Dünya bir səfərdir

Dünya insanı sınayan, tərbiyə edən, ruhunu cilalayan böyük bir məktəbdir. Bu məktəbin müəllimləri bəzən danışan insanlar olur, bəzən də səsi olmayan məxluqlar, quşlar, küləklər, daşlar, hətta bir damla su. Hər biri öz dili ilə nəsə pıçıldayır, amma bu pıçıltını eşitmək üçün insanın qəlbi oyaq olmalıdır. Allahın yaratdığı heç bir varlıq əbəs deyil, hər birinin arxasında gizli bir hikmət, insanı düşünməyə, durulmağa, saflaşmağa çağıran bir işarə var.
Qarğa kimi zahirdə adi görünən bir quşun belə insan üçün açdığı dərs qapıları Peyğəmbərin (s) hikmətli kəlamında bir daha üzə çıxır, “Qarğadan üç şeyi öyrənin: ayıq olmağı, ruzisi üçün səhər tezdən yola çıxmağı və cütləşərkən xəlvətə çəkilməyi.” Bu sadə görünən sözlərin içində elə bir dərinlik var ki, insan nə qədər fikirləşsə də, hikmətin sonuna çata bilməz. Ayıqlıq insanın ruh nurudur, o nur söndümü, bəndə haqq ilə batilin fərqini görməkdən məhrum olar. Səhərin bərəkəti oyanan qəlblər üçündür, ruzinin ardınca gedən yalnız ayaqları deyil, həm də iradəsidir. Xəlvət isə həyanın izidir, bazarı, küçəni, məclisi tanımayan təmizlik və dərinlikdir.
Həya insanı alçaqlıqdan çəkən, vəfanı qoruyan nəzərsiz bir pərdədir, insan o pərdəni itirdiyi gün, əxlaqın da ruhu ölür. Ayıq olmaq yalnız açıq gözlərlə deyil, oyaq vicdanla mümkündür, çünkü vicdan yatdıqda qaranlıq insanın içində başlayır. Dünya bütün bunları insana quşun uçuşunda, ağacın kölgəsində, dalğanın səsində öyrədir. Hər məxluqda bir nəsihət, hər hərəkətdə bir işarə gizlidir. Allah göyləri və yeri insanın düşünməsi üçün ram edib, hər şey bizi bir daha Yaradanın qüdrətinə, rəhmətinə və hikmətinə tərəf çəkir. Heç bir məxluq boş yerə yaradılmayıb, qarışqanın zəhməti, arının səliqəsi, quşun səmasının altındakı azadlığı, hamısı susaraq danışan kitablar kimidir. İnsan isə bu kitabları oxumağı bacardıqca ucalır. Mərifət olmadan itaət, elm olmadan yüksəliş mümkün deyil. Elə buna görədir ki, bir quşun davranışı belə insanı öz iç dünyasına çəkib sorğuya aparır, “Mən nəyi öyrəndim? Mən nəyi itirdim? Mən nəyə yaxınlaşdım?”
Dünya bir səfərdir, amma yolun özü qədər yolboyu görülən ibrətlər də mühümdür. İnsan hər addımında bir hikmətə toxunur, hər nəfəsində bir dərs alır. Bu dərsləri görən qəlb ucalır, görməyən qəlb isə dünyanın içində olsa da, həyatın kənarında qalır. Hər kəs öz qəlbinin gözləri ilə görər, kim səssiz məxluqlardan belə dərs alırsa, o insan artıq dünyanın məktəbindən diplom deyil, hikmət qazanmış sayılır.
Əli İbrahimov