Icma.az
close
up
RU
DİN MƏNƏVİYYAT SİSTEMİ, YOXSA İDARƏETMƏ ALƏTİDİR?

DİN MƏNƏVİYYAT SİSTEMİ, YOXSA İDARƏETMƏ ALƏTİDİR?

Icma.az bildirir, Hurriyyet saytına əsaslanaraq.

Din və dinə münasibət, onun tarixi funksiyası, siyasi və sosial rolu yüzillərdir fəlsəfi, sosioloji və tarixi müzakirələrin mərkəzində olmuşdur. Tarix boyu sivilizasiyaların qurulmasında din mühüm rol oynamışdır. Bu rolun müsbət və mənfi tərəfi olmuşdur.

Müsbət tərəfi:

Din ilkin dövrlərdə cəmiyyətin birlik, əxlaq və nizam-intizam sistemini formalaşdırmaq üçün "yuxarıdan , yəni Allahdan gələn göstəriş" effekti yaratmışdır.

Mənfi tərəfi: 

Hökmdarlar və ruhanilər dini ideologiyanı kütlələri itaətə gətirmək, sorğulamağa məcbur etmək və müxalif düşüncələri "küfr" damğası ilə əzmək üçün istifadə etmişlər.

Məsələn, Misirdə fironlar özlərini tanrı elan edir, kahinlər vasitəsilə xalqı itaətə çağırırdı.

Avropada Orta əsrlərdə "Katolik kilsəsi" kralları belə diz çökdürəcək gücə malik idi. Qara paltarlı və qübbəli keşişlər, inkvizisiya məhkəmələri qurur və "Tanrının iradəsi" adıyla minlərlə insanı yandırır, öldürürdülər.

İslam dünyasında da bir çox hakimiyyətlər dini öz legitimlik aləti kimi istifadə etmişdir. 

Belə ki, Abbasilər,  Osmanlılar və  Səfəvilər  dövründə  HÖKMDARLAR VƏ DİN XADİMLƏRİ  "xəlifə", "imam", "müqəddəs soy" anlayışları ilə  özlərini Tanrının yer üzündəki təmsilçisi kimi təqdim etmişlər.

Bu istiqamətdə baş verən hadisələrdən biri də KƏRBALA FACİƏSİ VƏ "AŞURA" HADİSƏSİdir.

Tarixi Faktlara görə, Hicri 61-ci il (miladi 680) tarixində  Kərbala hadisəsi baş verir.

İmam Əlinin oğlu - İmam Hüseyn ibn Əli, Yezidin xilafətini, yəni hakimiyyətini tanımır. Onu ədalətsizlikdə, zülmkarlıqda və  əxlaqsızlıqda  ittiham edirdi.

Miladi tarixi ilə 680-ci ilin Məhərrəm ayında Küfə xalqının dəvəti ilə yola çıxan İmam Hüseyn ailəsi ilə birlikdə Kərbala çölündə Yezidin ordusu tərəfindən mühasirəyə alınır. Nəticədə Hüseyn və 70-dən çox yaxınları, o cümlədən körpə uşaqlar da daxil olmaqla, şəhid edilir. Bu hadisə "İslam" dini tarixində ilk böyük parçalanma ilə nəticələndi.

Din tərəfdarları Sünni və Şiə olmaqla iki yerə  bölündü. Şiə təlimində Kərbəla hadisəsi "haqqın batilə qarşı mübarizəsi", məzlumun zülmə baş əyməməsi kimi təqdim olunur. Sonralar bu hadisə təkcə dini deyil, həm də siyasi xarakter daşımağa başladı. Xüsusilə, Səfəvilər dövründə "Aşura" mərasimləri dövlət səviyyəsində təşviq edilərək, şiə ideologiyasının əsas dayağına çevrilmişdi.

Bugünkü İran İslam Respublikasının molla rejimi də İmam Hüseynin "şəhadət ideologiyasını" siyasi vasitə kimi istifadə edir. Rejimə qarşı çıxanlar “Yezidçi”, rejimə dəstək verənlər “Hüseynçi” kimi etiketlənir.

İslam dininə etiqad edən bəzi ölkələrdə iqtidarda olan rejimlər "Aşura" gününü şəhidlik və itaət üzərində qurulmuş ruhani silah kimi təqdim edirlər. Ən acınacaqlı və təhlükəlisi isə – "Aşura" günündə  uşaqların, qadınların "özünü döyməyə" cəlb edilməsi, bədənə zərər verən əməllərin "ibadət" adı ilə təbliğ olunmasıdır. Bu, artıq dinin manipulyasiyası, ondan sui-istifadə olunması deməkdir.

Əslində isə, dinin mahiyyəti insanları mənəviyyata, ədalətə, mərhəmətə yönəltməkdir. Təəssüf ki, tarix boyunca dinlər, xüsusən də  məzhəblər – siyasi və ideoloji alətlərə çevrilmişdir. Kərbəla faciəsi də bir inanc fəlsəfəsindən çox, siyasi alətə çevrilmişdir. Düşünürük ki, əgər Kərbalada baş vermiş "Aşura" hadisəsinin mahiyyəti düzgün izah olunsa və düzgün anlaşılsa, bu, insanlara zülmə qarşı qətiyyətli dayanma dərsi verə bilər.

Qəvami SADIQBƏYLİ

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:59
embedMənbə:https://hurriyyet.az
archiveBu xəbər 14 İyul 2025 13:55 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see322

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see248

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see237

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see215

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see195

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see190

“Azərkosmos” peyk istehsalına hazırlaşır kosmik sənayenin inkişafında yeni mərhələ

21 Oktyabr 2025 19:12see180

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see176

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see176

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see167

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see166

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see157

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see157

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see136

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see132

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see132

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see130

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see128

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see127

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see127
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri