Icma.az
close
up
RU
Fransanın Afrika xalqlarına divanı Kamerunda törədilən cinayətlər KONKRET

Fransanın Afrika xalqlarına divanı Kamerunda törədilən cinayətlər KONKRET

Icma.az, Konkret.az portalına istinadən məlumat verir.

“Le Monde” qəzetində Fransanın Afrikadakı müstəmləkə keçmişinə dair məqalə dərc olunub.

Həmin yazını KONKRET.az oxucularının  diqqətinə çatdırırıq.

“1950-ci illərin sonunda Kamerunun müstəqillik mübarizəsi zamanı Fransa hər cür  qəddarlıqlara əl atdı. Parisin müstəmləkə keçmişinə dair son rəsmi araşdırma belə deyir.

Tarixçilər, Fransanın məcburi etnik təmizləmə  həyata keçirdiyini, yüz minlərlə kamerunlunu  həbs düşərgələrinə göndərdiyini və Mərkəzi Afrika ölkəsinin suverenlik iddiasını əzmək üçün qəddar milisləri dəstəklədiyini müəyyən ediblər.

 Makronun 2022-ci ildə Yaounde səfəri zamanı elan etdiyi tarixi komissiya Kamerunun müstəqilliyindən əvvəlki dövrü və sonrakı illərdə Fransanın rolunu araşdırdı.

14 fransız və kamerunlu tarixçidən ibarət komissiya hadisələri arxiv sənədləri, şahid ifadələri və sahə araşdırmaları əsasında aparıb. Kamerunun böyük hissəsi 1918-ci ildə əvvəlki müstəmləkəçi (Almaniya) Birinci Dünya Müharibəsində məğlub olduqdan sonra Fransanın hakimiyyəti altına keçib.  Araşdırmaya görə, münaqişə  II Dünya Müharibəsindən sonra ölkə müstəqillik əldə etdikdən sonra başlayıb.

 Kamerunun cənubdakı Britaniyaya aid  hissə 1961-ci ildə müstəqillik qazanaraq yeni dövlətin bir hissəsi olub. Tarixçilər qeyd ediblər ki, 1956-1961-ci illər arasında Fransanın Kamerunun müstəqilliyinə qarşı mübarizəsi on minlərlə insanın həyatına son qoyub və yüz minlərlə insan köçkün düşüb.

Araşdırmada deyilir: “Bu zorakılıq idi və vandalizmdən yüz minlərlə insan əziyyət çəkdi. Fransa aşıq-aşakr insan haqlarına məhəl qoymadan  müharibə qanunlarını pozaraq dinc Kamerun xalqına divan tutdu”.

 Fransada çoxları üçün Kamerundakı müharibə sıradan bir hadisə idi. Çünki bu müharibədə əsasən Afrika koloniyalarından olan qoşunlar iştirak edirdi. Bu müharibə  1954-1962-ci illərdə Parisin Əlcəzairin müstəqilliyinə qarşı mübarizəsi fonunda görünməz oldu. Amma Fransa əslində Kamerunda müharibə aparırdı”.

Tədqiqat Parisin bu dövrlə bağlı “yaddaş boşluqlarını” doldurmağı hədəfləsə də, kamerunlular üçün bu, ağır  travmadır. Tədqiqat Fransanın keçmiş Afrika müstəmləkələrində təsirini itirdiyi, Parislə əlaqələri yenidən nəzərdən keçirən, bəzi hallarda isə kəsdiyi bir vaxta təsadüf edir.

Kamerun 1960-cı ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra da Fransa 1982-ci ilə qədər hakimiyyətdə olan o vaxtkı prezident Əhmədou Ahidjo ilə sıx əməkdaşlıq edərək ölkənin idarə olunmasında fəal rol oynamağa davam edib.

Fransa Kamerunun Konstitusiyasının hazırlanmasında yaxından iştirak edib. Kamerunun ali qanunvericilik aktında Fransa mənafeyi üçün bəzi maddələr yer alıb. Bunlardan biri  fransız qoşunlarına yeni müstəqil dövlətdə “asayişi qoruma”sıyla bağlı idi. Bir sözlə Fransanın Kamerundan əl çəkmək fikri yox idi.  Ölkənin hazırkı lideri, 91 yaşlı Pol Biya Kamerun tarixində yalnız ikinci prezidentdir.

“Yaddaş və Həqiqət”

2021-ci il hesabatında Fransanın 1994-cü il Ruanda soyqırımına görə məsuliyyət daşıdığı bildirilir. Əlcəzairin müstəqillik müharibəsi zamanı Fransanın hərəkətlərinə baxış  komissiyası barışdırıcı mövqe tutur.  Bununla belə, Makron Əlcəzairdə fransız qoşunlarının törətdiyi işgəncələrə və digər cinayətlərə görə rəsmi üzr istəməyəcəklərini bəyan edib.

Fransa indi  Mali, Burkina Faso və Nigerdən sıxışdırıldıqdan sonra Afrikadakı hərbi mövcudluğunun yeni konfiqurasiyasını aparır.

Çad, Afrika liderlərinin Sahel bölgəsində cihadçılarla mübarizəyə kömək etdiyi üçün Fransaya “təşəkkür etməyi unutduqlarını” deyərkən Makronu hörmətsizlikdə günahlandırıb.

Yelisey Sarayı Fransa prezidentinin “Kamerunla birgə qurulan xatırlama və həqiqət işini davam etdirmək niyyətində olduğunu” bildirib.

Vəli Həsənoğlu,

KONKRET.az

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:178
embedMənbə:https://konkret.az
archiveBu xəbər 31 Yanvar 2025 10:58 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see206

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see201

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see192

Qızılın bahalaşması 2026 cı ildə də davam edəcək PROQNOZ

22 Oktyabr 2025 17:09see184

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see168

Türkiyəli alim Botanika İnstitutunda elmi seminar keçirib

22 Oktyabr 2025 16:01see154

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see153

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see140

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see137

Tramp etmədi, Orbanın da fikri yoxdur Putinlə bağlı məsələyə reaksiya

22 Oktyabr 2025 12:18see133

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see133

Azərbaycan Mərkəzi Bankı qızılın bahalaşmaqda davam edəcəyini gözləyir

22 Oktyabr 2025 14:42see130

170 saylı marşrutda tıxac kabusu: Daşıyıcı şirkət açıqlama verdi

22 Oktyabr 2025 23:38see128

Dünyanın ən sürətli BYD superkarı yeni rekorda imza atıb...

23 Oktyabr 2025 00:16see128

Ştutqart la oyundan öncə Fənərbaxça da 4 itki

22 Oktyabr 2025 20:14see128

İcmal büdcənin gəlirləri 36 mlrd. manata yaxınlaşıb

22 Oktyabr 2025 14:41see127

TRAMP İSRAİLİ HƏDƏLƏDİ “Mən ərəb ölkələrinə söz vermişəm...”

23 Oktyabr 2025 17:40see125

İlk qadın gəmi kapitanı ekranda

23 Oktyabr 2025 10:17see124

Bürcündən məhrum uşaqlar...

22 Oktyabr 2025 14:41see124

Politoloq: 2026 cı ildə sülh sazişinin reallaşması gözlənilir

22 Oktyabr 2025 17:51see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri