Diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olan bəzi şəxslər bəzən şəxsi maraqlarını üstün tutmağa cəhd edə bilərlər

“Məlum olduğu kimi, diaspor qədim yunan mənşəli bir sözdür və öz vətənindən normal yollarla köçən və ya məcburi köçkün olan şəxslərin və ya qrupların vətənə sədaqətlərini davam etdirərək, onlara dəstək verən fəaliyyətlərini əhatə edən termindir. onun təşviqi, istehsal, siyasi, iqtisadi, hərbi və bu kimi vasitələrlə lehinə olan bir anlayışdır. Bu gün ən çox yayılmış diaspor fəaliyyəti siyasi və iqtisadi həmrəylik formasında baş verənlərdir. Bu mənada ən tipik nümunələrdən biri də erməni diasporudur. Ermənilər 1915-ci ildən sonra dünya üzrə səpələndikləri bir çox ölkələrdə, xüsusilə ABŞ və Fransada intensiv diaspor fəaliyyəti həyata keçirmişlər. Bu yolla dünyanın müxtəlif ölkələrini səhv yola sala bildilər”.

Bu barədə Bizimyol.info xəbər portalına danışan Türkiyənin Atatürk Universiteti İqtisadiyyat və İdarəetmə fakültəsinin müəllimi, professor Kərəm Qarabulud bildirib ki, ədalətsizliyin olduğu şəraitdə də effektiv olan diaspor fəaliyyətinin ölkənin hüquqlarının müdafiəsində və gözəlliklərinin təbliğində böyük təsiri var.

Kərəm Qarabulud

“Azərbaycan diasporunu bu kontekstdə dəyərləndirsək; Azərbaycan diasporunun tarix boyu ciddi səylər göstərdiyini söyləmək çətindir, lakin bu, 2000-ci illərə qədər çox səmərəli olmuşdur. 1877-1878-ci illər Osmanlı-Rusiya müharibəsi zamanı dünyanın müxtəlif bölgələrinə, xüsusən də Türkiyəyə səpələnmiş azərbaycanlılar hər zaman Azərbaycana sədaqətlərini qoruyub saxlamış, Azərbaycanın xüsusən də mədəni sahələrdə tanıdılması istiqamətində mühüm işlər görmüşlər. 1915-ci ildən sonra erməni diasporuna qarşı duraraq ermənilərin haqsızlıqlarını dünyaya çatdırmağa çalışdılar”-deyən professor qeyd edib ki, bu araşdırmalar daha çox Türkiyədə aparılıb və dünya bu fəaliyyətlərdən uzaqlaşıb.

“Türkiyə və Azərbaycan bir millət olduğu üçün onun təsiri məhdud olub. Sonralar həm Azərbaycan türkləri, həm də Türkiyədən, başda Almaniya və ABŞ kimi ölkələrdə məskunlaşan Anadolu türkləri Azərbaycan və Türkiyənin diaspor fəaliyyətinə mühüm töhfələr vermişlər”-deyən Kərəm Qarabulud vurğulayıb ki, ən təsirli diaspor fəaliyyətinin 2000-ci illərdən başladığını deyə bilərik və bunun müxtəlif səbəbləri var.

“Birinci 2000-ci ildən sonra telekommunikasiya sistemində baş verən sürətli inkişaf diaspor fəaliyyətini asanlaşdırdı. Sonra Heydər Əliyev Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsil almasını və dil öyrənən bu savadlı insanların əməyinin səmərəli olmasını təmin etdi. Üçüncü istər Azərbaycan, istərsə də Türkiyə iqtisadi, siyasi və hərbi cəhətdən gücləndi və beləliklə, daha təsirli fəaliyyətlər həyata keçirildi. Diaspora fəaliyyətinin əhəmiyyəti daha yaxşı başa düşüldü. Bununla belə, mövzudan uzaqlaşmadan bu gün Azərbaycan diasporunun əsas problemlərinin nədən ibarət olduğu və hansı tədbirlərin faydalı ola biləcəyi üzərində dayanmaq faydalı olardı”-deyən Kərəm Qarabulud əlavə edib ki, bu gün Azərbaycan diasporunun fəaliyyətini ləngidən məsələlərdən biri də hər bir ölkədə müvafiq diaspor mərkəzlərinin olmaması və maliyyə çatışmazlığıdır.

“Digər məsələ diaspor fəaliyyətini idarə etmək üçün nüfuzlu şəxslərin seçilməsi və ya onların bu fəaliyyətlərə cəlb edilməsi problemidir. Bu məsələ ilə məşğul olan hər kəs müəyyən mənada öz töhfəsini verir. Lakin nüfuzlu şəxslər ön planda saxlanılsa, effektivlik çox yüksək olar. Üzərində işləməsi lazım olan mühüm məsələlərdən biri də maliyyə dəstəyi alan menecerlərin etməli olduqları işi edib-etmədiyini yoxlamaqdır. Çünki diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olan bəzi şəxslər bəzən şəxsi maraqlarını üstün tutmağa cəhd edə bilərlər. Digər tərəfdən, bu cür fəaliyyətlərlə maraqlanan bütün şəxsləri əhatə etməyə çalışmaq vacibdir. Beləliklə, möhkəm birlik ilə diasporun təsiri yüksək olacaq. Bundan əlavə, bu fəaliyyətlərin hansı ölkədə və hansı şəhərdə cəmlənməsinə diqqət yetirilməlidir. Məsələn; Türkiyənin əhalisinin azərbaycan əsilli olduğu şəhərlərdə deyil, Azərbaycan haqqında az məlumatın olduğu şəhərlərdə fəaliyyətlər artırılmalıdır. Yenə Avropa ölkələrində və ya ABŞ-da ermənilərin nüfuzlu olduğu məhəllələrdən çox, Azərbaycana marağı artıracaq məhəllələrdə fəaliyyətlər artırılmalıdır. Bütün bu təcrübələrdə Azərbaycanda yaşayan yetişdirilmiş insan resursları düzgün qiymətləndirilməli, həm Azərbaycanda, həm də xaricdə ixtisaslı və bacarıqlı insanların seçilməsinə çox diqqətlə yanaşılmalıdır. Bunları yerinə yetirmək mümkün olmadıqda, narazılıq yarana bilər və fəaliyyətlərin effektivliyi məhdudlaşdırılacaqdır”-deyə Kərəm Qarabulud hesab edir ki, bu işi düzgün təşkil etmək Azərbaycan nümayəndəliklərindəki insanların öz işidir, bu səbəbdən xarici nümayəndəliklərdə ləyaqət və səriştə meyarları effektiv şəkildə tətbiq edilməlidir.

İradə Cəlil, Bizimyol.info

Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyi (MEDİA)