllifi... Patrik Vayt niyə şöhrətdən qaçırdı?

Bu gün avstraliyalı yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı Patrik Vaytın anım günüdür.
Kulis.az bu münasibətlə onun haqqında maraqlı faktları təqdim edir.
Patrik Vayt 1912-ci ildə Londonda, avstraliyalı varlı ailədə dünyaya gəlib.

Uşaqlığının bir hissəsini Avstraliyada, digər hissəsini isə İngiltərədə keçirib. Bu iki mədəniyyətin təsiri onun əsərlərinə dərin iz salıb.

Yazı üslubundakı ikili mədəniyyət qatlarını həm britaniyalı, həm də avstraliyalı oxucuları açıq-aydın hiss edir.

Atası qoyunçuluqla məşğul olan böyük torpaq sahibkarı idi. Bu səbəbdən Vayt kənd həyatını, Avstraliyanın geniş təbiətini yaxından tanıyırdı.

Sonralar yazılarında Avstraliya torpağının çətin, amma cazibədar həyatını dəfələrlə təsvir etib. Bu, onun əsərlərinə həm realizm, həm də simvolik dərinlik qatmışdı.
Uşaqlıqdan astma xəstəliyi Patrikin həyatını çətinləşdirirdi. Həkimlər onun uzun ömür sürəcəyinə çox da ümidli deyildilər.

Amma o, çətinliklərə baxmayaraq, 78 ilə qədər yaşadı və zəngin yaradıcılıq irsi qoyub.
Patrik Vayt təhsilə İngiltərədəki Çeltenhem Kollec məktəbində başlamışdı. Lakin məktəbdə özünü yad hiss etdiyi üçün çox əziyyət çəkirdi.

Tənhalıq və kənarda qalmaq duyğuları sonradan onun əsərlərində əsas mövzulardan birinə çevrilib. Bir çox qəhrəmanları öz mühitlərində “yad” obrazı kimi təqdim olunurdu.
O, universitet təhsilini Kembric Universitetində alıb. Burada fransız və alman ədəbiyyatını dərindən öyrənib. Avropa mədəniyyətinin təsiri onun romanlarında, xüsusilə də simvolik və fəlsəfi qatlarında açıq görünür.

Vayt üçün Kembric intellektual inkişafının əsas pillələrindən biri olub.
İkinci Dünya Müharibəsi başlayanda Patrik Vayt da hərbi xidmətə çağırıldı.

O, Britaniya Kral Hava Qüvvələrində xidmət edərək müxtəlif cəbhələrdə iştirak etdi. Müharibə təcrübəsi onun insan ruhunun qaranlıq tərəflərini daha yaxşı anlamağa kömək etdi.

Sonrakı romanlarında bu qaranlıq təcrübənin izlərini açıq görmək mümkündür.

Patrik Vayt 1973-cü ildə Nobel Ədəbiyyat Mükafatına layiq görülən ilk və indiyədək yeganə avstraliyalı yazıçıdır. İsveç Akademiyası onu “dərin psixoloji, epik və poetik gücə malik romanların müəllifi” kimi qiymətləndirdi.

Bu mükafat Avstraliya ədəbiyyatının dünyada tanınmasında böyük töhfə oldu. Vayt özü isə bu uğuru təvazökarcasına qarşıladı.
Nobel mükafatından sonra dünya mediası ona böyük diqqət göstərdi. Amma Patrik Vayt şöhrətdən qaçan insan idi. O, jurnalistlərin müsahibə təkliflərini çox vaxt rədd edir, sadə həyat sürməyə çalışırdı.

Yazıçı üçün əsas məqsəd yazmaq idi, şöhrət isə onu maraqlandırmırdı.
Patrik Vayt həm də dramaturq idi. Onun pyesləri Avstraliya teatrında uğurla tamaşaya qoyulub. Bu əsərlərdə o, həm sosial problemlərə, həm də insanın daxili dramına diqqət yetirirdi.

Pyeslərindəki dialoqlar çox zaman fəlsəfi dərinliyi ilə seçilirdi.

Yazıçının ən məşhur romanlarından biri “İnsan ağacı” (1955) əsəridir. Bu romanda Avstraliyanın kənd həyatından bir ailənin nəsillər boyu keçirdiyi sınaqlar təsvir olunur.

Əsər Avstraliya kəndini həm romantik, həm də realist formada göstərir. Romanı oxuyan hər kəs Avstraliyanın sərt təbiətini və insanların gücünü hiss edir.

Onun "Fırtınanın gözü" və avtobioqrafik "Şüşədəki qüsurlar" əsərləri də oxucular tərəfindən maraqla qarşılanıb.
O, həyatının böyük bir hissəsini Sidney şəhərində keçirdi. Amma şöhrətə baxmayaraq, sakit, sadə məhəllədə yaşamağı üstün tuturdu. Bu sadəliyi onun xarakterini əks etdirirdi.

Evindən kənara çıxanda belə, tanınmamaq üçün sadə geyimlər seçirdi.
Patrik Vayt yazıçılıq fəaliyyətində çox inadkar idi. Əsərləri ilk vaxtlar çətinliklə çap etdirirdi. Amma o, inadından dönmədən yazmağa davam etdi. Bu inadkarlıq nəticəsində o, Nobel mükafatı qazanan böyük yazıçıya çevrildi.
Patrik Vayt çoxlu ədəbi mükafatlar qazansa da, bəzən onlardan imtina edirdi. O, dövlət tərəfindən verilən “Avstraliya ordeni” mükafatını qəbul etməmişdi.
Patrik Vayt 1990-cı ildə dünyasını dəyişib. Ölümündən sonra Avstraliyada və bütün dünyada onun irsi daha çox dəyərləndirildi. O, Avstraliya ədəbiyyatının qlobal səviyyədə tanınmasına səbəb oldu.

Bu gün Vayt yalnız bir yazıçı deyil, həm də bir mədəniyyət simvolu kimi qəbul edilir.