İlbizlərin məhsuldarlığa təsiri alimləri narahat edib

Bakı, 26 sentyabr, AZƏRTAC

İlbizlər bağbanların əsl qorxusu, kənd təsərrüfatı üçün ciddi təhlükədir. Onlar əkinləri məhv edir və buğda kimi əsas məhsulların məhsuldarlığını azaldırlar. Lakin onların davranışına dair yeni araşdırmalar daha dəqiq və ekoloji cəhətdən təhlükəsiz mübarizə üsullarına ümid yaradır.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə “The Conversation” portalı məlumat yayıb.

Zərərvericilərə qarşı mübarizənin əsas çətinliyi ondadır ki, ilbizlər torpağın dərinliklərində, daşların və otların altında gizlənərək əlverişsiz hava şəraitindən yan keçə bilirlər. Kimyəvi preparatlar isə yalnız səthdə olan fərdlərə təsir edir. Metaldehid kimi bir çox təsirli zəhərlər ekologiyaya təhlükə yaratdığı üçün qadağan olunub. Nematodlar (ilbizləri yoluxduran mikroskopik qurdlar) kimi bioloji vasitələr isə hələlik sənaye miqyasında tətbiq üçün çox bahalıdır.

Alimlər müşahidə ediblər ki, ilbizlər tarlalarda bərabər paylanmır, sıx “ləkələr” əmələ gətirir, geniş sahələri isə demək olar ki, toxunulmaz saxlayırlar. Son illərin tədqiqatları göstərib ki, bu ocaqlar ( “ləkələr”) sabit qalır və mövsüm boyunca dəyişmir.

Bu kəşf mübarizə metodlarını dəyişə bilər. Bu zonaları öncədən müəyyənləşdirmək mümkün olsa, fermerlər yalnız həmin sahələri emal edə bilər. Nəticədə pestisidlərə 50 faizədək qənaət olunacaq və ətraf mühitə düşən yük azalacaq.

“Ləkələrin” necə formalaşdığını anlamaq üçün tədqiqatçılar hətta ilbizlərin üzərinə miniatür radioişarələr yerləşdiriblər. Müşahidələr göstərib ki, qrup halında onlar tək olduqları vaxtdan fərqli davranır, daha kəskin dönüşlər edirlər, tez-tez dayanırlar və daha uzun müddət dincəlirlər.

Bu məlumatlar əsasında populyasiyanın rəqəmsal modeli yaradılıb. Bu model real sahə şəraitində mümkün olmayan ssenariləri öyrənməyə imkan verir.

Alimlər bildirirlər ki, ilbizləri sevsək də, sevməsək də, məhsulları qorumaq və kənd təsərrüfatının davamlılığını artırmaq istəyiriksə, onları öyrənmək vacibdir. Zərərvericilərin davranışı barədə yeni biliklər daha dəqiq, ucuz və təhlükəsiz mühafizə strategiyalarının əsasını qoya bilər.