Icma.az
close
up
RU
DİN MƏNƏVİYYAT SİSTEMİ, YOXSA İDARƏETMƏ ALƏTİDİR?

DİN MƏNƏVİYYAT SİSTEMİ, YOXSA İDARƏETMƏ ALƏTİDİR?

Icma.az bildirir, Hurriyyet saytına əsaslanaraq.

Din və dinə münasibət, onun tarixi funksiyası, siyasi və sosial rolu yüzillərdir fəlsəfi, sosioloji və tarixi müzakirələrin mərkəzində olmuşdur. Tarix boyu sivilizasiyaların qurulmasında din mühüm rol oynamışdır. Bu rolun müsbət və mənfi tərəfi olmuşdur.

Müsbət tərəfi:

Din ilkin dövrlərdə cəmiyyətin birlik, əxlaq və nizam-intizam sistemini formalaşdırmaq üçün "yuxarıdan , yəni Allahdan gələn göstəriş" effekti yaratmışdır.

Mənfi tərəfi: 

Hökmdarlar və ruhanilər dini ideologiyanı kütlələri itaətə gətirmək, sorğulamağa məcbur etmək və müxalif düşüncələri "küfr" damğası ilə əzmək üçün istifadə etmişlər.

Məsələn, Misirdə fironlar özlərini tanrı elan edir, kahinlər vasitəsilə xalqı itaətə çağırırdı.

Avropada Orta əsrlərdə "Katolik kilsəsi" kralları belə diz çökdürəcək gücə malik idi. Qara paltarlı və qübbəli keşişlər, inkvizisiya məhkəmələri qurur və "Tanrının iradəsi" adıyla minlərlə insanı yandırır, öldürürdülər.

İslam dünyasında da bir çox hakimiyyətlər dini öz legitimlik aləti kimi istifadə etmişdir. 

Belə ki, Abbasilər,  Osmanlılar və  Səfəvilər  dövründə  HÖKMDARLAR VƏ DİN XADİMLƏRİ  "xəlifə", "imam", "müqəddəs soy" anlayışları ilə  özlərini Tanrının yer üzündəki təmsilçisi kimi təqdim etmişlər.

Bu istiqamətdə baş verən hadisələrdən biri də KƏRBALA FACİƏSİ VƏ "AŞURA" HADİSƏSİdir.

Tarixi Faktlara görə, Hicri 61-ci il (miladi 680) tarixində  Kərbala hadisəsi baş verir.

İmam Əlinin oğlu - İmam Hüseyn ibn Əli, Yezidin xilafətini, yəni hakimiyyətini tanımır. Onu ədalətsizlikdə, zülmkarlıqda və  əxlaqsızlıqda  ittiham edirdi.

Miladi tarixi ilə 680-ci ilin Məhərrəm ayında Küfə xalqının dəvəti ilə yola çıxan İmam Hüseyn ailəsi ilə birlikdə Kərbala çölündə Yezidin ordusu tərəfindən mühasirəyə alınır. Nəticədə Hüseyn və 70-dən çox yaxınları, o cümlədən körpə uşaqlar da daxil olmaqla, şəhid edilir. Bu hadisə "İslam" dini tarixində ilk böyük parçalanma ilə nəticələndi.

Din tərəfdarları Sünni və Şiə olmaqla iki yerə  bölündü. Şiə təlimində Kərbəla hadisəsi "haqqın batilə qarşı mübarizəsi", məzlumun zülmə baş əyməməsi kimi təqdim olunur. Sonralar bu hadisə təkcə dini deyil, həm də siyasi xarakter daşımağa başladı. Xüsusilə, Səfəvilər dövründə "Aşura" mərasimləri dövlət səviyyəsində təşviq edilərək, şiə ideologiyasının əsas dayağına çevrilmişdi.

Bugünkü İran İslam Respublikasının molla rejimi də İmam Hüseynin "şəhadət ideologiyasını" siyasi vasitə kimi istifadə edir. Rejimə qarşı çıxanlar “Yezidçi”, rejimə dəstək verənlər “Hüseynçi” kimi etiketlənir.

İslam dininə etiqad edən bəzi ölkələrdə iqtidarda olan rejimlər "Aşura" gününü şəhidlik və itaət üzərində qurulmuş ruhani silah kimi təqdim edirlər. Ən acınacaqlı və təhlükəlisi isə – "Aşura" günündə  uşaqların, qadınların "özünü döyməyə" cəlb edilməsi, bədənə zərər verən əməllərin "ibadət" adı ilə təbliğ olunmasıdır. Bu, artıq dinin manipulyasiyası, ondan sui-istifadə olunması deməkdir.

Əslində isə, dinin mahiyyəti insanları mənəviyyata, ədalətə, mərhəmətə yönəltməkdir. Təəssüf ki, tarix boyunca dinlər, xüsusən də  məzhəblər – siyasi və ideoloji alətlərə çevrilmişdir. Kərbəla faciəsi də bir inanc fəlsəfəsindən çox, siyasi alətə çevrilmişdir. Düşünürük ki, əgər Kərbalada baş vermiş "Aşura" hadisəsinin mahiyyəti düzgün izah olunsa və düzgün anlaşılsa, bu, insanlara zülmə qarşı qətiyyətli dayanma dərsi verə bilər.

Qəvami SADIQBƏYLİ

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:57
embedMənbə:https://hurriyyet.az
archiveBu xəbər 14 İyul 2025 13:55 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see264

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see236

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see180

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see176

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see170

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see169

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see154

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see132

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see131

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see127

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see126

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Ferhat Göçer Bakıda!

18 Oktyabr 2025 17:07see123

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri