Icma.az
close
up
RU
Fransanın Afrika xalqlarına divanı Kamerunda törədilən cinayətlər KONKRET

Fransanın Afrika xalqlarına divanı Kamerunda törədilən cinayətlər KONKRET

Icma.az, Konkret.az portalına istinadən məlumat verir.

“Le Monde” qəzetində Fransanın Afrikadakı müstəmləkə keçmişinə dair məqalə dərc olunub.

Həmin yazını KONKRET.az oxucularının  diqqətinə çatdırırıq.

“1950-ci illərin sonunda Kamerunun müstəqillik mübarizəsi zamanı Fransa hər cür  qəddarlıqlara əl atdı. Parisin müstəmləkə keçmişinə dair son rəsmi araşdırma belə deyir.

Tarixçilər, Fransanın məcburi etnik təmizləmə  həyata keçirdiyini, yüz minlərlə kamerunlunu  həbs düşərgələrinə göndərdiyini və Mərkəzi Afrika ölkəsinin suverenlik iddiasını əzmək üçün qəddar milisləri dəstəklədiyini müəyyən ediblər.

 Makronun 2022-ci ildə Yaounde səfəri zamanı elan etdiyi tarixi komissiya Kamerunun müstəqilliyindən əvvəlki dövrü və sonrakı illərdə Fransanın rolunu araşdırdı.

14 fransız və kamerunlu tarixçidən ibarət komissiya hadisələri arxiv sənədləri, şahid ifadələri və sahə araşdırmaları əsasında aparıb. Kamerunun böyük hissəsi 1918-ci ildə əvvəlki müstəmləkəçi (Almaniya) Birinci Dünya Müharibəsində məğlub olduqdan sonra Fransanın hakimiyyəti altına keçib.  Araşdırmaya görə, münaqişə  II Dünya Müharibəsindən sonra ölkə müstəqillik əldə etdikdən sonra başlayıb.

 Kamerunun cənubdakı Britaniyaya aid  hissə 1961-ci ildə müstəqillik qazanaraq yeni dövlətin bir hissəsi olub. Tarixçilər qeyd ediblər ki, 1956-1961-ci illər arasında Fransanın Kamerunun müstəqilliyinə qarşı mübarizəsi on minlərlə insanın həyatına son qoyub və yüz minlərlə insan köçkün düşüb.

Araşdırmada deyilir: “Bu zorakılıq idi və vandalizmdən yüz minlərlə insan əziyyət çəkdi. Fransa aşıq-aşakr insan haqlarına məhəl qoymadan  müharibə qanunlarını pozaraq dinc Kamerun xalqına divan tutdu”.

 Fransada çoxları üçün Kamerundakı müharibə sıradan bir hadisə idi. Çünki bu müharibədə əsasən Afrika koloniyalarından olan qoşunlar iştirak edirdi. Bu müharibə  1954-1962-ci illərdə Parisin Əlcəzairin müstəqilliyinə qarşı mübarizəsi fonunda görünməz oldu. Amma Fransa əslində Kamerunda müharibə aparırdı”.

Tədqiqat Parisin bu dövrlə bağlı “yaddaş boşluqlarını” doldurmağı hədəfləsə də, kamerunlular üçün bu, ağır  travmadır. Tədqiqat Fransanın keçmiş Afrika müstəmləkələrində təsirini itirdiyi, Parislə əlaqələri yenidən nəzərdən keçirən, bəzi hallarda isə kəsdiyi bir vaxta təsadüf edir.

Kamerun 1960-cı ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra da Fransa 1982-ci ilə qədər hakimiyyətdə olan o vaxtkı prezident Əhmədou Ahidjo ilə sıx əməkdaşlıq edərək ölkənin idarə olunmasında fəal rol oynamağa davam edib.

Fransa Kamerunun Konstitusiyasının hazırlanmasında yaxından iştirak edib. Kamerunun ali qanunvericilik aktında Fransa mənafeyi üçün bəzi maddələr yer alıb. Bunlardan biri  fransız qoşunlarına yeni müstəqil dövlətdə “asayişi qoruma”sıyla bağlı idi. Bir sözlə Fransanın Kamerundan əl çəkmək fikri yox idi.  Ölkənin hazırkı lideri, 91 yaşlı Pol Biya Kamerun tarixində yalnız ikinci prezidentdir.

“Yaddaş və Həqiqət”

2021-ci il hesabatında Fransanın 1994-cü il Ruanda soyqırımına görə məsuliyyət daşıdığı bildirilir. Əlcəzairin müstəqillik müharibəsi zamanı Fransanın hərəkətlərinə baxış  komissiyası barışdırıcı mövqe tutur.  Bununla belə, Makron Əlcəzairdə fransız qoşunlarının törətdiyi işgəncələrə və digər cinayətlərə görə rəsmi üzr istəməyəcəklərini bəyan edib.

Fransa indi  Mali, Burkina Faso və Nigerdən sıxışdırıldıqdan sonra Afrikadakı hərbi mövcudluğunun yeni konfiqurasiyasını aparır.

Çad, Afrika liderlərinin Sahel bölgəsində cihadçılarla mübarizəyə kömək etdiyi üçün Fransaya “təşəkkür etməyi unutduqlarını” deyərkən Makronu hörmətsizlikdə günahlandırıb.

Yelisey Sarayı Fransa prezidentinin “Kamerunla birgə qurulan xatırlama və həqiqət işini davam etdirmək niyyətində olduğunu” bildirib.

Vəli Həsənoğlu,

KONKRET.az

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:174
embedMənbə:https://konkret.az
archiveBu xəbər 31 Yanvar 2025 10:58 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see252

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see241

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see232

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see206

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see188

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see181

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see173

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see171

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see171

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see163

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see163

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see154

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see153

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see152

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see151

Bunları yesəniz gec YAŞLANACAQSINIZ

21 Oktyabr 2025 02:37see142

Oyundan sonra duş qəbul edə bilmədilər Atletiko dan UEFA ya şikayət

21 Oktyabr 2025 00:12see141

Türkiyəni sarsıdan cinayətlə bağlı daha bir nəfər saxlanıldı

21 Oktyabr 2025 01:51see136

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see134

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see132
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri