Icma.az
close
up
RU
İbtidai zəkanın İzi: neandertallar sümükdən necə yağ çıxarırdılar?

İbtidai zəkanın İzi: neandertallar sümükdən necə yağ çıxarırdılar?

Xalq qazeti saytından verilən məlumata əsasən, Icma.az məlumatı açıqlayır.

Almaniyada aparılan arxeoloji qazıntılar neandertalların mürəkkəb qidalanma strategiyalarından istifadə etdiyini üzə çıxarıb. Qazıntılar zamanı aşkar edilmiş minlərlə sümük fraqmenti bu qədim insanların böyük məməlilərin — atların, öküzlərin və maralların — sümüklərindən yağ çıxartmaq üçün onları sistemli şəkildə parçalayaraq odda qızdırdıqlarını göstərir.

Tədqiqat Almaniyanın Saksoniya-Anhalt federal torpağında yerləşən təbii Neumark-Nord landşaftında aparılıb. Qazıntı sahəsində — qədimdə dayaz göl sahili olan 50 kvadratmetrlik NN2/2B adlı ərazidə — 118 mindən çox sümük fraqmenti aşkarlanıb. Əldə olunan materialların əksəriyyəti üç santimetrdən kiçik ölçüdə olub.

Arxeoloqların bildirdiyinə görə, fraqmentlər azı 172 iri məməliyə — 56 ata, 45 öküzə (Bos primigenius) və 54 marala məxsusdur. Sümüklərin təxminən yarısında kəsik, qopartma və zərbə izləri qeydə alınıb ki, bu da ət parçalanması, ilik və sümükarası yağların çıxarılmasına dair klassik əlamətlərdir. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, bu proses zamanı ağır daş alətlərdən — örs və zərb alətlərindən istifadə olunub, tapılmış kömür parçaları və yanmış sümük qalıqları isə odun tətbiqinə işarə edir.

Alimlər belə qənaətə gəliblər ki, neandertallar burada sümük yağı hazırlamaq üçün indiyədək yalnız son paleolit və sonrakı dövrlərə aid sayılan texnikalardan istifadə ediblər. Məlum olub ki, düşərgəyə bütöv heyvan cəsədləri deyil, daha çox yağ ehtiva edən bədən hissələri gətirilirdi. Bu fakt neandertalların əvvəlcədən planlaşdırma qabiliyyətinə və müxtəlif bədən hissələrinin qidalanma baxımından dəyərini bildiklərinə dəlalət edir.

Tədqiqat müəlliflərindən biri, Almaniyadakı Leybnits Arxeologiya Mərkəzindən Luts Kindlerin rəhbərliyi ilə həyata keçirilmiş bu araşdırma göstərir ki, neandertallar yalnız ovçular deyildilər — onlar həm də toplayıcı, saxlama və emal edən cəmiyyət nümunəsi göstərirdilər. Görünür, onlar yağlı sümük hissələrini əvvəlcədən yığıb, göl kənarında yerləşən müvəqqəti sığınacaqlarda saxlayır, sonra isə odda qızdıraraq və bəlkə də qaynadaraq yağ çıxarırdılar.

Birbaşa qaynatma faktı aşkarlanmasa da, yanmış alətlər, kömür və termik dəyişikliklər bu ehtimalı gücləndirir. Sümüklər üzərində aparılan analizlər ovun ilboyu davam etdiyini də göstərib. Həmçinin ayı və canavarlara aid sümüklərdəki kəsik izləri yalnız ətin deyil, dərilərin də istifadə olunduğunu göstərir.

Bu kəşf neandertallar haqqında təsəvvürlərə yenidən baxmağa əsas verir. Görünür, onlar min illər əvvəl, əkinçiliyin formalaşmasından xeyli əvvəl, mürəkkəb qida emalı və saxlama texnologiyalarına yiyələnmişdilər. Qədim insanların bu bacarıqları onların təkcə sağ qalmaq yox, həm də qida ehtiyatlarını planlı şəkildə idarə etmək qabiliyyətini ortaya qoyur.

S.ELAY

XQ

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:77
embedMənbə:https://xalqqazeti.az
archiveBu xəbər 06 İyul 2025 12:19 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Saç ustası olduğu deyilən həkim DANIŞDI

22 Avqust 2025 09:52see206

Kişilər, çox kök yeməyin!?.

21 Avqust 2025 23:26see159

Mayor VƏFAT ETDİ görün kimi QARDAŞI imiş... FOTO

21 Avqust 2025 10:40see147

Naxçıvanda Regional Ailə mərkəzləri yaradılacaq

21 Avqust 2025 19:09see140

Elzanın bu videosu tənqid edildi Video

21 Avqust 2025 15:18see132

Aynişan: “Restoranda “steak” 200 manat idi, dedim, nə yaxşı ucuzdur” VİDEO

21 Avqust 2025 18:15see129

Şəmkirdə dönərdən zəhərlənən 20 nəfərin siyahısı açıqlandı YENİLƏNİB

21 Avqust 2025 01:39see125

Ərdoğan Makronla müzakirə apardı

21 Avqust 2025 19:21see122

Ukraynaya “Şahed” hücumu HHM lər işə salındı

21 Avqust 2025 01:24see122

Avropa Liqası: “Samsunspor” ilk oyunda “Panatinaikos”a uduzub

22 Avqust 2025 00:08see121

Əlcəzairli boksçudan gözlənilməz qərar

21 Avqust 2025 05:18see121

KL: Başakşehir ev, Beşiktaş ın səfər sınağı YENİLƏNİR

21 Avqust 2025 17:01see119

Məşhur ağrıkəsici şizofreniya simptomları YARATDI

22 Avqust 2025 00:10see118

“Qalatasaray” onu 8 milyona satdı

21 Avqust 2025 06:16see118

İlin ilk altı ayında Azərbaycanda 158 mindən çox şəxs sürücülük vəsiqəsi alıb

21 Avqust 2025 10:09see116

14 yaşlı azərbaycanlı gənc yeni sosial şəbəkə yaratdı REAX istifadəyə verildi

21 Avqust 2025 17:42see115

“Wednesday” serialı qotika üslubunda olan paltarlara tələbatı artırıb...

21 Avqust 2025 00:45see115

Hillari Klinton Trampın xarici siyasətini təriflədi

21 Avqust 2025 07:22see114

Talassemiya Mərkəzi ilə bağlı narazılıqlar: Pasiyentlər dərman çatışmazlığından şikayətçidirlər

22 Avqust 2025 00:35see114

ABŞ Rusiya və Ukraynanın danışıqlardakı mövqelərinin detallarını əldə edib

21 Avqust 2025 05:04see113
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri