Icma.az
close
up
RU
DİN MƏNƏVİYYAT SİSTEMİ, YOXSA İDARƏETMƏ ALƏTİDİR?

DİN MƏNƏVİYYAT SİSTEMİ, YOXSA İDARƏETMƏ ALƏTİDİR?

Icma.az bildirir, Hurriyyet saytına əsaslanaraq.

Din və dinə münasibət, onun tarixi funksiyası, siyasi və sosial rolu yüzillərdir fəlsəfi, sosioloji və tarixi müzakirələrin mərkəzində olmuşdur. Tarix boyu sivilizasiyaların qurulmasında din mühüm rol oynamışdır. Bu rolun müsbət və mənfi tərəfi olmuşdur.

Müsbət tərəfi:

Din ilkin dövrlərdə cəmiyyətin birlik, əxlaq və nizam-intizam sistemini formalaşdırmaq üçün "yuxarıdan , yəni Allahdan gələn göstəriş" effekti yaratmışdır.

Mənfi tərəfi: 

Hökmdarlar və ruhanilər dini ideologiyanı kütlələri itaətə gətirmək, sorğulamağa məcbur etmək və müxalif düşüncələri "küfr" damğası ilə əzmək üçün istifadə etmişlər.

Məsələn, Misirdə fironlar özlərini tanrı elan edir, kahinlər vasitəsilə xalqı itaətə çağırırdı.

Avropada Orta əsrlərdə "Katolik kilsəsi" kralları belə diz çökdürəcək gücə malik idi. Qara paltarlı və qübbəli keşişlər, inkvizisiya məhkəmələri qurur və "Tanrının iradəsi" adıyla minlərlə insanı yandırır, öldürürdülər.

İslam dünyasında da bir çox hakimiyyətlər dini öz legitimlik aləti kimi istifadə etmişdir. 

Belə ki, Abbasilər,  Osmanlılar və  Səfəvilər  dövründə  HÖKMDARLAR VƏ DİN XADİMLƏRİ  "xəlifə", "imam", "müqəddəs soy" anlayışları ilə  özlərini Tanrının yer üzündəki təmsilçisi kimi təqdim etmişlər.

Bu istiqamətdə baş verən hadisələrdən biri də KƏRBALA FACİƏSİ VƏ "AŞURA" HADİSƏSİdir.

Tarixi Faktlara görə, Hicri 61-ci il (miladi 680) tarixində  Kərbala hadisəsi baş verir.

İmam Əlinin oğlu - İmam Hüseyn ibn Əli, Yezidin xilafətini, yəni hakimiyyətini tanımır. Onu ədalətsizlikdə, zülmkarlıqda və  əxlaqsızlıqda  ittiham edirdi.

Miladi tarixi ilə 680-ci ilin Məhərrəm ayında Küfə xalqının dəvəti ilə yola çıxan İmam Hüseyn ailəsi ilə birlikdə Kərbala çölündə Yezidin ordusu tərəfindən mühasirəyə alınır. Nəticədə Hüseyn və 70-dən çox yaxınları, o cümlədən körpə uşaqlar da daxil olmaqla, şəhid edilir. Bu hadisə "İslam" dini tarixində ilk böyük parçalanma ilə nəticələndi.

Din tərəfdarları Sünni və Şiə olmaqla iki yerə  bölündü. Şiə təlimində Kərbəla hadisəsi "haqqın batilə qarşı mübarizəsi", məzlumun zülmə baş əyməməsi kimi təqdim olunur. Sonralar bu hadisə təkcə dini deyil, həm də siyasi xarakter daşımağa başladı. Xüsusilə, Səfəvilər dövründə "Aşura" mərasimləri dövlət səviyyəsində təşviq edilərək, şiə ideologiyasının əsas dayağına çevrilmişdi.

Bugünkü İran İslam Respublikasının molla rejimi də İmam Hüseynin "şəhadət ideologiyasını" siyasi vasitə kimi istifadə edir. Rejimə qarşı çıxanlar “Yezidçi”, rejimə dəstək verənlər “Hüseynçi” kimi etiketlənir.

İslam dininə etiqad edən bəzi ölkələrdə iqtidarda olan rejimlər "Aşura" gününü şəhidlik və itaət üzərində qurulmuş ruhani silah kimi təqdim edirlər. Ən acınacaqlı və təhlükəlisi isə – "Aşura" günündə  uşaqların, qadınların "özünü döyməyə" cəlb edilməsi, bədənə zərər verən əməllərin "ibadət" adı ilə təbliğ olunmasıdır. Bu, artıq dinin manipulyasiyası, ondan sui-istifadə olunması deməkdir.

Əslində isə, dinin mahiyyəti insanları mənəviyyata, ədalətə, mərhəmətə yönəltməkdir. Təəssüf ki, tarix boyunca dinlər, xüsusən də  məzhəblər – siyasi və ideoloji alətlərə çevrilmişdir. Kərbəla faciəsi də bir inanc fəlsəfəsindən çox, siyasi alətə çevrilmişdir. Düşünürük ki, əgər Kərbalada baş vermiş "Aşura" hadisəsinin mahiyyəti düzgün izah olunsa və düzgün anlaşılsa, bu, insanlara zülmə qarşı qətiyyətli dayanma dərsi verə bilər.

Qəvami SADIQBƏYLİ

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:58
embedMənbə:https://hurriyyet.az
archiveBu xəbər 14 İyul 2025 13:55 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Rusiya bankları İran akkreditivlərini qəbul etməyə başlayıblar

20 Oktyabr 2025 15:22see225

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see208

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see194

Qazaxıstan və Azərbaycan arasında süni intellekt və İT sahəsində əməkdaşlıq üçün böyük potensial var Nazirliyin İdarə rəhbəri

20 Oktyabr 2025 17:30see194

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see189

Məşhur tennisçi Devis Kubokunun finalında oynamayacaq

20 Oktyabr 2025 21:39see185

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see179

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see165

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see153

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see148

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see146

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see145

İş adamı hava limanında həbs edildi

20 Oktyabr 2025 20:43see142

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see141

Oyundan sonra duş qəbul edə bilmədilər Atletiko dan UEFA ya şikayət

21 Oktyabr 2025 00:12see139

Bunları yesəniz gec YAŞLANACAQSINIZ

21 Oktyabr 2025 02:37see139

Xalq artistindən İDDİALI FOTOSESSİYA

20 Oktyabr 2025 17:22see136

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see131

Türkiyəni sarsıdan cinayətlə bağlı daha bir nəfər saxlanıldı

21 Oktyabr 2025 01:51see130

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see129
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri