Icma.az
close
up
RU
Egey dənizində zəlzələlər: Türkiyə necə təsirlənəcək? EKSKLÜZİV

Egey dənizində zəlzələlər: Türkiyə necə təsirlənəcək? EKSKLÜZİV

Oxu.az saytından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Son bir həftədə Egey dənizində çoxlu zəlzələlər olub. Yunanıstanın Santorini adası prosesdən ən çox təsirlənən bölgədir.

Məsələ ilə bağlı Oxu.Az-a açıqlama verən Türkiyənin Dokuz Eylül Universitetinin (DEÜ) Ümumi Geologiya fakültəsinin professoru Həsən Sözbilir aktivləşən tektonik prosesin səbəblərindən danışıb:

"28 yanvar 2025-ci il tarixindən etibarən Yunanıstanın Egey dənizindəki Santorini adası ətrafında fasiləsiz olaraq zəlzələ fırtınası yaşanır. Hər gün 1-5 bal gücündə 100-ə yaxın zəlzələ baş verir. Yer qabığındakı gərginlik nəticəsində yaranan tektonik zəlzələlər bu ərazi üçün təbii geoloji mühitdir. Santorini adası Cənubi Egey vulkanik qövsündə yerləşir. Burada dəfələrlə püskürmələr, sunami, zəlzələlər qeydə alınıb, təbiət hadisələri can və mal itkisinə səbəb olub.

Bəs niyə bu bölgədə belə vulkanik fəaliyyət var? Bu vulkanik fəaliyyət bitəcəkmi? Bunun cavabını bilmək üçün bölgəyə daha böyük miqyasda nəzər salmaq lazımdır. Məsələ burasındadır ki, bu adanın və Krit adasının cənubunda Afrika ilə Egey-Anadolu plitələri arasında geoloji sərhədi təşkil edən nəhəng bir qırılma xətti var. O, Albaniyadan cənub-şərqə doğru irəliləyir, qövs əmələ gətirir, sonra Yunanıstanın cənubundan və Kritin cənubundan keçir, daha sonra şimal-şərqə doğru əyilir və Rodosun cənubundakı Plini-Strabon transformasiya çatı ilə birləşir. Keçmişdə bu qırılma xəttində 8.5 bal gücündə meqazəlzələlər baş verib və xüsusilə Egey və Aralıq dənizi sahillərimizdə sunamilər olub. Bu qırılma xətti boyunca Afrika plitəsi Egey-Anadolu plitəsinin altından şimala doğru 300 km dərinliyə enir. Afrika plitəsi hərəkət etdikdə, onun üstündəki Egey plitəsinin bəzi hissələri də hərəkətə gəlir. Bütün bu geoloji hadisələr Egey bölgəsində və Qərbi Anadoluda öz təsirini göstərir. Başqa sözlə, Afrika və Egey-Anadolu plitələri bir-biri ilə toqquşduqda, biz başqa geoloji mühitə keçəcəyik. Sonra bu vulkanik fəaliyyət bitəcək. Təbii ki, bu geoloji hadisənin baş verməsi milyonlarla il çəkəcəyi üçün biz bunu görə bilməyəcəyik. Buna görə də Afrika plitəsi min illər boyu Ege-Anadolu plitəsinin altına batmağa davam edəcəyi üçün vulkan püskürmələri və zəlzələlər də davam edəcək.

Son 20 ildə aparılmış geofiziki tədqiqatlar Santorini və onun şimal-şərqində yerləşən Amorqos-Kolombo sualtı vulkanının altındakı maqma aktivliyinin yüksəldiyini və bu sahədə çatların əmələ gəldiyini göstərir. Dənizin altında davam edən bu tektonik-maqmatik fəaliyyətlərin müəyyən müddətdən sonra çatlar vasitəsilə səthə çıxması və vulkanik fəaliyyətə çevrilməsi ehtimalı var. Təbii ki, bu fəaliyyət keçmişdə olduğu kimi 7.5 bal gücündə zəlzələlərə də səbəb ola bilər".

H.Sözbilir sözügedən prosesin Türkiyəyə mümkün təsirlərini və görüləcək tədbirləri dəyərləndirib:

"Bəs bizdən 150-200 km aralıda baş verə biləcək belə bir fəlakət Türkiyəyə necə təsir göstərəcək və bu fəlakətə qarşı hansı tədbirləri görməliyik?

Bu məsələ ilə bağlı keçmişdə həm zəlzələlər, həm də vulkanik fəaliyyət olub. Santorini, Milos və Nisiros adalarında eramızdan əvvəl 160, eramızdan sonra1800-cü illərində və 1950-ci ildə vulkan püskürmələri olub. Belə bir püskürmə indi də baş verərsə, vulkanik külün Egey sahillərinə çata biləcəyini proqnozlaşdırmaq olar. Belə olan halda vətəndaşlar AFAD kimi qurumların internet saytlarından vulkanla bağlı ehtiyat tədbirləri ilə bağlı məlumat ala bilərlər. 1956-cı ildə Santorini adasının şimalında 7.5 bal gücündə, 13 dəqiqə sonra isə 7 bal gücündə zəlzələ olduğu məlumdur. Bu zəlzələlərdən sonra Egey sahillərimizdə hündürlüyü 1-2 metrə çatan dalğalardan danışılır. Hazırda Santorini ətrafında 7 baldan çox zəlzələ baş verərsə, AFAD və digər əlaqəli seysmoloji stansiyalara qoşulan seysmometrlər bir neçə saniyə ərzində zəlzələni təsbit edir. AFAD sistemi onu avtomatik olaraq analiz edərək sunami təhlükəsi varsa, bu barədə bütün smartfonlara mesaj göndərir. Sunami bu mesajdan təxminən 20-30 dəqiqə sonra sahillərimizə çata bilər. Bu müddət ərzində dəniz sahilindən quruya doğru 4-5 km irəliləsək, can itkisi olmayacaq. Ola bilsin ki, sahildəki bəzi binaları dəniz suyu basıb, sonra geri qayıtsın. Bu səbəbdən AFAD və yerli valilik kimi rəsmi qurumların internet saytlarını daim yoxlamaq və AFAD tətbiqini bütün smartfonlara yükləmək vacibdir".

Söhrab İsmayıl

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:151
embedMənbə:https://oxu.az
archiveBu xəbər 04 Fevral 2025 20:37 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see228

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see217

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see217

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see211

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see170

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see157

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see156

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see156

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see145

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see144

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see137

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see136

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see135

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see134

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see133

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see132

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see131

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see128

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see124

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see122
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri