Ermənistan iqtisadiyyatı dərin struktur problemlərlə üz üzədir

Ermənistanın irəli sürdüyü “Dünyaların Kəsişməsi” layihəsi artıq ictimai müzakirələrdə yer almağa başlayıb. Ermənistan bu təşəbbüslə guya regionda yeni logistik dəhliz formalaşdırmaq və qonşu ölkəlrlə əməkdaşlığa başlamaq niyyətində olduğunu göstərir. Amma gəlin görək, bu layihə siyasi, iqtisadi (maliyyə), coğrafi və zamanlama baxımından nə dərəcədə reallaşa bilər?
A. Siyasi baxımdan:
Etimadın olmamas və regiondaxili ziddiyyətlərin mövcudlğu siyasi baxımından bu layihə üçün tam uyğunsuz mühit yaradıb.
Çünki, Ermənistanınson onilliklərdə regionda apardığı təcavüzkar siyasət və ikili standartlar bu ölkəyə qarşı güclü bir etimadsızlıq formalaşdırıb. Region ölkələrinin, hətta İranın belə bu layihəyə ehtiyatla yanaşmasının əsas səbəbi siyasi sabitlik zəmanətinin olmamasıdır.
Eyni zamanda Ermənistanın öz daxilində və hökumət çevrəsində də siyasi parçalnmalar, qərarsızlıq və strateji kursun tez-tez dəyişməsi layihənin davamlılığını və sabitliyini sual altına alır.
B. İqtisadi baxımndan:
Maliyyə resurslarının yoxluğu və eləcə də investor marağının zəifliyi bu layihənin iqtisadi cəhətdən dəstəklənməsini mümkünsüz edir. Çünki, Ermənistan iqtisadiyyatı hazırda dərin struktur problemlərlə üz-üzədir. Xariciborcun ciddi artımı və investisiya axınının zəifliyi bu cür nəhəng infrastruktur layihəsinin maliyyələşdirilməsini çətinləşdirir.
Digər bir tərəfdən isə regionda alternativ dəhlizlər olduğu üçün (Orta dəhliz, Şimal-Cənab dəhlizi və potensial Zəngəzur dəhlizi) “Dünyaların Kəsişməsi” layihəsi beynəlxalq investorlar üçün prioritet ola bilməz.
C. Coğrafi baxımdan:
Ərazi əlverişsizliyi və alternativ marşrutların mövcudluğu da geosiyasi və coğrafi baxımdan bu layihəni əlverişsiz edir. Çünki, Ermənistanın coğrafiyası nəqliyyat dəhlizləri üçün əlverişli sayılmır. Dəniz çıxışı olmayan, dağlıq relyefə malik və qonşlarla münasibətləri gərgin olan bir ölkənin logistik mərkəzə çevrilməsi real görünmür.
D. Zamanlma baxımından:
Dünya və region yeni qlobal iqtisadi nizam axtarışında olduğu bir dönəmdə, Ermənistanın belə gecikmiş və hazırlıqsız şəkildə ortaya atdığı təşəbbüs artıq qlobal trendlərdən geri qalır. Həmçinin layihənin hüquqi və texniki çərçivələri aydın deyil. Bu da orta və uzunmüddətli planlaşdırma baxımından ciddi problemlər yaradır.
Bir sözlə, “Dünyaların Kəsişməsi” layihəsi, Ermənistanın özünü regionun mərkəzinə çevirmək arzusu ilə irəli sürdüyü bir layihədir. Əslində isə bu siyasi, iqtisadi və strateji baxımından zəif bir təşəbbüsdür. Ermənistan üçün daha real və faydalı yol odur ki, normal qonşuluq münasibətlərini bərpa edərək, Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş dəhlizlərindən yararlansın. Yalnız sülh müqaviləsindən və Azərbaycan Ermənistanın regional layihələrdə iştirakına “OK” verdikdən sonra onların hansısa layihə təklifləri müzakirə edilə və icrası üçün dəstəklənə bilər.
Eldəniz Əmirov, iqtisadçı