Dilimizin bəlası

Əslində tariximizin bəlasıdır, bizi qarabaqara izləyir, dəyişir, dəyişdirir, yeni üfüqlər açır, təzə problemlər yaradır. Tarixin bəlasına düçar olduğumuz kimi, dilin də bəlasına düşürük. Get-gedə dərinləşən problemlərimiz həm də yeni fürsətlər yaradır, yeni suallar ortaya çıxır, qayğılar artır.

Görəsən mən eşitdiyim, yazdığım, qoruyub-saxlamağa çalışdığım dil - Nərgiz nənəmin o füsünkar dili, ondan əvvəl necə idi? Məsələn, mənim də, Nərgiz nənəmin də ulu nənəsi Şərəf xanım necə danışırdı? Yazdığı məktubların mətni hansı üslubda idi? Kaş ki, onun bircə sətir yazısı qalaydı... 

Bax burda, bu yazı-pozu məsələsində keşişi ağlamaq tutur. Yazı yoxdur, olan-qalan da yerdəyişmələr, müharibələr, işğal və soyqırmılar vaxtı it-bata düşüb. Əgər bir ailənin (nəslin) yazılı tarixi, yoxdursa, ha danış, ha de, aləmi-biyabandır. 

Neçə vaxtdır, dil müzakirələri aparan insanlar əslində üstündə yaşadıqları, var ola bildikləri bir planetdən danışırlar. Amma özlərini elə aparırlar ki, guya bu planetdə yaşamır, əksinə, aralıda, uzaqda gözdən itib-geməkdə olan digər ulduzdan bəhs edirlər. Yazıdan, oxudan qorxan bütün küyçülərin köhnə xasiyyətidir. Ətrafımızda isə min ildir, bizə fikir vermədən öz rəqsini edən əsrarəngiz dilimiz var. Belə baxanda, yazdığım bu sətirlər də onun yaşaması üçündür. Görünür, sadəcə biz var olmalıyıq ki, o da var olsun. İndən sonra, onun bizsiz də yaşaya bilmək fürsəti var, amma onu həm də bizim əcdadlar yaradıb, tarixə qovuşduraraq bu günümüzə gətirib. 

Əgər nənəm sağ olsaydı, onu çox hörmətli dilçi alim, akademik Filankəslə beşcə dəqiqə danışdırardım. Çünki nənəm çox asta, səlis və şirin danışırdı. Lüğəti də zəngin idi. Mən onun səsini hələ də eşidirəm, tərtib etdiyim lüğətini hələ də zənginləşdirirəm. Üstəlik, anamın, atamın sözlərini də nənəmin sözlüyünə qatıb saxlayıram. 

Baxın, nə gözəl dildir, necə, nə cür deyilməsindən asılı olmayaraq: ağzından artıq-urtuq, yalan-palan, doğru-düzgün, mənasız-məzmunsuz söz çıxarıb o sözü tuta bilməyən hər kəsin özünəcə söz vurmaq imkanı var: 

- Dilimin bəlasına düşdüm.

Məncə, çox da şey eləməyin... 

Məqsəd Nur