Icma.az
close
up
RU
İbtidai zəkanın İzi: neandertallar sümükdən necə yağ çıxarırdılar?

İbtidai zəkanın İzi: neandertallar sümükdən necə yağ çıxarırdılar?

Xalq qazeti saytından verilən məlumata əsasən, Icma.az məlumatı açıqlayır.

Almaniyada aparılan arxeoloji qazıntılar neandertalların mürəkkəb qidalanma strategiyalarından istifadə etdiyini üzə çıxarıb. Qazıntılar zamanı aşkar edilmiş minlərlə sümük fraqmenti bu qədim insanların böyük məməlilərin — atların, öküzlərin və maralların — sümüklərindən yağ çıxartmaq üçün onları sistemli şəkildə parçalayaraq odda qızdırdıqlarını göstərir.

Tədqiqat Almaniyanın Saksoniya-Anhalt federal torpağında yerləşən təbii Neumark-Nord landşaftında aparılıb. Qazıntı sahəsində — qədimdə dayaz göl sahili olan 50 kvadratmetrlik NN2/2B adlı ərazidə — 118 mindən çox sümük fraqmenti aşkarlanıb. Əldə olunan materialların əksəriyyəti üç santimetrdən kiçik ölçüdə olub.

Arxeoloqların bildirdiyinə görə, fraqmentlər azı 172 iri məməliyə — 56 ata, 45 öküzə (Bos primigenius) və 54 marala məxsusdur. Sümüklərin təxminən yarısında kəsik, qopartma və zərbə izləri qeydə alınıb ki, bu da ət parçalanması, ilik və sümükarası yağların çıxarılmasına dair klassik əlamətlərdir. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, bu proses zamanı ağır daş alətlərdən — örs və zərb alətlərindən istifadə olunub, tapılmış kömür parçaları və yanmış sümük qalıqları isə odun tətbiqinə işarə edir.

Alimlər belə qənaətə gəliblər ki, neandertallar burada sümük yağı hazırlamaq üçün indiyədək yalnız son paleolit və sonrakı dövrlərə aid sayılan texnikalardan istifadə ediblər. Məlum olub ki, düşərgəyə bütöv heyvan cəsədləri deyil, daha çox yağ ehtiva edən bədən hissələri gətirilirdi. Bu fakt neandertalların əvvəlcədən planlaşdırma qabiliyyətinə və müxtəlif bədən hissələrinin qidalanma baxımından dəyərini bildiklərinə dəlalət edir.

Tədqiqat müəlliflərindən biri, Almaniyadakı Leybnits Arxeologiya Mərkəzindən Luts Kindlerin rəhbərliyi ilə həyata keçirilmiş bu araşdırma göstərir ki, neandertallar yalnız ovçular deyildilər — onlar həm də toplayıcı, saxlama və emal edən cəmiyyət nümunəsi göstərirdilər. Görünür, onlar yağlı sümük hissələrini əvvəlcədən yığıb, göl kənarında yerləşən müvəqqəti sığınacaqlarda saxlayır, sonra isə odda qızdıraraq və bəlkə də qaynadaraq yağ çıxarırdılar.

Birbaşa qaynatma faktı aşkarlanmasa da, yanmış alətlər, kömür və termik dəyişikliklər bu ehtimalı gücləndirir. Sümüklər üzərində aparılan analizlər ovun ilboyu davam etdiyini də göstərib. Həmçinin ayı və canavarlara aid sümüklərdəki kəsik izləri yalnız ətin deyil, dərilərin də istifadə olunduğunu göstərir.

Bu kəşf neandertallar haqqında təsəvvürlərə yenidən baxmağa əsas verir. Görünür, onlar min illər əvvəl, əkinçiliyin formalaşmasından xeyli əvvəl, mürəkkəb qida emalı və saxlama texnologiyalarına yiyələnmişdilər. Qədim insanların bu bacarıqları onların təkcə sağ qalmaq yox, həm də qida ehtiyatlarını planlı şəkildə idarə etmək qabiliyyətini ortaya qoyur.

S.ELAY

XQ

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:72
embedMənbə:https://xalqqazeti.az
archiveBu xəbər 06 İyul 2025 12:19 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Vaqif Poeziya Günləri milli bir şifrədir Aqşin Yenisey

17 İyul 2025 05:32see142

Biz dəyərlərimizlə bir birimizə bağlıyıq

17 İyul 2025 10:35see133

Velosipedlərin parklanması üçün konstruksiyaların alınmasına bu qədər vəsait sərf ediləcək

17 İyul 2025 12:51see126

Putin Zelenskini görüşə çağırır, Ukrayna lideri isə “yox”deyir PƏRDƏARXASI MƏQAMLAR KONKRET

18 İyul 2025 15:15see118

Azərbaycan, Türkiyə və Amerika İsrailə təzyiq göstərəcəklər Sərdar Cəlaloğlu

17 İyul 2025 16:11see117

Çində imtahanda aşağı bal topladığına görə oğlan evdən qovuldu

18 İyul 2025 02:01see116

“Qardaşlıq, mehriban qonşuluq və əməkdaşlıq”

17 İyul 2025 07:44see115

Liderlər Şuşanın Daşaltı kəndində GÖRÜNTÜLƏR

17 İyul 2025 12:12see115

Bakıda ikimərtəbəli evdə GÜCLÜ YANĞIN

17 İyul 2025 12:42see114

Orban: Ukrayna münaqişəsinin həlli üçün Putin və Tramp arasında görüşün keçirilməsi zəruridir

18 İyul 2025 02:19see114

66 yaşlı ingilisin əməli cəzasız qalmayıb...

18 İyul 2025 21:37see113

Paşinyan Dövlət Nəzarət Xidmətinin rəhbərini istefaya göndərdi

17 İyul 2025 16:54see113

Dondurma adı ilə buzlanmış süd satılır AÇIQLAMA

17 İyul 2025 18:19see113

Dollarla bağlı rezonans doğuran tələb Dəyişikliklər ola bilər

17 İyul 2025 09:10see112

“Qarabağ” “Barselona”nın sabiq hücumçusu ilə danışıqlar aparır EKSKLÜZİV

17 İyul 2025 10:04see112

Berdiməhəmmədovun səfəri regional əməkdaşlığa töhfə verəcək” MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ

17 İyul 2025 12:38see112

Mbappe ilə bağlı araşdırmalar aparılır Polisə rüşvət verib?

17 İyul 2025 12:03see112

12 milli, 4 klub Sumqayıta gəlir Dünya Qadın Seriyası

17 İyul 2025 12:09see112

Prezident və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Natəvan, Bülbül və Üzeyir Hacıbəylinin güllələnmiş heykəllərinə baxıb

17 İyul 2025 13:34see111

Naxçıvanın enerji sistemi yenidən qurulur

17 İyul 2025 11:44see110
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri